Kristof Calvo (Groen): ‘Ik heb heimwee naar Verhofstadt’

De fractieleider van Groen/Ecolo is ronder geworden. Zachter, zowaar. Het gaat dan niet om de vijf kilo die hij aankwam sinds de campagne: hij dramt gewoon minder. De baldadigheid is er nog, maar er ligt een laagje bedachtzaamheid over. De groene Radja Nainggolan probeert tegenwoordig op Jan Vertonghen te lijken.

Hoe voelt dat, de excuustruus van de week zijn? Want omdat de liberalen lastig doen, mochten de groenen op date bij Paul Magnette (PS) en Bart De Wever (N-VA).

“Mochten wij louter bezigheidstherapie zijn voor de preformateurs, dan is dat vooral erg voor de politiek en het land in zijn geheel. Magnette en De Wever moeten zich nu niet meteen in onze armen werpen, maar wij willen wel snel weten of een regering met de groenen een reële optie is of het zoveelste schijnmanoeuvre. Er komt wellicht een vervolg. Wij zullen het gesprek graag voortzetten. Uiteraard bepaalt de inhoud voor ons alles.”

Vertrouwt u hen?

“De meeste mensen deugen. Ik heb een positief mensbeeld.”

Zegt Rutger Bregman. Geldt dat ook voor politici?

“Ik durf te hopen van wel. De groenen verdienen alleszins de ‘fair-playprijs’ voor het afgelopen jaar, al zijn we ook niet onnozel. De formatie is het afgelopen jaar een podium geweest voor persoonlijke profilering. De stoep aan het Paleis is dé plek geworden voor politieke persconferenties. Ik ben pro wandelen en fietsen, uiteraard, maar bij de koning, daar rij je binnen en hou je je snavel. Al dat gedoe maakt het vormen van een regering bijna onmogelijk.”

Dat is toch gratuite kritiek? Jullie deden driekwart van de tijd niet mee.

“Bwah... Toen paars-groen in november en december in de steigers stond, hebben wij heel hard meegewerkt, maar niet vanuit de tv-studio’s. Meermaals hebben we toen met liberalen, socialisten en groenen samengezeten in het kasteel van het Lembeekbos. Industrieel Victor Brien, nota bene een koloniaal, schonk dat aan de ULB. De eerste keer vónden we dat landgoed niet eens, er is slechts één hobbelig paadje naartoe. Binnen die kasteelmuren, ver weg van alle pottenkijkers, legden we toen de basis voor het strafste regeerakkoord ooit dat nooit zal worden uitgevoerd. Helaas is dat project stukgelopen. Daar zat echt een coole ploeg samen.”

Nu niet?

“Ons grootste probleem met de nota van PS en N-VA is dat ze zo saai en zo negatief is, zelfs een beetje fatalistisch. Ze gaan gewoon even op de winkel letten.”

U stoort er zich aan dat ze maar twee jaar willen regeren. Waarom?

“Dat is toch een ontzettend slecht idee? Alsof je zegt: ‘We gaan trouwen, maar over twee jaar is het voorbij.’ Mijn eerste liefde is de politiek, en ik zie met lede ogen hoe de sfeer steeds antipolitieker wordt. Willen we dat doen omslaan, dan heb je een ambitieuze ploeg nodig die de rit uitrijdt. Niet een ploeg die na twee jaar met een open grondwet (wat betekent dat je alle grondwetsartikelen voor herziening vatbaar verklaart, waarna een grote staatshervorming mogelijk is, TP/ADB) naar de kiezer trekt. Vanaf 2022 krijg je dan drie verkiezingen na elkaar: federaal, regionaal, lokaal. Dat kan een erg explosieve cocktail zijn.”

Misschien is dat juist wat N-VA wil?

