EU-top: Charles Michel hervat onderhandelingen relanceplan 'en petit comité' en doet nieuwe compromisvoorstellen

Volgens de voorstellen zou het relancefonds de beoogde omvang van 750 miljard euro behouden, maar de balans tussen leningen en subsidies zou herzien worden. Waar er tot dusver sprake was van 500 miljard euro subsidies en 250 miljard euro leningen, wordt het aandeel van de leningen opgetrokken tot 300 miljard euro.

Dat is een toegeving aan de zuinige lidstaten, die ook een stevige controle op de besteding van het geld eisen. Met name de Nederlandse premier Mark Rutte blijft erop hameren dat de uitkering van subsidies met unanimiteit wordt goedgekeurd. Hij wil zo verzekeren dat de begunstigde landen het geld gebruiken voor hervormingen die hun economie weerbaarder .

Michel zou een soort noodremprocedure suggereren, die een lidstaat de kans biedt om een beslissing over subsidies te bevriezen en naar het politieke niveau te tillen. Bij twijfel of ontevredenheid over de opmaak en uitvoering van hervormingsplannen in een bepaald land zou het dossier dan op tafel kunnen belanden bij de Europese leiders of de ministers van Financiën.

Grote begunstigden van het fonds, zoals Italië en Spanje, hebben steeds aanvaard dat er voorwaarden worden gekoppeld aan de subsidies, maar zijn beducht voor het carcan waarin Griekenland ten tijde van de eurocrisis werd gestopt. Anderen vrezen dat het fonds traag en onwerkbaar zal zijn als elke lidstaat kan blokkeren. Ze willen een grotere rol voor de Europese Commissie als onafhankelijke arbiter.

In de nieuwe voorstellen behouden de zuinige vier en Duitsland ook hun korting op hun bijdrage aan de Europese begroting. Voor Oostenrijk, Denemarken en Zweden zou die zelfs wat aandikken. Ook voor België had Michel wat lekkers in petto. België zou ook de komende jaren 20 procent van de geïnde douanerechten behouden. Eerder was een vermindering tot 15 procent voorgesteld. België inde de voorbije jaren jaarlijks zowat 2,5 miljard euro aan douanerechten voor de Europese begroting.

Gehoopt wordt dat de nieuwe voorstellen wat schwung kunnen brengen in de onderhandelingen. De eerste dag zaten de gesprekken immers muurvast. Omstreeks middernacht gingen de leiders uiteen in “een wat korzelige sfeer”, aldus Rutte.

Met het relancefonds - een omvangrijk pakket van meer dan 1.800 miljard euro - wil de Europese Unie de komende jaren de economie herlanceren, na de schok van de coronapandemie. Er bestaat echter nog grote onenigheid over het plan. Vrijdag omstreeks middernacht waren de leiders na een hele dag onderhandelen in -dixit Rutte- een "wat korzelige sfeer" uiteengegaan.

De Nederlandse premier is bij sommigen de bron van de irritatie. De voornaamste spreekbuis van de zuinige lidstaten wil spijkerharde garanties dat grote begunstigden als Italië en Spanje doeltreffende economische hervormingen doorvoeren met het geld uit het relancefonds. Daarom eist Rutte dat de lidstaten telkens met unanimiteit beslissen over de vrijgave van middelen uit het fonds.

"In een crisismoment moet men solidair zijn met landen die het nog zwaarder hebben dan ons. Maar tegelijkertijd zeg ik dan: wat ondernemen we om ervoor te zorgen dat deze landen noodzakelijke hervormingen doorvoeren? En hoe kunnen we dat vastnagelen?", zo legde Rutte uit.

De zogenaamde 'governance' van het fonds is niet de enige twistappel. Met Oostenrijk, Zweden en Denemarken voert Rutte ook strijd voor een kleiner fonds met minder subsidies en meer leningen. Michel ging tot dusver uit van een relancefonds van 750 miljard euro, met 500 miljard euro aan subsidies en 250 miljard leningen. Ook wordt nog steeds gesleuteld aan de criteria voor de verdeling van het geld.

De meerjarenbegroting zorgt eveneens voor veel discussie. Tot ergernis van andere landen zien de zuinige vier de korting op hun nationale bijdrage aan de Europese schatkist als een sine qua non. "Er is een groep van landen die wij een groep vrekkigen noemen, en die zichzelf zuinig noemen, die een kleinere bijdrage aan de begroting willen, wat wij een begroting voor de heropbouw van Europa noemen", kloeg de Poolse premier Mateusz Morawiecki deze ochtend op twitter.

Muurvast zit ook de discussie over het voorstel om de toegang tot begrotingsfondsen te koppelen aan het respect voor de rechtsstaat. De Hongaarse premier Viktor Orban bijvoorbeeld heeft een mandaat van zijn parlement om geen enkele koppeling te aanvaarden.

Onze geldexpert waarschuwt voor EU-meerjarenbegroting en coronaherstelfonds: “Dit gaat België veel geld kosten” (+)

EU-meerjarenbegroting en coronaherstelfonds gaan België veel kosten (+)