Code groen, oranje of rood op reis: wanneer moet je in quarantaine? En mag je nog vertrekken?

Wat is het verschil tussen code oranje en rood?

Code rood betekent dat reizen naar die regio’s zijn verboden. Duidelijk. Wie al ter plaatse is, kan gewoon blijven, maar weet dat bij terugkeer uit een rode zone een Covid-19-test verplicht is, net al 14 dagen thuisquarantaine. Die periode kan worden ingekort door na ten vroegste vijf dagen een tweede test te laten doen. Is ook die negatief, wordt de quarantaine opgeheven.

Bij code oranje is het wél mogelijk te reizen, maar zijn er twee soorten codes: ofwel legt de bestemming voorwaarden op aan Belgen, zoals een verplichte test of quarantaine bij aankomst, ofwel wil het zeggen dat Belgen er ter plaatse extra waakzaam moeten zijn en bij terugkeer worden aanbevolen in quarantaine te gaan.

Let wel: het bovenstaande betreft enkel niet-essentiële reizen, zoals toerisme. Essentiële reizen zijn mogelijk wél toegelaten: raadpleeg hiervoor het gedetailleerde reisadvies. Hier kan je telkens het actuele reisadvies raadplegen, of klik hieronder op de kaart op de icoontjes. Bestemmingen die niet in de lijst of op de kaart staan, hebben code groen.

Sommige regio’s, zoals de Algarve, krijgen dus groen licht voor vertrek, maar kleuren oranje voor terugkeer. Waarom die verwarring?

“Groen licht bij vertrek betekent dat je naar daar kan reizen zonder dat het land van bestemming verplichtingen oplegt, zoals een test of quarantaine”, verduidelijkt Arnaud Gaspart, woordvoerder van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken. 

“Kleurt diezelfde bestemming voor terugkeer oranje, dan betekent dat er ginds echt wel iets aan de hand is en ons land oordeelt dat een ‘verhoogde waakzaamheid’ op de bestemming aangewezen is. In de praktijk gaat het om bestemmingen waar de besmettingsgraad tweemaal zo hoog is als bij ons.”

Wat betekent dat ‘oranje etiket’ voor terugkeerders dan concreet?

Bij code oranje wordt “aanbevolen” bij thuiskomst in quarantaine te gaan en een coronatest te laten afnemen.  Het is echter geen verplichting.

Gaspart: “Die reizigers moeten wel zeer alert zijn voor ziektesymptomen, en bij de minste signalen een arts contacteren. Ze respecteren ook echt beter alle mogelijke gekende voorzorgsmaatregelen: van het dragen van een mondmasker over afstand bewaren tot het frequent handen wassen.”

Wie beslist welk land of regio welke kleurcode krijgt?

Wat de kleurcode voor het afreizen betreft, volgt Buitenlandse Zaken het standpunt van het land of de regio van bestemming. “Als Spanje Catalonië in lockdown plaatst, kleurt die regio ook bij ons automatisch rood.” 

Het eventuele advies tot een verhoogde waakzaamheid bij terugkomst, komt van de evaluatiecel CELEVAL - een comité van virologen en andere experts waarin onder meer Sciensano, de FOD Volksgezondheid en Hoge Gezondheidsraad is vertegenwoordigd. “Het gaat om experts die bekwaam zijn te oordelen over een besmettingsgraad op een bestemming op basis van epidemiologische criteria. Zij bekijken de situatie ter plaatse op basis van de gezondheidsstatistieken.”

Raadt Buitenlandse Zaken reizen naar een oranje zone af?

Gaspart: “We werken nu niet meer meer volgens het systeem van aan- of afraden. Dergelijk reisadvies wordt eerder gegeven in het kader van de politieke situatie in een land. Nu zijn er twee mogelijkheden: je kan naar een land, of niet. Duidelijk. Dat hebben we zo overzichtelijk mogelijk op onze website trachten weer te geven.”

Onder meer Luxemburg kleurt voor heen- en terugreizen oranje. Kan ik er nog stoppen om te tanken?

Wie op doorreis richting Frankrijk of Duitsland langs Luxemburg passeert, hoeft zich geen zorgen te maken. Ook een korte tussenstop om te tanken is geen probleem. Wie echter voor een daguitstap naar Luxemburg trekt of er meerdere dagen verblijft, is beter waakzaam.

Welke sanctie riskeert iemand die de verplichte test en/of zelfquarantaine naast zich neerlegt?

Zoals zo dikwijls in het het coronaverhaal, rekent de overheid ook hier op de burgerzin en het gezond verstand. Controles zijn dan ook zeer moeilijk uit te voeren, en zijn volgens het kabinet van Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) ook niet voorzien.

Maar er zijn wel degelijk sancties voorzien voor wie de verplichtingen naast zich neerlegt. Het boetebedrag bedraagt minimaal 208 euro en kan oplopen tot 4.000 euro. De voorziene gevangenisstraf: 8 dagen tot 6 maanden. “Weet ook dat wie de verplichting bewust overtreedt aansprakelijk kan worden gesteld voor de schade, als blijkt dat hij of zij aan de bron ligt van een nieuwe uitbraak”, waarschuwt Steffen Van Roosbroeck van het kabinet Beke. “Ik zou dat risico alvast niet nemen.”

Verwacht Buitenlandse Zaken in de nabije toekomst nog nieuwe oranje of rode zones?

Gaspart: “Het knipperlichtsysteem is een zeer dynamisch gegeven. Er komen dus sowieso veranderingen, hopelijk richting meer groene zones. Maar het kan beide kanten uit. Oranje kan snel rood worden. Als lokale autoriteiten tot een lockdown beslissen, zal bij ons steeds meteen volgen, met code rood. Dat is in principe omgekeerd ook zo, wanneer plaatselijke lockdowns worden opgeheven. Al zullen onze experts steeds de actuele situatie tegen het licht houden: geeft Spanje Catalonië opnieuw vrij, maar is de besmettingsgraad er nog steeds tienmaal hoger dan bij ons, blijft code rood actief. Indien nodig, wordt onze website dagelijks rond 16 uur geüpdatet.”