Wat is dat toch met die verwarrende communicatie over de coronaregels? "Debatfiches kunnen hier wel van nut zijn"

"Ik dacht gisteravond dat ik het snapte nadat ik Marc Van Ranst in "Het Journaal" had gezien. Maar toen ik daarnet Philippe De Backer op Radio 1 hoorde, was ik weer in de war." Aan het woord hier: professor Communicatiewetenschappen An-Sofie Claeys (UGent) over de nieuwe regels rond de sociale bubbels. 

Claeys zegt dat ze gisteren zelf nog op zoek is gegaan naar extra informatie, op nieuwssites en bij het crisiscentrum. Maar als zelfs 's lands communicatieprofessoren moeten studeren om de regels te snappen, loopt er iets mis.

Het heikele punt is niet zozeer de nieuwe "vaste bubbel" die u voortaan als gezin of alleenstaande kan vormen met maximum 5 andere mensen (kinderen onder de twaalf niet meegerekend). Dat lijkt helder. Nee, de verwarring gaat vooral over dit zinnetje: "Niet-begeleide bijeenkomsten zoals familie- of vriendenbijeenkomsten zijn beperkt tot maximaal 10 personen". 

Volgens Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) en federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) gaat het wel degelijk om contacten die ook buiten je sociale bubbel kunnen plaatsvinden. Met in totaal maximum 10 mensen tezamen kan je dan bijvoorbeeld in het park gaan wandelen of een receptie houden. De voorwaarde met die mensen is vooral: sociale afstand en mondmaskers. Dat beide excellenties in dat opzicht iets anders leken te zeggen dan premier Sophie Wilmès (MR) was niet echt bevorderlijk.

Helemaal verwarrend werd het toen de ene vond dat je met die groep van 10 mensen wel op restaurant moet kunnen gaan, terwijl de andere stelde dat je dat dat enkel met je bubbel kan omdat de sociale afstand aan een tafel onmogelijk gerespecteerd kan worden.

VRT-journalist Michael Van Droogenbroeck volgde de aankondiging van de maatregelen van op de eerste rij. Hij blijft al bij al mild. Hij vond het leeuwendeel van de maatregelen heel duidelijk en spreekt eerder van "een schoonheidsfout". "Ik denk dat het de manier is waarop premier Wilmès werkt: heel gedetailleerd en punctueel. Maar die aanvulling van 10 heeft inderdaad willens nillens voor verwarring gezorgd."

"Ik heb de moeite gedaan om mijn eigen interviews te herbekijken en herbeluisteren", zegt hij. "En je kunt toch niet ontkennen dat de politici andere dingen zeiden over die regel van 10 mensen."

Herbeluister hier het gesprek met Van Droogenbroeck en Claeys in "De ochtend" op Radio 1:

Ook Claeys merkt dat de verschillende ministers in de interviews naderhand hun eigen verhaal onvoldoende op elkaar hebben afgestemd. "Het is al een hele vooruitgang dat die Nationale Veiligheidsraad om 9 uur 's ochtends start, zodat je die persconferentie allemaal kunt zien op een uur dat je nog naar tv kunt kijken. Maar neem dan een uurtje extra de tijd om die regels nog eens goed door te praten, zeker die van de bubbels omdat mensen dat belangrijk vinden."

De uitleg die je daarna aan de bevolking geeft, moet "dummyproof" (te vertalen als: bestand tegen dom gebruik, red.) zijn, vindt Claeys. "En het is ook de verantwoordelijkheid van de politici die daarbij betrokken zijn om ervoor te zorgen dat ze het heel goed begrepen hebben. Want dat leek nu niet het geval."

Van Droogenbroeck heeft misschien een oplossing voor hen. "Politici hebben vaak zo van die debatfiches waarbij ze, bij vervelende vragen, antwoorden als een papegaai kunnen opzeggen. Misschien is het nuttig om dat hierbij ook te doen, zodat alles beter wordt afgestemd en je niet twee ministers hebt die elkaar achteraf tegenspreken."

Federaal minister Philippe De Backer (Open VLD), bevoegd voor de taskforce medische hulpmiddelen, is het niet eens met de kritiek. Hij speelde in "De ochtend" op Radio 1 opnieuw de "gezond verstand"-kaart. 

"We hebben blijkbaar de neiging om constant de uitzonderingen en de moeilijke situaties op te zoeken. De regels van 5 en van 10 zijn mijns inziens heel duidelijk en de mensen moeten hun gezond verstand gebruiken. Als je constant op zoek gaat naar manieren om de regels te omzeilen, hebben die regels geen zin meer."

(Lees verder onder de foto)

Van Droogenbroeck en Claeys begrijpen zijn reactie wel. De logische regel in een periode dat het aantal besmettingen stijgt, is uiteindelijk: beperk je sociale contacten zoveel mogelijk. Dus niet: probeer je sociale bubbel zo ver mogelijk uit te rekken. 

"Ik denk dat burgers ook beter moeten gaan luisteren", verwoordt Claeys het. "Er zijn heel wat mensen die met heel veel plezier de regels op een heel ruime manier interpreteren. Ze gaan omwegen zoeken om de bubbel maximaal te vergroten."

Gisteravond laat was er dan de communicatie van de provincie Antwerpen, waar nog een pak strengere regels worden doorgevoerd dan in de rest van het land. Was de communicatie van gouverneur Cathy Berx dan zoveel beter?

In elk geval anders, zegt Van Droogenbroeck. "In dat provinciaal crisisoverleg zitten weinig of geen politici aan tafel. Misschien speelt dat ook mee. Daar komt weinig informatie naar buiten. Maar het was in Antwerpen half elf 's avonds toen Berx de beslissingen kwam toelichten. Je zou ook kunnen zeggen dat dat rijkelijk laat is, als je de hele dag hebt aangekondigd dat je iets gaat zeggen dat toch niet onbelangrijk is voor zo'n grote provincie en stad."

(Lees verder onder de foto)

Ook Claeys wil niet beweren dat het daar zoveel beter is gelopen, met name door dat late uur van de aankondiging. "Het zou ook nog kunnen dat er vandaag weer extra mensen worden geïnterviewd rond de gouverneur, die dan weer iets anders zeggen. En dan krijg je weer dezelfde situatie."

"Wat een oplossing zou kunnen zijn, is dat er meer samenwerking komt tussen overheid en media. Dat de belangrijkste mediakanalen bij de persconferentie een uitvoeriger document krijgen, in elk geval meer dan een sms'je. Zorg dat de journalisten meer duiding krijgen over die regels, zodat ze die dingen nadien op dezelfde manier kunnen brengen."