‘We moeten ons nu al voorbereiden op de derde golf’
De tweede golf van coronabesmettingen is in ons land aan een steile opmars bezig. Ze was onvermijdelijk door het zomerse reizen, want wereldwijd zwakte de pandemie nooit af. ‘De verdubbelingssnelheid van de epidemie zit in Antwerpen al onder de vier dagen’.
Moeten we ons ernstig zorgen maken over het groeiende aantal infecties?
Ja. Het gemiddeld aantal besmettingen per dag steeg van 14 tot 20 juli verder, tot 221 – maar liefst 89 procent meer dan een week eerder. Ter vergelijking: op 1 juli waren het er nog 85. We zitten nu bijna weer op het niveau van 21 mei. Ook de laatste dagcijfers gaan de foute kant uit: afgelopen maandag waren er 416 besmettingen. In de voorbije 7 dagen (17-23 juli) waren er ook gemiddeld 15 ziekenhuisopnames per dag, de helft meer dan in de week daarvoor. Bij de overlijdens, nog altijd gemiddeld drie per dag, viel er voor het eerst een meisje van 3 te betreuren.
“De tweede golf is duidelijk bezig”, zegt Nicolas Vandewalle (Universiteit Luik), die met zijn SEIR-rekenmodel en de cijfers van de Johns Hopkins Universiteit de coronacurves in kaart brengt en trends voorspelt. “Het aantal gevallen stijgt en zonder maatregelen die de sociale contacten beperken, zullen we moeite hebben om deze opwaartse trend om te buigen.”
Biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven): “Je ziet de olievlekken overal uitdeinen. In Antwerpen zie je zelfs de exponentiële curve ontstaan. De verdubbelingssnelheid van de epidemie zit onder de vier dagen! We weten dat ze in de meeste landen op het ergste niveau op twee dagen verdubbelingssnelheid zit. Daar zijn we dus naar op weg, ook voor het hele land.”
De globale ervaring van de eerste golf leert volgens Vandewalle dat de curves pas naar beneden gaan ná quarantainemaatregelen: “Lokale of nationale lockdowns én massaal testen, zodat positieve mensen geïsoleerd kunnen worden.”
Wat zijn de voorspellingen voor ons land en de rest van Europa?
Somber. In maar liefst 20 Europese landen steeg het reproductiecijfer – re: – de voorbije dagen. Volgens Sciensano steeg dat getal voor ons land naar 1,27, wat betekent dat 100 geïnfecteerden 127 mensen besmetten. Vandewalles model is pessimistischer. Volgens zijn rekenmodel evolueert het re-cijfer voor ons land zonder restrictiemaatregelen naar 1,90. Spanje evolueert weer naar een re-cijfer van 2,4; Nederland naar 1,85; Frankrijk en Denemarken naar 1,6; Duitsland en Oostenrijk naar 1,35... De oorzaken? Vandewalle: “Ligt het aan de vermenging van de bevolking door toerisme of aan de ongehoorzaamheid van de, vooral jonge, bevolking die de situatie beu is? Ik denk dat we nu een combinatie zien van beide. Het valt op dat vooral in vakantiebestemmingen sinds begin juli het re-cijfer terug stijgt.” Maar volgens Molenberghs steken ook in minder toeristische locaties zoals Slowakije en Servië nieuwe golven de kop op.
Bij de Europese uitzonderingen behoort nu Zweden, met een re: van 0,60. Vandewalle: “Logisch, want het was een van de weinige ‘rode’ landen waar niet naartoe gereisd mocht worden. Zij dalen nog na hun eerste piek. Deze reproductiecijfers geven de experts gelijk die de politici waarschuwden dat reizen gevaarlijk was, zelfs door binnenlandse bewegingen zoals de kust en de Ardennen.” Molenberghs: “Dat is ook een van de redenen waarom wij zeggen: ga niet naar het buitenland. We kunnen ons dat eigenlijk niet permitteren. We hebben onszelf dat te vroeg gegund.”
Zijn er al landen buiten Europa die volop in de tweede golf zitten ?
Vandewalle: “Buiten Europa zijn er al een aantal indrukwekkende tweede golven begonnen, met name in Australië, Japan en Israël. Deze landen werden tijdens de eerste golf beschouwd als goede leerlingen maar bevinden zich nu niettemin in grote moeilijkheden omdat ze te snel heropenden. Zonder quarantaine zullen deze curves moeilijk om te buigen te zijn, want ze zijn al groter dan de eerste golf.”
In Australië koos men er voor om in de voorbije twee weken de metropool Melbourne terug op slot te doen. De lockdown zal er nog minstens zes weken duren. In Israël gaan dit weekend alle niet-essentiële winkels dicht.
In Azië blijft de verspreiding relatief, omdat de discipline er sterker is. Zo kreeg China een tweede opstoot vrij snel onder controle. Daar moeten we lessen uit trekken, vindt Molenberghs. “Wij lachten misschien met de mondmaskers die Aziaten droegen. Dat gaan we nu niet meer doen.” Een ander land dat de zaken onder controle wist te houden is Nieuw-Zeeland, “maar dat is een land dat geografisch op het einde van de wereld zit”, zegt Molenberghs. “Die luxe hebben wij als transitland in Europa veel minder.”
Gaan we naar jaren van jojoën, waarbij de ene golf op de andere volgt?
Vandewalle: “Ja, dat is zeker mogelijk. Het coronavirus kan zoals het griepvirus seizoensgebonden worden. We moeten hopen dat vaccins en behandeling de mortaliteit verlagen, en er zoals bij griep op termijn voor een meerderheid van mensen immuniteit kan ontstaan.”
Molenberghs: “Er is een manier om dat jojo-effect te doorbreken, verder kijken dan onze neus lang is – zoals ons nu al voorbereiden op de volgende, dérde, golf. Als deze golf voorbij is, mogen we ons niet tevreden stellen met 85 besmettingen per dag. We moeten naar nul, de curve moet op de grond. Geef die boodschap nu al.”