Amerikaanse zwarte burgerrechtenactivist en Congreslid John Lewis overleden
De "leeuw" van de burgerrechtenbeweging werd hij genoemd. John Lewis stond vooraan in de jaren '60 naast Martin Luther King in diens geweldloze strijd voor gelijke rechten voor blank en zwart. John Lewis was de voortrekker van de mars in 1965 die op een brug in de stad Selma bloedig werd neergeslagen. John Lewis werd 80.
John Lewis was de zoon van arme zwarte katoenboeren uit de zuidelijke Amerikaanse staat Alabama. Als tiener raakte hij geïnspireerd door dominee Martin Luther King. Die organiseerde in de jaren 50 al acties zoals de busboycot in Montgomery. Ook John Lewis wilde zijn geloof koppelen aan de strijd voor meer rechten voor zwarten.
John Lewis werd een van de stichters van de SNCC (Student Nonviolent Coordinating Committee) , dat hij leidde van 1963 tot 1966. In die functie mocht hij als jongste spreker op het podium staan bij de mars op Washington in 1963. Daar kwamen honderdduizenden zwarten betogen voor stemrecht. Het was de dag van de beroemde speech "I have a dream" van Martin Luther King. John Lewis had een vlammende speech klaar maar zwakte zijn toon wat af. De boodschap bleef dezelfde: de zwarte burgers van Amerika hadden genoeg geduld gehad.
Wij willen onze vrijheid niet gaandeweg verkrijgen. We willen nu vrij zijn
Vooraan in Selma
John Lewis deed mee aan verschillende acties van burgerlijke ongehoorzaamheid. Hij werd zeker 40 keer opgepakt en vaak geslagen. Hij nam deel aan de "freedom rides", busreizen waarin gelijke rechten werd geëist voor zwarten. Een van die ritten werd aangevallen door blanke tegenbetogers. Het liep bijna fataal af. In 1965 was hij een van de voortrekkers van de mars van Selma naar Montgomery. Op de Edmund Pettusbrug stond Lewis op de eerste rij toen de politie hardhandig ingreep. Zelf liep John Lewis toen een schedelbreuk op. (zie foto van de neergeknuppelde John Lewis onder)
Vlammende toespraken
John Lewis werd in 1986 verkozen als Democratisch lid van het Huis van Afgevaardigden voor zijn staat Georgia. Hij zou daar blijven tot aan zijn dood. In het Huis bleef Lewis ijveren voor de rechten van minderheden. Hij stond bekend om zijn vlammende toespraken met een moraliserende ondertoon.
In 2011 kreeg John Lewis de Medal of Freedom, de hoogste burgerlijke onderscheiding, van de eerste zwarte president Barack Obama. Hand in hand met Barack en Michelle Obama liep Lewis ook over de beroemde brug in Selma, bij de vijftigjarige herdenking van de betoging daar.
John Lewis sprak onlangs nog op meetings van de beweging Black Lives Matter. Maar de grootste strijd noemde hij zijn strijd tegen pancreaskanker, die eind vorig jaar werd vastgesteld.
De Democratische voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, zei in een reactie op zijn overlijden dat "Amerika vandaag rouwt om een van de grootste helden uit de Amerikaanse geschiedenis". Ze noemde Lewis het "geweten van het Congres". Met John Lewis sterft de jongste en enige overgebleven burgerrechtenactivist van de zogenoemde Grote Zes, onder wie Martin Luther King.