“Kan u de vragen nog eens herhalen? Het lukt me niet meer om ze te registeren.” In de coronacommissie kijken de Vlaams Parlementsleden elkaar verbaasd aan wanneer administrateur-generaal Dirk Dewolf verward door zijn notities gaat. Het is dan vrijdagavond, de laatste dag voor hij met vakantie vertrekt. Maar de meeste parlementsleden vinden dat geen excuus voor een topambtenaar die een agentschap van bijna driehonderd mensen leidt.

Die anekdote van twee weken geleden is tekenend voor de malaise binnen het Agentschap Zorg en Gezondheid. Met afdelingen als ’infectieziektebestrijding’ en ’ouderenzorg’ vormt die overheidsdienst de frontlinie in de strijd tegen corona. Maar door de omstandigheden waarin ze dat moet doen, is het een ongelijke strijd.

Zwaar onderbemand

Sowieso kampt het agentschap met gebrekkige leidinggeving. De coronacommissie in het Vlaams Parlement heeft meermaals aangetoond dat bevoegd minister Beke de zaak te laat in handen heeft genomen. Achter de schermen botsten de ambtenaren ook nog eens op een onervaren kabinet. Bij de wissel van Vandeurzen naar Beke vorig jaar zijn veel ervaren CD&V-adviseurs vertrokken. De nieuwe lichting was zich nog volop aan het inwerken toen de coronacrisis uitbrak.

Maar het grootste probleem is het personeelstekort. De voorbije tien jaar is in het agentschap ongeveer één vijfde van het personeel weg bespaard. Intussen kreeg Zorg en Gezondheid door de zesde staatshervorming extra bevoegdheden, maar daar stond telkens minder personeel tegenover dan de federale overheid voordien inzette voor net dezelfde taken. Twee jaar geleden al trok het agentschap aan de alarmbel. Het vroeg minstens 31 extra mensen, maar de Vlaamse regering gaf er maar 18.

“De tol van die besparingen laat zich nu voelen”, zegt Tijl Reusen, secretaris bij ACV Openbare Diensten. “Deze crisis zou sowieso een overrompeling zijn, maar nu is het echt wel roeien met de riemen die er zijn.” De voorbije maanden hebben tientallen ambtenaren avonden en weekends doorgewerkt. Ze maken overuren die ze door de onderbezetting niet kunnen recupereren. Concrete cijfers over burn-outs zijn er niet, maar meerdere bronnen bevestigen dat nog eens extra mensen zijn uitgevallen omdat de werkdruk te hoog werd. En van de mensen die wel nog aan het werk zijn, is Dirk Dewolf lang niet de enige die op zijn tandvlees zit.

Het is dan ook geen verrassing dat de klachten over het Agentschap Zorg en Gezondheid toenemen. De Antwerpse gouverneur Cathy Berx beklaagde zich onlangs dat het agentschap weigerde aanwezig te zijn bij een (digitale) vergadering van haar crisiscel op een zaterdag. Ze kreeg als antwoord dat dat moeilijk was in het weekend. Een gelijkaardig geluid bij de taskforce die de coronacrisis in de zorgsector beheert. “Het valt op hoelang we altijd op resultaat moeten wachten wanneer we een opdracht aan het agentschap geven”, zegt een lid van de taskforce. En dan gaat het nog niet eens over het contactonderzoek dat zo cruciaal is en maar niet van de grond komt.

Tegenbeweging

Intussen is er wel een tegenbeweging ingezet – een inhaalbeweging kan je het nog niet noemen. Zo lopen er volop aanwervingsprocedures voor vijftien extra mobiele teams die vanuit het agentschap de woonzorgcentra zullen ondersteunen. Beke laat ook weten dat hij de besparing van nog eens 21 extra personeelsleden die in het regeerakkoord was voorzien, wil herbekijken. Maar de vraag is of dat niet allemaal too little, too late is. “Het agentschap kampt met het bijkomende probleem dat het vaak om heel specifieke jobs gaat”, zegt Tijl Reusen (ACV). “Je kunt wel nieuwe mensen aanwerven, maar zij hebben nog een lange opleidingsperiode nodig vooraleer ze volledig inzetbaar zijn.”

Joris Moonens, de woordvoerder van het agentschap, bevestigt dat er de voorbije jaren veel op personeel is bespaard. “Maar dat betekent niet dat het agentschap slecht werk heeft geleverd, integendeel. Als je ziet wat wij allemaal op korte tijd hebben neergezet, dan moeten we zeker niet onderdoen voor het buitenland. Het is alleen zeer frustrerend dat dat niet wordt gezien.”