Is het voor de galerij dat de preformateurs met de groenen praten?

In de omgeving van de preformateurs hoor ik dat de poging met de groenen gemeend is. Zowel bij de N-VA als bij de socialisten hoor ik zinnetjes genre: "Het is zeker niet voor de galerij dat er met de groenen gepraat wordt. Het gaat om meer dan een strategie om de liberalen inschikkelijker te maken." Dan wordt erop gewezen dat de sjerpa’s, de technici van de N-VA en socialisten, de startnota van de preformateurs grondig hebben bekeken op zoek naar aanpassingen richting groenen. Ze zijn daar eergisteren en gisteren mee bezig geweest. “Dit is het bewijs dat het serieus is”, hoor ik. 

Het meeste enthousiasme hoorde ik inderdaad bij de socialisten. Als linkse politieke familie verkiezen ze een coalitie met de groenen boven een met de liberalen. Ze zeggen: "Dit is de meest uitgelezen kans voor de groenen om een groot deel van hun programma te realiseren. Als ze het nu niet doen, wanneer dan wel? Ze kunnen meewerken aan sociale maatregelen en klimaatinvesteringen."

Een socialistische topper zei letterlijk: "Het is allemaal goed en wel dat Groen kopstuk Kristof Calvo boekjes schrijft over “F*ck de zijlijn”, het zou goed zijn als hij het ook in de praktijk toepast." 

Je merkt dus wel dat de socialisten aan de mouw trekken van de groenen, maar de N-VA wil zo te horen de groenen ook een kans geven, al staan de Vlaams-nationalisten ideologisch veel dichter bij de liberalen. Dat Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert zich niet laat losweken van zusterpartij MR zit de N-VA alvast hoog en daarom sluiten ze een coalitie met de groenen niet uit. 

Een verregaande staatshervorming dreigt wel het grootste obstakel te worden voor een coalitie met de groenen. Uitgerekend dat communautaire is de trofee van de N-VA om een in een regering te stappen met de PS. Het is bekend dat in de nota-De Wever-Magnette al onmiddellijk een aantal budgetten gesplitst worden onder Vlamingen en Franstaligen, zoals gezondheidszorg en arbeidsmarktbeleid. Ook grote delen van justitie en politie, naast brandweer en civiele bescherming, worden genoemd om te regionaliseren.

Ecolo-co-voorzitter Jean-Marc Nollet had het over "de voorkamer van het confederalisme". Groen-kopstuk Calvo sprak van "een explosief communautair pakket". Gisteren hoorde ik Groen-Kamerlid Jessica Soors in de Commissie Binnenlandse zaken schamperen. Ze zei dat "een gesplitste politie en justitie het nog moeilijker zou maken om die allochtone amokmakers uit Brussel aan te pakken".

Vraag is: Hoe kunnen De Wever en Magnette de groenen toch nog overtuigen als het communautaire zo moeilijk ligt? Bij de socialisten vang ik op dat de nieuwe regering in de eerste plaats zal bezig moeten zijn met het sociaaleconomische herstelbeleid. Dus met de aanpak van de gevolgen van de coronacrisis en dus niet met het communautaire.

Een grondwetsherziening en dus een echte staatshervorming kan pas na nieuwe verkiezingen. Want de grondwet staat nu niet open voor herziening. Budgetten van gezondheidszorg of arbeidsmarktbeleid kunnen nu al opgedeeld worden, maar de bevoegdheid zit wel nog onder één federale minister die over die budgetten moet overleggen met de gewestregeringen. Ecolo zit trouwens zelf in de Waalse en Brusselse gewestregeringen en heeft dus ook zijn zeg.

Praten met de groenen blijft voor de N-VA ook nog altijd een drukkingsmiddel om de liberalen toegeeflijker te maken. Als ze me bij de N-VA zeggen, "spreken met de groenen is geen strategische keuze", dan is zo’n uitspraak ook strategie. Je voelt intussen ook wel dat ze bang worden bij de Franstalige liberalen om in de oppositie te belanden.

Er was gisteren een Nederlandstalig internetfilmpje van MR-voorzitter Georges Louis-Bouchez. Voor het eerst hoorde je hem onze taal spreken. Zijn boodschap klonk als een charmeoffensief. Hij zei dat MR een betrouwbare partij is die al 20 jaar ononderbroken regeert met links, het centrum en rechts.

