Vlaamse regering moet 265.000 euro betalen aan Greenpeace omdat luchtkwaliteitsplan niet voldoet

Milieuorganisatie Greenpeace had in 2017 de Vlaamse overheid gedagvaard via een milieustakingsvordering omdat ze van mening was dat het Vlaams Gewest te weinig deed om de luchtkwaliteit in Vlaanderen te controleren. De informatie die doorgegeven werd aan de Europese Unie was ook niet correct en volledig. Er was met andere woorden nood aan een luchtsaneringsplan. 

De Brusselse rechtbank van eerste aanleg gaf Greenpeace in oktober 2018 gelijk en verplichtte de overheid om binnen het jaar na de betekening van het vonnis een luchtkwaliteitsplan op te stellen. Daarop stond een dwangsom van 1.000 euro per dag.

Deurwaarder
Het Vlaams Gewest stelde tijdig zo'n plan op, maar dat voldeed volgens Greenpeace niet aan de eisen die de rechtbank had opgelegd. Daarom stuurde de organisatie begin november 2019 een deurwaarder naar het kabinet van Vlaams minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) om de dwangsommen op te eisen die de rechtbank voorzien had.

Het Vlaams Gewest verzette zich daartegen en voerde aan dat het Luchtbeleidsplan wel voldeed aan de eisen van het vonnis. De Brusselse beslagrechter heeft nu geoordeeld dat het plan niet voldoet en dat de dwangsommen wel verschuldigd zijn. Volgens de beslagrechter voldoet het Luchtbeleidsplan niet aan de eisen van de eerste rechter om de periode van overschrijding van de grenswaarden voor stikstofdioxide (NO2) zo kort mogelijk te houden.

“Uit het Luchtbeleidsplan 2030 blijkt enkel de doelstelling om tegen 2025 het aantal locaties met vaste bewoning dat wordt blootgesteld aan concentraties boven de NO2-jaargrenswaarden in alle luchtkwaliteitszones te herleiden tot nul”, staat in het vonnis. “Uit de dwangsombeschikking blijkt dat de dwangsomrechter dit niet beschouwde als ‘zo kort mogelijk’ in de zin van artikel 23 van de Luchtkwaliteitsrichtlijn (van de EU). Het op korte termijn ‘streven’ naar het bereiken van de Europese grenswaarden is niet hetzelfde als het zo kort mogelijk houden van de periode van overschrijding. Ook het op korte termijn ‘maatregelen nemen’ is niet gelijk te stellen met het zo kort mogelijk houden van de periode van overschrijding.”

Het luchtkwaliteitsplan dat het Vlaams Gewest van de eerste rechter moest opstellen, moest, conform de EU-richtlijn ook een tijdsschema bevatten waarin de in het plan vastgelegde maatregelen zouden genomen worden, maar volgens de beslagrechter bevat het Luchtbeleidsplan 2030 geen dergelijk tijdsschema. 

Milieuorganisatie Greenpeace reageert alvast tevreden op de beschikking. “Dit was een vrijblijvend plan zonder tanden”, zegt Valerie Del Re, directeur van Greenpeace België. “Het bevat geen garanties dat de luchtkwaliteit op korte termijn zal verbeteren. Daarom stuurden wij eind vorig jaar een deurwaarder naar het kabinet van minister Demir, om de naleving van het vonnis af te dwingen via de dwangsom. In haar vonnis volgt de beslagrechter de argumenten van Greenpeace, en bevestigt dat het huidig luchtkwaliteitsplan niet voldoet.”

Op vraag van minister Demir had Greenpeace de afgelopen maanden overleg met de minister en de experts in de administratie maar dat leidde niet tot een ambitieuzer plan, aldus de organisatie.

“In de huidige coronacrisis wint dit vonnis nog aan belang”, gaat Valerie Del Re verder. “Eerste onderzoeken suggereren namelijk dat luchtvervuiling mensen kwetsbaarder maakt voor de gevolgen van infectieziektes zoals COVID-19. Bovendien sterven er in dit land nog altijd jaarlijks meer dan 9.000 mensen vroegtijdig vanwege ongezonde lucht. Dat zijn er bijna evenveel als de 9.822 coronadoden die al in België te betreuren vielen. Met een ambitieus plan voor een betere luchtkwaliteit kan de Vlaamse regering drie vliegen slaan in één klap: gezondheid, klimaat en leefbaarheid.”