Vaccin van universiteit Oxford en AstraZeneca geeft robuuste reactie van afweer volgens eerste resultaten

Voor een geneesmiddel op de markt mag komen, moet het uitgebreid getest worden. Dat gebeurt eerst met reageerbuizen, gekweekte cellen en eventueel proefdieren. Middelen die veelbelovend zijn worden daarna ook op mensen getest. Dat gebeurt in drie fases. Eerst testen onderzoekers wat de goede dosis is en of er bijwerkingen zijn. Daarna worden de proeven uitgebreid en worden de resultaten vergeleken met controlegroepen. Na de derde fase moeten toezichthouders besluiten of ze het middel kunnen goedgekeuren.

Wat in The Lancet verscheen is een klein deel van het fase 1 en 2 onderzoek. In totaal nemen er 1077 mensen aan deel.  Maar het artikel gaat over 70 proefpersonen. De ene helft kreeg het kandidaat-vaccin, de andere kreeg een vaccin dat niets met corona te maken heeft. In de AZD1222 groep was er een duidelijke immuunreactie. De meeste mensen produceerden beduidend meer afweerstoffen zoals antilichamen en zogeheten T-cellen. De ingeënte mensen ondervonden wel bijwerkingen zoals lichte koorts, spier- en hoofdpijn. Maar volgens de onderzoekers gaat het om milde neveneffecten. 

Johan Neyts, viroloog aan de KULeuven is positief. Deze mensen doen in amper zes maanden tijd wat normaal vier of vijf jaar vraagt, zegt hij in het Radio 1 programma De Wereld Vandaag. "Dit is echt wel op een drafje. Behoorlijk spectaculair".  De reden waarom het zo snel is gegaan is omdat de onderzoekers al een vaccin hadden gemaakt tegen het MERS-coronavirus. Daarom lagen ze in pole position." 

Met zijn team is professor Neyts ook bezig met de ontwikkeling van een vaccin, zoals meer dan honderd andere onderzoeksgroepen. "Het virus blijft nog jaren circuleren. Je hebt vaccins nodig met verschillende  werkingsmechanismen. Je kunt niet alle eitjes in één mandje leggen. Dit is nu goed nieuws. Maar stel dat er toch iets mis loopt in de volgende ontwikkelingsfase, dan is het goed dat ons vaccin en nog vele andere vaccins klaar liggen."

Het onderzoek is veelbelovend, maar ook nog jong. Er zijn dus nog heel wat vragen. Over de dosering bijvoorbeeld. Niet iedereen reageerde na een eerste inenting. Pas na een tweede injectie was er een immuunreactie bij iedereen. Dat zou kunnen betekenen dat bij een mogelijke goedkeuring er twee vaccins nodig zijn, geven de onderzoekers toe.  Dat maakt een mogelijke campagne duurder en omslachtiger.

Het vaccin is nog maar voor een korte periode getest, 56 dagen. Het gaat om een heel kleine groep van proefpersonen die behoort tot een leeftijdscategorie die minder kwetsbaar is, namelijk de groep van 18- tot 55-jarigen. Wat met de mensen die ouder zijn?

Op basis van dit korte onderzoek is het moeilijk in te schatten hoe lang het vaccin werkzaam blijft. Gaat het om maanden, een jaar, of langer?Deze test onderzocht de reactie van gezonde mensen op een onschuldig virus waar een beetje erfelijk materiaal van het COVID-19 virus in zit. De vraag is hoe die ingeënte mensen zullen reageren als ze écht besmet zouden geraken. Gaan ze nog ziek worden? Zijn ze volledig beschermd of slechts gedeeltelijk? Waarin verschilt hun reactie ten opzichte van niet gevaccineerde mensen?

De onderzoekers gaan daarom dit jaar in verschillende zwaar getroffen gebieden testen. Zij hopen binnenkort met 50.000 mensen te kunnen beginnen in onder andere de Verenigde Staten, Brazilië, het Verenigd Koninkrijk en Zuid-Afrika. Als alles goed gaat hopen ze daarmee op het einde van het jaar te kunnen landen. Farmabedrijf AstraZeneca heeft zich geëngageerd om twee miljard vaccins te produceren. Daarvoor moeten de toezichthouders nog wel groen licht geven.

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":