“Dat is een legitieme vraag. Kijk naar het akkoord: daar zitten best goede socio-economische maatregelen in, maar de institutionele zaken? Dat is brol, loodgieterij. Als we in de coronacrisis constant in de problemen gekomen zijn, dan is dat omdat ons land al te confederaal en te complex is. De hervormingen in deze nota maken het land niet efficiënter, maar mogelijk nog diffuser. Maar goed, voor N-VA is dit duidelijk de voorbereiding op de confederale big bang. Dat is zelfs geen verwijt. Het is hun programma.”

Johan Vande Lanotte – niet meteen een N-VA’ er – bepleit ook een regionalisering van de gezondheidszorg en de arbeidsmarkt.

“Wij hebben geen taboes over de staatshervorming, maar vandaag zijn er andere prioriteiten.”

Dit is zelfs geen verstandshuwelijk meer? Of een latrelatie?

“Bij een latrelatie komt er nog liefde aan te pas. Politiek is deals sluiten, akkoord, maar geen platte ruilhandel. Dit lijkt eerder een boedelscheiding. Een soort van vereffening en de verdeling van ons land. Dan krijgen PS en N-VA elk hun kant. Magnette en De Wever hebben te veel talent om louter de curatoren van België te zijn. Onze oproep is (knipt twee keer met zijn vingers): of we er nu in zitten of niet, maak een regering die swingt en schwung heeft.”

Wie u bezig hoort, denkt: die wil gewoon niet in die paars-gele coalitie?

“Wij sluiten echt niks uit. Wij hebben een obsessie voor impact, maar niet voor regeringsdeelname an sich. Wat bovendien primordiaal is: alle progressieven – hopelijk ook de socialisten – moeten de lat na corona echt wel heel hoog leggen. Anders krijg je hetzelfde scenario als na de financiële crisis: een razendsnelle terugkeer naar het oude normaal. Dit is ons herexamen voor 2008.”

Uw hart ligt veel meer bij paars-groen dan bij een grote coalitie tussen N-VA en PS?

“Evident. Ik ben een kind van paars-groen. Ik schreef brieven naar de paars-groene ministers. De doorsnee-N-VA’er en -CD&V’er wordt er zot van, maar ik heb heimwee naar Verhofstadt. Dat is de laatste coole premier die dit land heeft gehad. (knipt weer met zijn vingers) Stond er maar weer zo’n eerste minister op. Al is het om oppositie tegen te voeren. Ik was ook erg blij toen ik las dat het hart van Conner Rousseau ook vooral voor paars-groen klopt.”

Wat vindt u van Conner Rousseau en de nieuwe richting van sp.a? De partij neemt steeds meer afstand van Groen.

“Rousseau is een sympathieke man met veel energie en dynamiek. Tussen onze partijen gaat het om de complementariteit. Die moeten we koesteren. Ik vind het nog altijd jammer dat die samenwerking in Antwerpen in 2018 niet is gelukt. Progressieven moeten meer samenwerken. Aanvaard die kleine verschillen en neut daar niet de hele tijd over.”

In Franstalig België wordt al volop gespeculeerd over – opnieuw – paars-groen of een Vivaldi-coalitie.

“Nu speculeren over andere formules is onverantwoord. Maar uiteraard zijn er andere coalities mogelijk. De kritiek op Vivaldi in november en december had wel iets antidemocratisch. Elke regering met een parlementaire meerderheid is legitiem. Die obsessie met PS en N-VA van de voorbije 400 dagen bij veel opiniemakers: koop u dan een lidkaart van die twee partijen, hè zeg! Alsof ze een absolute meerderheid hebben gehaald. (fijntjes) Samen hebben ze welgeteld 44 van de 150 zetels in het parlement.”

Zullen, als puntje bij paaltje komt, de liberalen niet buigen, en mee in die regering met PS en N-VA stappen?

