Kandidaat-vaccin van Oxford is “veilig en leidt tot sterke en tweevoudige immuunreactie”

Met wereldwijd zo’n 14 miljoen bevestigde besmettingen is het aftellen totdat er een coronavaccin op de markt wordt gebracht. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn er zo’n 150 kandidaat-vaccins waarvan AZD1222 er een is. AZD1222 werd ontwikkeld door de Universiteit van Oxford en het farmaceutische bedrijf AstraZeneca en zit inmiddels in een derde testfase. 

De “veelbelovende” resultaten die vandaag in het vaktijdschrift The Lancet werden gepubliceerd, gaan over fase één en twee van het onderzoek, waarbij 1.077 gezonde volwassenen (18-55) in het Verenigd Koninkrijk zich kandidaat stelden als proefpersoon. Wat de resultaten zo veelbelovend maakt, is de ‘dubbele’ of ‘tweevoudige' reactie die het vaccin opwekt in het lichaam. Enerzijds wapent het vaccin het immuunsysteem met antilichamen. Daarnaast ontstaan er ‘killer’ T-cellen (witte bloedcellen die het virus aanvallen) die de laatste restjes van het virus onschadelijk maken of doden.

Bovendien merkten de onderzoekers op dat de immuunrespons sterker is bij een tweede dosis. “We weten niet zeker of één dosis voldoende zal zijn. Het is dus veiliger om in te zetten op twee doses van het vaccin”, aldus Mene Pangalos, neurowetenschapper en vicepresident bij AstraZeneca. 

Het middel AZD1222 gaat nu de volgende onderzoeksfase in. Concreet betekent dat dat er de komende maanden nog eens 3.000 Britten, 5.000 Brazilianen, 2.000 Zuid-Afrikanen en zo’n 30.000 Amerikanen vrijwilligers getest zullen worden. Op het einde van de rit zullen er daardoor 50.000 vrijwilligers gevaccineerd zijn, volgens Pascal Soriot, CEO van AstraZeneca. 

Die vrijwilligers lopen overigens weinig tot geen gevaar: AZD1222 herbergt een verzwakt virus dat bij chimpansees verkoudheidsklachten veroorzaakt. Bij de proefpersonen ging het om andere milde gezondheidsklachten zoals hoofdpijn en koorts, iets wat met paracetamol verholpen werd volgens de onderzoekers. Omdat het vaccin eveneens een stukje van het coronavirus meedraagt, lokt het een immuunreactie uit in het lichaam. Dankzij die immuunreactie is ons lichaam beter voorbereid wanneer het echte virus toeslaat. 

Of die immuunreactie daadwerkelijk werkt dankzij het vaccin, wordt in een laatste ietwat omstreden ‘uitdagingsproef’ getest. Een kleine groep proefpersonen zal daarbij expres worden blootgesteld aan het SARS-CoV2 nadat ze werden ingeënt met AZD1222. 

Voordat een geneesmiddel op de markt mag komen, moet het uitgebreid getest worden. Dat gebeurt in drie fases. De eerste fase is afgerond, en men is volop bezig met de volgende testfases. Wanneer het vaccin dan op de markt zal komen? “Tussen september en november zullen wij klaar zijn met de ontwikkeling van de eerste vaccins", zegt Soriot. “We werken zo snel mogelijk maar er zijn zaken die we niet in handen hebben.”

Eenmaal personen daadwerkelijk ingeënt worden, hopen de onderzoekers dat de immuunreactie tegen het coronavirus 18 tot 20 maanden stand zal houden. Dat was althans het geval bij het MERS-virus - een coronavirus dat nauw verwant is aan het nieuwe SARS-CoV2 - waar de onderzoeksgroep al onderzoek naar deed nog voordat er sprake was van het nieuwe coronavirus. 

AstraZeneca wil uiteindelijk twee miljard vaccins op de markt brengen, “maar dat zal niet voldoende zijn”, volgens de CEO. “We willen natuurlijk opschalen, maar zullen verschillende vaccins nodig hebben.”

Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland hebben een samenwerking op poten gezet en zo al 300 miljoen dosissen van het vaccin besteld om vanaf begin 2021 de Europese markt te bevoorraden. Oxford en AstraZeneca gaan daarvoor in zee met het Franse Novasep. Novasep zal op zijn beurt de actieve bestanddelen voor het vaccin produceren op de site in het Belgische Seneffe, in de provincie Henegouwen.

Minister van Volksgezondheid Maggie De Block reageerde eerder al ontzet over de bestelling die Frankrijk, Duitsland, Nederland en Italië samen plaatsten: “Zo versnipper je alles opnieuw en verzwak je iedereen: het overkoepelend initiatief van de Commissie maar ook je eigen positie.”

Onderzoekers KU Leuven klaar om kandidaat-coronavaccin op mensen te testen (+)

Deze Brugse apothekerszoon wil volgend jaar een coronavaccin op de markt brengen: “Onze eerste testresultaten zijn veelbelovend” (+)