Niemand neemt het op voor cultuur, de Antwerpse theatersector zelf ook niet

Het begint bij verwondering. Dankzij een verwonderde blik ontdekt een kind de wereld, verwondering was het mooie thema dat VUB-rector Caroline Pauwels als curator van het Theaterfestival in 2019 uitkoos, omdat zowel kunst als wetenschap bij verwondering begint. 

Dat betekent heel concreet dat bijvoorbeeld de Zomer van Antwerpen, evenementencarrousel om een geweldige zomer in eigen land mee te beleven, ermee ophoudt, en dat ook De Studio, broednest voor jong talent, garantie voor pittige voorstellingen, en Trix/OLT volledig stoppen, door de strenge verordeningen van de provincie en de stad. 

Dat nu door de bitse tweede golf het virus met man en macht geweerd moet, daar is iedereen van overtuigd. Gezondheid is prioriteit. Hier in Antwerpen is het voelbaar op de straten, hoe iedereen is wakker geschud. Gemuilkorfd achter ons mondmasker lopen we rond, niet van plan de regels te overtreden.

Maandagavond, nog voor de avondklok, ben ik met mijn zoontje naar een try-out gaan kijken van alweer een topvoorstelling van Studio Orka, het Pentaccordeon, voor de Zomer van Antwerpen. We werden in bubbels opgedeeld, begeleid naar onze plaatsen voor het toneelstuk in openlucht. Iedereen droeg mondmaskers en mijn zoontje desinfecteerde zelfs zijn ogen mee. Op datzelfde moment zaten mensen samengeperst op een zuurstofarme lijnvlucht, met mondmaskers aan. En ook op dit moment nog mogen we vliegen, terwijl voor de acteurs en het publiek het doek gevallen is. We mogen op restaurant en café, we mogen naar de cinema. Coronaproof, uiteraard. 

Natuurlijk is wendbaarheid meer dan ooit de sleutel om je in crisissen te handhaven. De podiumkunsten hebben alles op alles gezet om zich aan te passen en toch maar te kunnen blijven verdergaan, in veilige omstandigheden. Podiumartiesten en hun huizen hebben zich maandenlang uit de naad gewerkt om draaiboeken te voorzien, alternatieve pistes op te zetten en veilige voorstellen te doen. Nu kunnen alle scenario’s zomaar in de vuilnisbak.

Nu al voor de tweede keer worden de podiumkunsten ongelijk behandeld en ongewoon streng aangepakt. Mocht daar een gegronde reden voor zijn, een doorslaggevend argument in verband met de volksgezondheid, dan zou ik begrijpen dat ze zonder morren gehoorzaamden. Maar er is geen gegronde reden voor die ongelijke behandeling. 

Vandaar ben ik enorm verbaasd dat de Antwerpse podiumkunsten zich laten doen. Correctie: ik ben niet verbaasd, ik ben geschokt dat de cultuurhuizen zich zomaar laten wegdrummen. De deuren gaan dicht en iedereen laat het gebeuren, ondanks alle veiligheidsvoorzorgen. Niemand neemt het op voor cultuur, blijkbaar de Antwerpse theatersector zelf ook niet. Een ouderwetse Vlaamse spreuk flitst toch door mijn hoofd, eentje waar mijn grootmoeder mee zwaaide als ze smalend praatte over meelopers: “wiens brood men eet, diens woord men spreekt”. Ik vind het pijnlijk en gevaarlijk om dat vast te stellen; de macht van de subsidiekanalen komt zo wel erg duidelijk naar voren. 

Als ook de najaarsprogrammatie van de huizen op de schop gaat, zal er echt niemand nog engagementen voor een verdere toekomst aangaan. En wat dan? De hele podiumkunsten schrappen tot er een vaccin gevonden is? En als cultuur dan tijdelijk geschrapt is, wat blijft er dan nog over? Angst zal volledig de plaats van de verwondering kunnen overnemen. Wat een nachtmerrie.