“Wat geldt voor de liberalen, geldt ook voor ons: wij hebben een programma en een overtuiging. Ik snap dat mensen zich ergeren aan de hyperaanwezigheid van Georges-Louis Bouchez. (lacht) Maar hij gaat gewoon voor zijn idealen. Daar kan toch niemand tegen zijn? Al die meningsverschillen worden ook opgepompt. Al die kwaadsprekerij en venijnige roddels ook. De Wetstraat is verworden tot een speelplaats met veel te veel pesters. Ik zit nu tien jaar in het parlement en de media zoomen echt veel meer in op het spel dan vroeger. Oei, nu klink ik echt wel als een nestor zoals Louis Tobback.” (lacht luid)

Gedoogsteun geven aan een minderheidsregering, zien jullie dat zitten?

“Supporteren voor andermans programma? Neen, dank u. Daar is niks interessants aan. Niet voor ons, niet voor het land. We hebben een volwaardige regering nodig met een meerderheid. Bij de zesde staatshervorming hebben we wel gedoogsteun gegeven, maar een regering is toch wat anders.

“In het parlement hebben wij dit jaar trouwens echt wel veel grave dingen gedaan: het akkoord om niet-begeleide kinderen uit de vluchtelingenkampen te halen, de wilsverklaring voor euthanasie, de doorbraak rond gascentrales, de nieuwe pro-Deoregeling, het mijnwerkerspensioen.”

Uw critici vinden dat mijnwerkerspensioen verspilling.

“Voor mij is dat de mooiste stemming van het voorbije jaar. Schrijf op: die 200 miljoen voor de mijnwerkers zijn met veel plezier gegeven. (verheft zijn stem) Wat mij toen kwaad maakte, is dat de parlementairen die het hardst schreeuwden over hun eigen fucking parlementair pensioen het lef hadden om op dat mijnwerkerspensioen te kappen. Dat zijn mensen die onder de grond zijn gekropen voor onze welvaart. (gaat nog luider praten) Velen kunnen nu niet genieten van dat pensioen omdat ze daar zijn gestorven. (klopt op tafel) Wat ik hoop, is dat we nog veel van zulke stemmingen zullen krijgen voor de mijnwerkers van deze tijd. Klinkt melig, maar ik meen het.”

Versterkt u zo niet het beeld van de geldverkwistende groenen?

“Wij hebben zeer weinig te maken met de huidige budgettaire tekorten. Met frisse tegenzin heb ik mij er wel bij moeten neerleggen dat die samenwerking in het parlement niet in het brandpunt van de actualiteit staat.”

Was dat moeilijk?

“Ja en neen. De verkiezingen waren geen nulpunt voor mij. Ervoor zat dat ‘oppositiepak’ ook al vaak te strak. Als oppositieleider kom je vooral in beeld met kritiek. Ik zat wat gewrongen met het beeld dat van mij werd opgehangen.”

Het beeld van ‘het boze mannetje’?

“Maak het niet nog lelijker dan ik bedoel. (lacht) Het was te makkelijk geworden om een karikatuur van mij te maken. Ik wil mijn politieke tegenstanders dat cadeau niet geven.”

Welke rol ziet u nu voor zichzelf?

“In de eerste legislatuur was ik – dit gaat niet over mijn talent, wel over mijn rol in de ploeg – Nainggolan, in de tweede Lukaku of Batshuayi, en nu al iets meer Vertonghen. Ooit hoop ik een beetje Kompany te zijn. Ooit.”

Vincent Kompany heeft net zoals u een minder succesvol jaar achter de rug. Hoe zwaar hakte de verkiezingsuitslag erin?

“De campagne was vooral heel zwaar. Er is toen meer over mij en over ons gepraat dan wij zelf campagne hebben kunnen voeren. Ik heb daarna echt moeten bekomen. In de weken voor de verkiezingen vergat ik ook te eten: ik woog nog 57 kilogram, normaliter is dat vijf à zes kilo meer. Na die verkiezingsrush was ik ook enorm moe. Ik las ergens dat Marc Van Ranst ook vergeet te eten, maar die heeft een tikje meer overschot dan ik. (lacht) Onze ploeg in het parlement, daar heb ik nu wel ongelooflijk veel aan. Daar zit zoveel talent en kameraadschap.”

