EU-top: Charles Michel legt "supernoodrem" voor coronafonds op tafel en houdt gesprekken in kleinere groep

Rond 11 uur vanmorgen kwamen de 27 regeringsleiders opnieuw rond de tafel, op veilige afstand, aan het Brusselse Schumanplein. Er moet een akkoord gevonden worden over de Europese begroting tot 2027 en een herstelfonds voor de coronacrisis, samen goed voor meer dan 1800 miljard euro.

Gisteren werd er weinig vooruitgang geboekt, en sprak de kritische Nederlandse premier Mark Rutte zelfs van een "wat korzelige sfeer" toen de vergadering om half 12 's nachts werd gestaakt.

De vergadering vanmorgen werd na amper twee uur stilgelegd. Michel komt nu met enkele regeringsleiders bijeen, en zit momenteel samen met de Nederlandse premier Marc Rutte. Ondertussen gingen onze premier Sophie Wilmès en haar Luxemburgse collega Xavier Bettel eten bij de bekende frituur Maison Antoine in de buurt.  

Toch lijkt het nog altijd niet goed vooruit te gaan. Ook in de vooravond gingen de bilaterale gesprekken voort. Aan het diner vanavond kan een nieuwe balans worden opgemaakt, maar ook nadien zou er nog in kleinere groepen woorden vergaderd. Pas morgen zou Charles Michel met een nieuw voorstel komen.

Michels grootste troef is een nieuw voorstel, waarmee hij vanmorgen schot in de zaak probeerde te brengen. In een draft die VRT NWS kon inkijken, is er sprake van een "supernoordrem" of een "super emergency brake" waarmee lidstaten kunnen protesteren als ze vinden dat geld uit het coronafonds onterecht wordt toegewezen. Dat moet vooral Nederland overtuigen.

Het voorstel werd rond 9 uur al besproken tijdens een ontbijtvergadering met enkele hoofdrolspelers. Aan de tafel zaten Mark Rutte voor Nederland aan de ene kant, de Spaanse premier Pedro Sanchez en de Italiaanse premier Giuseppe Conte aan de andere kant. Ook Merkel, Macron, en von der Leyen mochten aansluiten.

De Nederlandse premier Mark Rutte gaat al weken op de rem staan in het overleg over het Europese coronafonds. Dat fonds moet voorzien voor de lidstaten die het hardst getroffen zijn tijdens de crisis. Lees: Italië en Spanje. 

Nederland stelt harde eisen. Het wil dat het geld niet zomaar wordt uitgekeerd, maar dat er voorwaarden worden gesteld over hervormingen van de arbeidsmarkt en de pensioenen.

Als één lidstaat niet akkoord gaat, zou het coronageld worden geblokkeerd. Zo’n “veto” is onverteerbaar, vinden Italië en Spanje, omdat Nederland dan uiteindelijk indirect een pensioenhervorming in een andere lidstaat zou kunnen afdwingen. 

Daarnaast wil Nederland dat het het fonds minder dan 750 miljard inhoudt, en moet de verdeling voor hen anders, met minder subsidies (die niet moeten worden terugbetaald) en meer leningen (die achteraf wel moeten worden terugbetaald). 

In het nieuwe voorstel van Michel krijgt Nederland geen echt veto voor het geld uit het coronafonds, maar er wordt een “supernoodrem” geïnstalleerd. Dat betekent dat de kwestie op een hoger politiek niveau wordt getild.

Binnen de drie dagen moet het dan worden besproken tussen de lidstaten in de Europese Raad of door de ministers van Financiën van de lidstaten in de Ecofin-vergadering. Zij moeten de “de zaak dan afdoende behandelen”, staat in de tekst. Het niet duidelijk hoe er wordt gestemd over de toewijzing, en of één lidstaat dus het geld kan blokkeren. 

Michel deed ook een nieuw voorstel voor de verdeling van de “pot” van het coronafonds. De Europese Commissie had voorgesteld om de 750 miljard te verdelen als 500 miljard subsidies en 250 miljard leningen, die dus moeten worden terugbetaald. 

In het nieuwe voorstel van Michel, die in het jargon de “negobox” wordt genoemd, blijft het totaal van 750 miljard behouden, maar wordt die verdeeld als 450 miljard subsidies en 300 miljard aan leningen, een verschuiving van 50 miljard.  

Verder zitten in Michels “negobox” nog toetjes voor de andere lidstaten die op de rem staan. Men spreekt van de “vrekkige” of “zuinige vier”. Naast Nederland zijn dat nog Oostenrijk, Zweden en Denemarken. Die laatste drie, en vooral Oostenrijk, krijgen in het compromis extra kortingen op hun bijdragen aan de Europese meerjarenbegroting. 

Ook zouden lidstaten meer douanerechten (belastingen die geheven worden aan de Europese buitengrens) zelf mogen houden. Michel trekt dat aandeel op van 15 naar 20 procent. Dat betekent ook voor België aanzienlijk meer inkomsten, en al zeker voor Nederland met de haven van Rotterdam. 

Een Nederlandse diplomaat noemde het voorstel van Michel over de noodremprocedure "een serieuze stap in de goede richting". "Maar er zijn nog voor veel andere zaken oplossingen nodig. Uiteindelijk gaat dit om een pakket", klinkt het. 

Een van die andere issues zijn de regels rond het respecteren van de rechtsstaat. Michel wil dat er geen geld kan gaan naar lidstaten die de rechterlijke macht inperken, maar vooral Polen en Hongarije willen die regel van tafel. 

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal":