Onduidelijkheid troef over de bubbel van vijf: moeten journalisten zo'n maatregel uitleggen of het beleid bekritiseren?
Als ik aan mijn bubbel vijf mensen toevoeg, moeten die vijf dan ook kiezen voor elkaar? Hebben we dan één grote gemeenschappelijke bubbel of mogen bubbels "geschakeld" worden? Het maakt een heel verschil als je aan het tellen moet slaan. Er zijn duidelijk vragen over en de corona-infolijn zegt er iets anders over dan de woordvoerder van Volksgezondheid. Voor journalisten is het hinken op twee benen. Moeten we het beleid nu uitleggen of bekritiseren?
Alle maatregelen behoorlijk uitgelegd krijgen, vraagt wel wat van redacties. En de overheid is zelfs soms erg laat op de afspraak. De nieuwe maatregelen van de Nationale Veiligheidsraad van vrijdag 24 juli stonden pas donderdag 30 juli in de lijst met veelgestelde vragen op de website info-coronavirus.be. Dat is vijf dagen na de beslissing. Ik vind dat ontstellend laat. Geen wonder dat nieuwsredacties dan noodgedwongen het aanspreekpunt worden voor allerlei detailvragen. Terwijl ze tegelijk ook de waakhond van dat beleid moeten zijn.
De overheid is ook soms onduidelijk
Er is absoluut nood aan uitleg. Dat blijkt uit de mailboxen van de redactie en van de nieuwsombudsman. Maar het is niet altijd makkelijk. Die coronabubbel bijvoorbeeld.
Stel dat ik een alleenstaande ben en ik voeg aan mijn bubbel twee echtparen toe. Zitten die echtparen dan ook bij elkaar in de bubbel of mogen ze zeggen: “We gaan toch nooit samen naar Tim Pauwels, wij kiezen elk nog vier totaal verschillende personen in onze bubbel.”
Meer algemeen: mogen verschillende bubbels aan elkaar geschakeld worden of vormen ze elk een eiland? Hebben we altijd één gezamenlijke bubbel of kan je deel uitmaken van verschillende bubbels?
Burgers contacteren mij omdat ze van de corona-infolijn horen dat de bubbels "schakelen" wel degelijk mag. Stagiair Ruben De Groote belde naar de corona-infolijn en kreeg inderdaad diezelfde uitleg. Maar volgens de woordvoerder van Volksgezondheid zijn de bubbels wel degelijk “eilanden”. Er is maar één gezamenlijke bubbel, iedereen die erbij komt, komt erbij voor iedereen. Niks "schakelen".
De woordvoerder zei dus iets anders dan de corona-infolijn. De lijst met veelgestelde vragen op info-corona.be geeft overigens geen uitsluitsel. Maar er is me intussen bezworen dat de versie van Volksgezondheid de enige juiste is. "Schakelen" mag niet. Je kan geen deel uitmaken van verschillende bubbels tegelijk.
Wees eens wat kritischer!
De redactie en de nieuwsombudsman werden de afgelopen dagen noodgedwongen het aanspreekpunt voor uitleg die de overheid zou moeten geven. En tegelijk krijg ik van andere mensen in mijn mailbox het verwijt dat VRT NWS te veel een spreekbuis van de overheid is. Die mensen vinden dan weer dat er te veel uitleg is en te weinig kritiek op het beleid.
Dat vind ik te kort door de bocht. Er is heel wat kritiek geweest, ook onlangs, bijvoorbeeld op de verwarrende communicatie en op de amechtige formulieren voor buitenlandse reizen. En Vlaams minister van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) werd in "Terzake" toch niet meteen warm omhelsd over de haperende contactopsporing. Om maar een paar voorbeelden te noemen.
Goeie kritiek gaat uit van het grote plaatje
Maar goeie kritiek legt niet alleen de vinger op de wonde van wat fout loopt. Goeie kritiek gaat uit van het grote plaatje. En daar hebben redacties het soms wat moeilijker mee.
Media hollen soms al te snel een volgende schijf van de salami na. Toen versoepeld werd, werd er - naar mijn aanvoelen soms op te hoge poten - gevraagd wanneer de vólgende versoepeling zou komen: “Wanneer zijn markten weer mogelijk? Wanneer kunnen trouwfeesten weer?” Dat mag natuurlijk, al is het ook allemaal een prachtig voorbeeld van het Belgische debat waarin veel aandacht is voor particuliere belangen en soms wat te weinig voor het algemeen belang. Maar er werd naar mijn aanvoelen iets te weinig gevraagd: “Versoepelt u niet te vroeg? Zijn we zeker dat het veilig is om te versoepelen?"
Niet alleen “Wat loopt er mis?” maar ook “Voeren we wel het juiste beleid?”
In mijn column van 2 mei, drie maanden geleden dus, schreef ik :
In de Chinese stad Wuhan, die ongeveer evenveel inwoners heeft als België, werd de lockdown pas opgeheven na bijna 11 weken. De beslissing werd pas genomen nadat er in de laatste drie weken maar drie nieuwe gevallen waren gesignaleerd. En dan nog is Wuhan nog lang geen stad waar je doet wat je wil. In Europa waren onze maatregelen altijd al soepeler. En we versoepelen ze ook sneller. Hebben we daar wel gelijk in? Journalisten mogen die vraag in alle rust blijven stellen.
De afgelopen dagen tonen wel aan dat er inderdaad te veel en te snel werd versoepeld. En toch hoor ik daar zelfs nu weinig vragen over stellen.
Dat is belangrijk omdat zowel de informatie- als de waakhondfunctie in die vraag samenkomen. Als waakhond moeten journalisten vragen of we wel het juist beleid voeren en of er geen andere beleid mogelijk is. Als ankerpunt voor informatie moet een redactie politici en virologen vragen wat we geleerd hebben uit onze fouten en waarom het huidige beleid volgens hen de beste optie blijft. Want het is belangrijk dat dat beleid zelf voortdurend wordt bevraagd én uitgelegd.