Maar Assita, de verkeerde mensen applaudisseren
Vincent Stuer is schrijver en werkt voor de Renew Europe-fractie in het Europees Parlement. Hij schrijft in eigen naam.
Een triomf was het, de zaal barstte zowat uit zijn voegen toen Labourleider Hugh Gaitskill op het partijcongres in 1962 het lidmaatschap van de Europese Economische Gemeenschap afbrandde als ‘het einde van duizend jaar Britse geschiedenis’. Alle ogen waren op hem gericht, behalve die van zijn vrouw Dora, die naar het publiek keek. “But Hugh”, zei ze toen hij weer was gaan zitten, “all the wrong people are clapping”. Het waren de isolationisten en radicaal links die Gaitskill toejuichten. De vernieuwers hielden de armen gekruist, zijn vrienden keken bezorgd, zijn eigen ondervoorzitter zat letterlijk met de handen in het haar. Het vervolg kennen we: Engeland heeft de aansluiting bij Europa nooit begrepen of verteerd. De mensen en waarden waar Hugh Gaitskill voor gestreden heeft, gaan er het meest bij verliezen.
Maar applaus maakt geen onderscheid. Het overrompelt je en sleept je mee.
Sommige sprekers hebben zo’n sterk persoonlijk verhaal, zoveel geloofwaardigheid, dat je er weinig weerwerk tegen hebt. Assita Kanko is zo iemand. Hoe ze opgroeide in Burkina Faso, haar strijd tegen genitale verminking en voor vrouwen in de politiek. Wie ze is, geeft wat ze zegt een zeldzaam gewicht.
Ze is niet te verlegen dat in de schaal te leggen. De ene keer zwaait ze met leeuwenvlag, garnaalvissers en mattentaarten om de bevrijdende Vlaamse identiteit te vieren. Een andere keer verdedigt ze de ‘eeuwenoude traditie’ van Zwarte Piet tegenover ‘zoveel self bashing’. Leopold II mag blijven staan, want door ‘het prisma van het heden, met al zijn vooruitgang en politieke correctheid’ zijn er wel meer historische figuren die ‘gebreken blijken te vertonen’. En racisme is erg, maar zeker niet structureel of veralgemeend, dus wat ga je eraan doen – ‘Per dag een uurtje zelfkastijding voor alle blanken? En voor alle zwarten een uurtje wentelen in zelfmedelijden?’
Op zich niks buitengewoons – een soort medley van wat rechts Vlaanderen graag wil horen – maar uit haar mond krijgt het een extra lading. Want wie ben jij, gezapig linksdraaiende De Morgen-lezer, om haar die oprecht rechtse mening te ontzeggen? En wie ben ik, blond blozend dokterszoontje uit Sint-Gillis-Waardanook, om haar daarop aan te spreken? Partijpolitieke teflon is het.
Maar zijn de ideeën die zij verpersoonlijkt er ook bij gebaat?
Want achter Assita Kanko staat een partij die steeds meer afstand neemt van het menselijke migratiebeleid waar zij voor pleit. Een partij die elke internationale samenwerking ziet als ‘onverkozen mensen... in Marrakech, New York of Straatsburg’ die ons iets opdringen, die walgt omdat het ‘kinderrechtenverdrag misbruikt wordt door ngo’s, de opengrenzenlobby en bepaalde rechters’, die de ‘woede en frustratie’ van extreemrechtse betogers tegen het multilaterale migratiepact volmondig deelde – ‘die chaos, die illegale migratie, die verdrinkingen en de culturele problematiek die ermee gepaard gaat’.
Ik vraag me dan af: hoeveel jonge Assita’s zijn geholpen met het parcours dat N-VA de voorbije jaren gereden heeft? Hoeveel voelen zich geëmancipeerd door het aangebrande discours dat hen – op enkele ‘goeikes’ na (dixit Theo Francken) – enkel en alleen ziet als een enorm samenlevingsprobleem?
Hetzelfde in het Europees Parlement, waar achter Assita Kanko een groep partijen zit die lak hebben aan de verlichte waarden waar zij voor staat. De fractie waarvan ze vice-voorzitter is, telt onder meer Recht en Rechtvaardigheid (PiS), de Poolse regeringspartij die onbeschaamd de kaart trekt van seksisme, antisemitisme en samenzweringstheorieën om er de democratie te mismeesteren. Vorig jaar tekende PiS een wet uit die seksuele voorlichting in scholen strafbaar maakte, want praten over seks zou aanzetten tot pedofilie. Toen het Europese Parlement haar Poolse tegenhanger opriep de wet in te trekken, bleef N-VA op de vlakte.
Ik denk dan: heeft u haar de voorbije weken gehoord, nu PiS dubbel doorduwt met misogynie en xenofobie? Hoeveel vrouwenrechten en seksuele vrijheden moeten er nog klappen krijgen voor ze zich doet gelden?
En ook in Vlaanderen hanteert haar eigen partij, langs Assita Kanko om, steeds vaker een retoriek die haaks staat op alles waar zij over spreekt – echt álles: ‘Die Rechten van de Mens zijn niet universeel’, doceert fractieleider Peter De Roover. Het is ‘pretentie’ dat te denken, ‘bijna neokoloniaal’, want ‘moeten we militair optreden tegen landen die de vrouwenbesnijdenis gedogen? Sturen we het leger?’
Zij doen dat niet ondanks maar dankzij Assita Kanko. Het is haar geloofwaardigheid, haar openheid, haar ethos als spreker die hen toelaat steeds kleingeestiger en steeds radicaler rechts te worden, zonder dat hun geloofwaardigheid als middenpartij er volledig bij inschiet.
En ik stel me dan oprecht de vraag: is er echt niemand naast haar die, eens het applaus is gaan liggen, opmerkt: Maar Assita, de verkeerde mensen applaudisseren.