Had u na 26 mei geen stap opzij moeten zetten?

“Corona heeft me verlost van elke twijfel: dit is geen periode om op te geven. Wel om op te staan. Wanneer mijn fractieleden op donderdag in actie schieten, en ik zelf niet moet praten, geniet ik echt.

“Een van de beste boeken van dit jaar is Spektakeldemocratie van Thomas Decreus. Hij nodigt progressieven uit niet mee te stappen in de overdreven personalisering en mediatisering van de politiek. Dit is niet het moment om ‘Kumbaya’ te zingen aan het kampvuur. Wij moeten een stevige ploeg en organisatie uitbouwen, meer ideeënstrijd leveren.”

Kristof Calvo die liever anderen laat spreken: sommigen zullen het bizar vinden.

“Uiteraard ben ik veranderd. Logisch ook. Je wenst het niemand toe om op z’n 23ste in het leven te staan zoals iemand van 33. Die zeer aanwezige oppositieleider van vroeger, en degene die nu meer achter de schermen werkt, die twee kanten hebben altijd in mij gezeten.”

Een carrièreswitch zoals bij John Crombez zit er niet in?

“Dat is een zeer mooie keuze voor hem, maar voor mij? Voorlopig niet. (buigt zich naar de microfoon) Bij dezen heb ik wel een boodschap voor Karel Van Eetvelt: hij mag nog vijf jaar CEO zijn van Anderlecht. Daarna zou ik graag overnemen.” (lacht)

En hij mag CD&V gaan leiden?

“Voilà. Als zij tegen dan nog bestaan. (lacht luid) Ik zeg dat met veel liefde voor mijn christendemocratische vrienden.”

Bogdan Vanden Berghe, de politiek directeur van Groen, zei in De Standaard dat hij trots is dat Groen uit het politiek gekrakeel blijft. Maar zijn jullie nu niet te onzichtbaar?

“Soms moeten we ons iets meer gedragen als een van de winnaars van de verkiezingen. Nu gedragen sommige verliezers zich als winnaars, terwijl wij het omgekeerde doen. Zo zijn groenen: zachtaardig en zelfkritisch. Maar het komt wel goed met onze partij.”

Bent u daar zeker van? Als je in deze coronatijd vecht voor je job, staat je hoofd niet naar massale investeringen in de kernuitstap of deelauto’s.

“Mensen hun hoofd moet daar niet naar staan, dat van de politici wel. Hoe aantrekkelijk het openbaar vervoer is, is een politieke keuze. Hoeveel het kost om je huis te isoleren, is een politieke keuze. Pas daarna wordt de klimaatkwestie een zaak van je persoonlijke levensstijl.

“De coronacrisis is geen zwarte zwaan, zoals sommigen beweren. Ze is het resultaat van de fragiliteit van ons economisch en politiek systeem. Iets wat geboren wordt op een Chinese markt stond vliegensvlug aan onze voordeur. Niet veel later moest onze koning bij Alibaba-oprichter Jack Ma om mondmaskers smeken. Zoiets willen we toch niet meer?

“Corona vergroot ook de ongelijkheid. De Belgen zaten niet allemaal in dezelfde boot. Alle progressieven moeten daarom veel meer ‘de lobbyisten van de weerlozen’ durven te zijn, veel radicaler en ambitieuzer hun belangen verdedigen.”

Bent u voorstander van de avondklok in de provincie Antwerpen?

“Ik heb mezelf erop betrapt dat ik niet extreem hard vraagtekens heb gezet toen ze werd afgekondigd. Mijn bedenkingen kwamen pas later. Dat is wél best akelig.”

Antwerps gouverneur Cathy Berx zegt: het enige echte grondrecht is het recht op leven.

