Coronagolf in Latijns-Amerika blijft aanzwellen, regio haalt Europa in

Ruim vijf maanden nadat in Latijns-Amerika en de Cariben de eerste coronabesmettingen werden vastgesteld, kan de treurige conclusie worden getrokken dat de regio er op geen enkele manier in is geslaagd de opmars van het virus te stuiten. Strenge lockdowns in de meeste Zuid- en Midden-Amerikaanse landen bleken dit voorjaar vol gaten te zitten en bovendien niet langer dan enkele maanden vol te houden. Landen hermetisch afsluiten voor buitenstaanders had bovendien geen effect op een virus dat zich al binnen de grenzen bevond.

In de eerste week van augustus, met het najaar in aantocht, is de eerste coronagolf in Latijns-Amerika nog steeds aan het aanzwellen. Lange tijd konden regeringsleiders volhouden dat zij ondanks oplopende curves beter presteerden dan hun collega’s in het rijke Europa, dat zich compleet had laten overvallen door de nieuwe ziekte. Tot circa een maand geleden was de top-tien van landen met meeste doden per miljoen inwoners een vrijwel geheel Europese aangelegenheid. Maar waar Europa na steile pieken het virus wist terug te dringen, groeide de pandemie verder aan de andere kant van de Atlantische Oceaan.

Peru

Peru staat inmiddels op vijf in de lijst van doden naar inwoners, Chili op negen. Brazilië, Mexico, Ecuador, Panama en Bolivia bezetten allemaal een plek tussen de tien en de twintig. Terwijl die landen omhoog kropen daalde Nederland van plek tien naar zestien. Persbureau AFP berekende dat de Latijns-Amerikaanse landen en de Cariben samen ruim 213.000 covid-doden telden, ze waren de 212.000 Europese doden gepasseerd.

Persbureau Reuters tekende ook een andere wrange statistiek op: in de eerste drie coronamaanden stierven 50.000 mensen in Brazilië, in de vijftig dagen daarna nog eens gemiddeld 1.000 per dag. Brazilië (210 miljoen inwoners) en Mexico (126 miljoen) zijn de VS (328 miljoen) voorbij in het aantal dagelijkse doden naar populatie.

De twee grootste Latijns-Amerikaanse landen tellen de meeste slachtoffers en zijn tevens het meest bekritiseerd om hun (gebrek aan) coronabeleid. Presidenten López Obrador en Bolsonaro gingen aanvankelijk gelijk op in het bagatelliseren van het virus, maar het Mexicaanse staatshoofd kwam eind maart tot inkeer, in tegenstelling tot zijn Braziliaanse collega. López Obrador voerde landelijke restricties in terwijl Bolsonaro stug de strijd aanging met deelstaatgouverneurs die tegen zijn zin in toch maatregelen namen.

Informele economie

Of het beleid nu federaal of lokaal was, ook in deze landen lag de economie in april en mei grotendeels stil. Maar in juni gebeurde in Brazilië en Mexico wat in vrijwel de hele regio gebeurde: tegelijkertijd met Europese landen schaalden Latijns-Amerikaanse regeringen hun quarantaines en lockdowns af. Ze bleken niet vol te houden in landen waar 30 tot 70 procent van de bevolking in de informele economie werkt en van de dag leeft.

Maar ook tijdens de lockdowns kroop het virus al door de kieren. In Mexico-Stad bleef de grote centrale markt open en veranderde in een brandhaard. In Peru raakten mensen besmet in de rij voor de bank wachtend op financiële steun. In buitenwijken van de Chileense hoofdstad Santiago gingen werklozen de straat op om te protesteren tegen de overheid. Boliviaanse arbeiders blokkeerden afgelopen week medische transporten uit woede over het regeringsbeleid.

De financiële nood – overheden met lege schatkisten en burgers met platte zakken – wint het inmiddels van het virus. Regeringen lieten de afgelopen twee maanden de teugels vieren om ze vervolgens her en der geschrokken weer een beetje aan te trekken. Maar eenmaal terug op straat met eindelijk weer een paar peso’s, soles, reals of boliviano’s op zak laten velen zich hooguit nog een mondkapje voorschrijven. Welke Mexicaan luistert er nog naar de 161ste persconferentie van de hoofdepidemioloog?