Staan de preformateurs De Wever en Magnette vanmiddag met lege handen bij de koning?
Vanmiddag om 15 uur brengen de preformateurs Bart De Wever en Paul Magnette verslag uit bij de koning. Verwacht wordt dat hun opdracht met een of twee weken verlengd wordt. Een doorbraak kunnen N-VA-voorzitter De Wever en zijn PS-collega Magnette niet bieden aan de koning. Eigenlijk is er weinig veranderd sinds ze vorige week bij de vorst langs gingen. Staan De Wever en Magnette daarom met lege handen?
De "bubbel van 5" lost elkaar niet meer
De preformateurs kunnen de koning weinig nieuws vertellen. Ze kunnen nog niet zeggen met wie ze een regering zullen vormen. De gesprekken met de liberalen en de groenen hebben nog geen resultaat opgeleverd.
Toch hebben De Wever en Magnette al heel wat bereikt. Ze zijn erin geslaagd een startnota op te stellen, waarin zowel N-VA als PS aan hun trekken komen. De ene op het gebied van staatshervorming. De andere met sociale maatregelen zoals de 1.500 euro minimumpensioen. En er is ook een hechte “bubbel van 5 partijen”. Naast N-VA en PS, ook CD&V, SP.A en CDH. Die bubbel staat als een huis, zeggen ze. Ze lossen elkaar niet meer.
Twee bijkomende partijen slikken
De 5 partijen hebben wel nog geen meerderheid. Ze hebben 70 zetels van de 150 zetels in de Kamer (als we de uit de partij gezette PS’er Emir Kir meerekenen). Vraag is dus waar ze die 6 zetels vinden voor een meerderheid. Ze hebben eigenlijk maar één partij nodig. Maar ze zullen wellicht twee partijen moeten slikken voor een meerderheid. Open VLD en MR hebben zich aan elkaar vastgeklonken. Ook Groen en Ecolo zijn één en ondeelbaar als familie.
Het ziet er niet naar uit dat de liberalen zich uit elkaar laten spelen. Tijdens de korte vergadering gisterenmiddag met de preformateurs lieten de liberale voorzitters nog eens horen dat het bij hen “samen uit, samen thuis” is. Egbert Lachaert (foto in tekst) en Georges-Louis Bouchez eisten ook inhoudelijke bijsturingen van de startnota van de preformateurs. Tot echte onderhandelingen kwam het niet tijdens de ontmoeting van zo’n uur.
(lees verder onder de foto)
Liberalen niet aan het lijntje houden
De belangrijkste boodschap van de twee voorzitters was dat ze snel duidelijkheid willen of het nu een regering wordt met de liberalen of met de groenen. Ze willen niet wekenlang aan het lijntje gehouden worden. Ze vrezen zo tegen elkaar uitgespeeld te worden.
Je moet ons pas weer vragen wanneer jullie voor de liberalen gekozen hebben en niet voor de groenen.
Daarom hebben Lachaert en Bouchez aan de formateurs gezegd: “Je moet ons pas weer vragen wanneer jullie voor de liberalen gekozen hebben en niet voor de groenen.” Een antwoord hebben de twee liberalen niet gekregen. De preformateurs beleggen begin volgende week alvast een tweede vergadering met de groenen.
Een kaartenhuisje vol evenwichten
Diepgaande liberale bijsturingen van de nota De Wever/Magnette liggen zeer moeilijk. De tekst is een kaartenhuisje dat boordevol evenwichten zit. De preformateurs vrezen dat die in het gedrang komen als er veel gewijzigd moet worden. De liberalen zeggen dat de nota sociaaleconomisch te links is en te verregaand is op het gebied van staatshervorming. De liberalen willen bijvoorbeeld de werkloosheidsuitkeringen sneller in de tijd doen dalen en zwaaien met begrotingsbezwaren voor de hogere minimumpensioenen.
Dat ligt zeer moeilijk voor de socialisten. De liberalen willen herfederaliseren en staan op de rem voor regionaliseringen. Dat heeft N-VA niet graag. Bovendien willen de liberalen geen regering die beperkt is in de tijd. Terwijl zowel N-VA en PS dat willen om hun achterban te sussen.
Een explosief communautair pakket
Een coalitie met de groenen ligt nog veel moeilijker, al zien de linkse socialisten wel een regering met hen zitten. Bij N-VA is er weinig enthousiasme voor zo’n coalitie. Voor de groenen is de preformateursnota sociaaleconomisch te rechts. Ook vinden ze dat je in de nota het klimaat met een vergrootglas moet zoeken. Bovendien is die tekst voor de groenen veel te verregaand op communautair vlak. “De voorkamer van het confederalisme”, noemde Ecolo-voorzitter Nollet de nota.
Voor Groen-kopstuk Kristof Calvo (foto in tekst) staat er in de tekst “een explosief communautair pakket”. Ook zijn er voor de verkiezingen door Bart De Wever veel scherpe woorden richting groenen uitgesproken. Hij noemde Groen ooit “een snertpartij” en hij zou ook nooit regeren met Ecolo. De deur staat wel nog op een kiertje, maar iedereen gaat ervan uit dat de groenen feitelijk “neen” hebben gezegd. Ze worden door de preformateurs wel gebruikt als drukkingsmiddel om de liberalen inschikkelijker te maken, iets waar de liberalen dus niet moeten van weten.