“De Belgische politiek kan een beetje meer Cathy Berx gebruiken: empathie, eerlijkheid, standing. Maar met die uitspraak ben ik het niet eens. De fundamentele vragen moeten altijd gesteld blijven worden.”

Bent u door corona anders gaan leven?

“Niet echt. Wat positief is, is dat de mensen de natuur hebben ontdekt of herontdekt. Zelf ben ik bijvoorbeeld veel meer gaan wandelen. Tijdens die wandelingen schrijf ik in mijn hoofd mijn nieuwe boek. De voorlopige titel is Comeback van vertrouwen. Het tikje naïeve voluntarisme van Rutger Bregman wil ik aanvullen met het kritische systeemdenken van Dirk Van Duppen (PVDA-dokter die in maart overleed, TP/ADB). Volgens hem bepalen vooral de omstandigheden of de natuurlijke medemenselijkheid komt bovendrijven. De solidariteit in de coronacrisis is daar een sprekend voorbeeld van, denk aan de vrijwilligers die helden werden, maar ook de vaststelling dat pech en toeval soms heel bepalend zijn.

“Een voorbeeld: had mijn vader na zijn aankomst in 1960 niet snel iemand gevonden die hem Nederlands wilde leren, dan was ik geen politicus geworden. Dat toeval heeft mijn leven bepaald.”

Wordt dat de voornaamste les van uw derde boek?

“Er moet ook een dik hoofdstuk over politieke vernieuwing in. De politieke spelregels promoten nu hyperconcurrentie. Onze politieke markt is zotter en meer speculatief georganiseerd dan de financiële markten. In de toekomst moet alles veel horizontaler, moet er meer gedeeld leiderschap zijn. Supermannen en -vrouwen die alles kunnen en alles weten: ze bestaan niet. De kwetsbaarheid en machteloosheid van de individuele politicus worden nu te veel verstopt. Partijvoorzitters zoals we dat nu kennen: schaf dat af.”

Uw partijvoorzitter Meyrem Almaci zal het graag horen.

“Het gaat niet om personen, maar om de spelregels. In Nederland worden partijleiders veel meer uitgedaagd omdat ze ook écht in het parlement zitten. Bij ons zitten ze vooral in de tv-studio’s of in achterkamers.

“Partijen, daar heb ik niks tegen, wel tegen de particratie. Het verstikkende en ouderwetse karakter van onze particratie is problematisch. Die fnuikt het denken en het spreken.

(op dreef) “Ik ben ook een enorme fan van de partijoverschrijdende stem. In het huidige systeem wordt samenwerken niet beloond. Je zou in het stemhokje op z’n minst mensen uit twee verschillende partijen moeten kunnen aanduiden. Waarom zou ik proberen stemmen af te snoepen van Sihame El Kaouakibi (Open Vld) in Antwerpen, terwijl ik met haar zoveel gemeen heb?”

Is die politieke vernieuwing uw antwoord op de opstoot van extreemrechts?

“Het antwoord op extreemrechts moet vooral socio-economisch zijn. Op het moment dat de coronacrisis op haar ergst was, sprak niemand over de islam. Toen keken de mensen niet naar elkaars afkomst, maar naar wat zij deden. Mohamed die in de Colruyt gestorven is, is de mijnwerker van deze tijd. Geef alle mensen, van autochtone en allochtone afkomst, zoveel mogelijk kansen. Op werk, op onderwijs, op huisvesting. Dan pas zal het culturele onbehagen in de samenleving verminderen.”

Is dat geen al te simpele oplossing? Het culturele onbehagen valt toch niet te reduceren tot economische onzekerheid?

“Volgens mij wel. Met een supersociaal én groen regeerakkoord win je de volgende keer de verkiezingen. Zo niet, dan was de zwarte zondag van 26 mei 2019 slechts een voorgerecht. Er zijn nog nooit zoveel mensen thuisgebleven als toen. Gewoon verder doen, is crimineel. Hopelijk hebben Magnette en De Wever dat ook door.”