Burgemeesters gewonnen voor coronadraaiboek, maar: ‘Hopelijk moeten we dit niet slaafs volgen’

Zelf de horeca of winkels sluiten, een avondklok invoeren of zelfs een lokale lockdown organiseren. De burgemeester krijgen van de Vlaamse regering heel wat mogelijkheden aangereikt waarmee ze in hun stad of gemeente uitbraken van het coronavirus kunnen indijken. De regering publiceerde dinsdag die handleiding online, maar ze is pas geldig als ze vandaag/donderdag de goedkeuring krijgt van de nationale veiligheidsraad. Het is de bedoeling dat Wallonië en Brussel straks met een gelijkaardig draaiboek komen. 

Naast maatregelen staat ook beschreven hoe gemeentes hun eigen contactopsporing kunnen organiseren. De filosofie: lokale besturen kunnen vaak veel sneller broeihaarden van het virus detecteren en dan ook kort op de bal spelen om verdere verspreiding tegen te gaan.

Heel wat burgemeesters zijn tevreden met dit initiatief. “Het is goed dat Vlaanderen de gemeentes inspiratie biedt en toont wat de mogelijkheden zijn”, zegt Koen Van den Heuvel, Vlaams parlementslid en burgemeester van Puurs-Sint-Amands voor CD&V.  “Deze handleiding komt van pas, zeker voor de kleinere gemeenten”, zegt Mo Ridouani (sp.a), die de sjerp draagt in Leuven. 

Oostende is Antwerpen niet

Maar, zo benadrukken ze beiden, het draaiboek was voor hen niet nodig om maatregelen te nemen. De voorbije dagen hebben steeds meer steden en gemeenten het initiatief al naar zich getrokken. In Leuven is het mondmasker al enkele weken verplicht op de markten, in Puurs-Sint-Amands sinds deze week ook, net als in openbare gebouwen. 

Het gevolg is dat in elke stad andere regels kunnen gelden. In Oostende zag burgemeester Bart Tommelein (Open Vld) zich bijvoorbeeld zich door een stijgend aantal gevallen genoodzaakt om het mondmasker te verplichten in de drukke winkelstraten. In Antwerpen, waar Bart De Wever (N-VA) ook strengere maatregelen aankondigde, kan je nog wel ongemaskerd over de Meir wandelen. Wel moet je daar je  bijvoorbeeld registreren bij een bezoekje aan de horeca.

Het draaiboek geeft de burgemeesters straks nog extra slagkracht. Gaat zoiets niet leiden tot een extreem versnipperd beleid? Als je pleit voor een lokale aanpak, dan is die per definitie per stad of gemeente anders, zo voert de Vlaamse regering aan. Door de gemeenten een ‘toolbox’ ter beschikking te stellen, breng je net meer lijn in de aanpak van de burgemeesters over het hele land.

Geen carte blanche

Ze krijgen ook nooit volledig carte blanche. Pas als vertegenwoordigers van de Vlaamse overheid hebben vastgesteld dat er alarmerend veel nieuwe coronagevallen zijn in een gemeente, kan de burgemeester effectief ingrijpen. En de maatregelen die hij of zij neemt, komen er altijd in overleg met de Vlaamse en federale overheid. Het idee is om ‘rambo-burgemeesters’ te kunnen intomen die bij het eerste coronageval meteen willen drastische maatregelen te nemen, en tegelijk om al te lakse burgervaders tot actie te kunnen aansporen.

Het feit dat de hogere overheid telkens mee over de schouder loert, maakt dat burgemeesters op hun hoede zijn. “Ik hoop dat we toch de nodige vrijheid krijgen en dat draaiboek niet slaafs moeten volgen", zegt Van den Heuvel. Ridouani waarschuwt voor al te veel regeltjes en betutteling. “Als er een uitbraak is moet je vooral snel kunnen handelen. Als je een dag aarzelt, kan het virus zich volop verspreiden. Hopelijk wordt er geen uren tijd verspild aan allerlei vergaderingen.”

In Antwerpen maken ze zich daar weinig zorgen over. Door de snelle stijging van het aantal besmettingen moest de stad al eerder overleg plegen met het federale en Vlaamse niveau. “Dat verliep ook bijzonder vlot”, zegt Johan Vermant, woordvoerder van burgemeester De Wever.  “En we zullen straks ook onze ervaring en opgedane expertise graag delen met andere steden.”