(lees verder onder de foto)
Het charme-offensief van Reynders
Intussen lijkt het zo goed als onmogelijk voor “de bubbel van 5” om Open VLD los te weken van zusterpartij MR. Het zou voor Open VLD-voorzitter Lachaert enorm veel gezichtsverlies opleveren als hij op zijn duur bezworen eed zou terugkomen.
Vooral bij N-VA en bij SP.A hoor je toch nog altijd veel wantrouwen tegenover MR-voorzitter Bouchez. Dat hij saboteert, spelletjes speelt en niet te vertrouwen is. Hij houdt zich intussen wel koest en tweet niet meer provocerend. Europees commissaris Reynders is ook ingeschakeld voor een charme-offensief richting PS, is te horen. Dat vanuit MR, Vivaldi, paars-groen met CD&V, opnieuw bepleit wordt, helpt niet om het vertrouwen te herstellen bij N-VA.
Lijkt voor Open VLD zo goed als onmogelijk om zich los te weken van MR.
Er is nog een ander argument waarom “de bubbel van 5” beter met maar één partij aangevuld wordt. Als twee liberale partijen erbij komen, zijn alle partijen op N-VA na, overbodig om een meerderheid te halen. Daardoor kan geen enkele partij druk zetten. De anderen kunnen dan zeggen “ga maar” omdat er dan nog een meerderheid overblijft. Bij MR relativeren ze dat. “Er is geen enkele familie overbodig”, zeggen ze. De Franstalige liberalen wijzen erop dat SP.A ook niet nodig was voor de regering Di Rupo, maar dat dit geen problemen heeft opgeleverd omdat de socialistische familie aan één zeel trok.
Minderheidsregering geen voorkeurscenario
Als het niet lukt met de liberalen of met de groenen, dan kan de "bubbel van 5" doorgaan als een minderheidsregering. Dat is zeker geen voorkeurscenario en tot nu toe ook eerder een drukkingsmiddel om de liberalen niet te veel eisen te laten stellen. PS-voorzitter Magnette is geen voorstander want hij heeft liever geen Franstalige minderheid. De PS heeft als oppositiepartij veel kritiek gegeven op de regering-Michel omdat die geen meerderheid had aan Franstalige kant.
Bovendien krijgt Magnette problemen in zijn Waalse regering wanneer MR er federaal niet bij is. De PS regeert daar met MR en Ecolo. Magnette kan MR daar wel vervangen door CDH, maar dan krijgen de Franstalige groenen daardoor veel meer gewicht. Nu is Ecolo in de Waalse regering niet nodig voor een meerderheid. Bovendien zijn Waalse liberale ministers zoals Crucke en Borsus geen grote fans van hun wispelturige voorzitter Bouchez, is te horen. Omdat ze niet achter de provocaties van hun voorzitter staan, zou het erg pijnlijk zijn als ze zo de laan uitgestuurd worden.
Als niets lukt met de liberalen of met de groenen is zo’n minderheidsregering met de bubbel van 5 perfect mogelijk. Als 5 Kamerleden zich onthouden hebben ze het vertrouwen. De bubbel van 5 heeft met zijn 70 zetels op 150 een “relatieve meerderheid”, omdat het onmogelijk is een andere meerderheid te vormen, tenzij Vlaams Belang en PVDA de handen in elkaar slaan, samen met een pak klassieke partijen. Dat is een totaal onrealistische combinatie.
Alleen nog liberale steun voor regering-Wilmès
De "bubbel van 5” zou dan in de plaats van de regering-Wilmès komen. Premier Wilmès heeft beloofd het vertrouwen opnieuw te vragen op 17 september, bij de heropening van de Kamer. Die regering zal zeker niet het vertrouwen krijgen.
De regering-Wilmès heeft maar 38 zetels van de 150 Kamerzetels. Gezien CD&V nu in de “bubbel van 5” zit, gaan er nog eens 12 zetels van af en blijven er maar 26 meer over. Dat is een groot pak minder dan de “relatieve meerderheid” van 70.
(lees verder onder de foto)
Bedelen en pijnlijke toegevingen doen
De 5 partijen zullen dan wel eerst regeringsonderhandelingen moeten beginnen. CDH-voorzitter Prévot heeft in de krant La Libre gezegd dat hij geen blanco chèque ondertekent. Hij wil dat een staatshervorming tot vereenvoudigingen leidt. Er zal dus toch nog een hartig woordje gesproken moeten worden.
Als de regering van “de bubbel van 5” het vertrouwen in de Kamer gekregen heeft, dan moet die wel voor concrete beslissingen steun zoeken bij de groenen of bij de liberalen. Het wordt dan wel telkens bedelen en pijnlijke toegevingen doen. Daarom is het geen voorkeurscenario.
De Wever en Magnette hebben eigenlijk in nog geen 3 weken tijd al veel bereikt.
De preformateurs hebben nog tijd tot 17 september wanneer de regering Wilmès het vertrouwen verliest. Om 15 uur brengen de preformateurs verslag uit bij de koning. Ze krijgen zeker een verlenging van hun opdracht voor een of twee weken.
De preformateurs De Wever en Magnette hebben eigenlijk in nog geen 3 weken tijd al veel bereikt. Met hun startnota waarin N-VA en PS de nodige evenwichten hebben gevonden. En met het aaneensmeden van 5 partijen. Toch wordt het voor De Wever en Magnette nog aartsmoeilijk om aan een meerderheid te geraken zonder al te veel kleerscheuren op te lopen.
Beluister de analyse van Johny Vansevenant in "De ochtend" op Radio 1:
"Preformateurs staan niet met lege handen bij de koning straks"
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":