Bij N-VA en de socialisten vrezen ze wel nog altijd dat Bouchez onbetrouwbaar is:  "Alsof een vos zo snel zijn streken verliest." Ze verdenken er MR ook van te lekken naar de Franstalige pers over de communautaire voorstellen van de nota-De Wever-Magnette en dat de Franstalige liberalen die daar voorstellen als het einde van België. Daarmee hoopt MR de Franstalige partijen die praten met N-VA-voorzitter De Wever onder druk te zetten. Bij de N-VA verdenken ze er Bouchez zelfs van dat hij opnieuw terug hoopt op Vivaldi, paars-groen met CD&V, omdat voor zo’n coalitie een staatshervorming van veel minder belang zal zijn. 

De N-VA zal het dus communautair ook niet makkelijk hebben met de Franstalige liberalen. Dat is een van de redenen waarom voorzitter De Wever liever MR niet in zijn coalitie heeft. Van MR-voorzitter Bouchez is bekend dat hij graag met een driekleurig mondmasker rondloopt.

Open VLD-voorzitter Lachaert zal voor een verregaande staatshervorming minder op de rem staan, denkt hij. Maar als het mislukt met de groenen, dan moeten De Wever en Magnette hoe dan ook weer met de liberalen naar de onderhandelingstafel. 

Intussen blijft de N-VA druk zetten op Open VLD-voorzitter Lachaert om MR te lossen, maar Lachaert weigert halsstarrig. Daardoor dreigt een akkoord met de liberalen te mislukken.

Bij de N-VA vragen ze zich af hoe Lachaert zijn weigering gaat uitleggen aan de Open VLD’ers die voor hem gekozen hebben en die dus zijn eerder paars-groene concurrent Bart Tommelein hebben weggestemd. "Lachaert haalde het, omdat hij Vivaldi (paars-groen met CD&V) niet wou. Hij is verkozen met de belofte paars-geel mogelijk te maken. Hoe kan hij dan uitleggen dat hij daar niet in stapt?"

Open VLD stuurt dan weer signalen uit niet bang te zijn om in oppositie te gaan, om zo stemmen terug te winnen van de N-VA. Die liberale oppositie zou de N-VA pijn kunnen doen, wanneer die met twee linkse families, socialisten en groenen, moet regeren. Bij de N-VA hebben ze wel meteen een tegenargument klaar: "Open VLD zal dan op twee benen hinken. Federaal in de oppositie en Vlaams in de meerderheid. Heeft Open VLD het ervoor over om dan uit de Vlaamse regering te stappen?"

Er klinkt nog een venijnig tegenargument: "Als Open VLD federaal in de oppositie zit, dan zal de fractieleider in de Kamer Vincent Van Quickenborne de show stelen. De verbaal sterke Van Quickenborne zal zo de numero uno lijken bij Open VLD en dat zal voorzitter Lachaert doen wegdeemsteren." Er worden dus allerlei argumenten gehanteerd om Egbert Lachaert de MR te doen laten vallen.  

De preformateurs hebben van de koning tijd gekregen tot volgende week maandag, 17 augustus. Dan moeten ze weer verslag uitbrengen. Toch is dat voor De Wever en Magnette geen echte deadline. Er is dus nog tijd. Donderdag 17 september is de echte deadline. Dan komt de voltallige Kamer voor het eerst weer bijeen na de zomervakantie. Dat is ook exact 6 maanden nadat de regering-Wilmès daar het vertrouwen kreeg voor de coronacrisis. Premier Sophie Wilmès (MR) heeft toen beloofd dat ze op 17 september weer het vertrouwen zal vragen.

Bij de N-VA en de socialisten hoor je smalend dat Wilmès op 17 september maar zal kunnen rekenen op 26 Kamerzetels in plaats van 38 zetels nu. Want regeringspartij CD&V zit nu in "de bubbel van 5 partijen" met N-VA, socialisten en CDH. Maar 26 zetels op de 150 Kamerzetels is heel erg weinig. Het wordt dus eenzaam voor Open VLD met alleen MR als regeringspartner.

De bubbel van 5 zal dan wellicht zelf een minderheidsregering van 5 partijen proberen te installeren. Als een coalitie met de groenen niet lukt, hopen ze vermoedelijk op een eenmalige onthouding van hen, om geïnstalleerd te raken. En daarna is het voor die minderheidsregering wel bedelen om gedoogsteun, om voor elk voorstel aan een meerderheid te raken. Met ongetwijfeld pijnlijke toegevingen. Een minderheidsregering is dus allesbehalve een voorkeurscenario. Het is zaak dat de preformateurs een volwaardige regering kunnen vormen.