Over en uit voor duo Magnette-De Wever: preformateurs gooien de handdoek in de ring

Het leek even goed te gaan met de formatiegesprekken. Totdat de liberale partijen Open Vld en MR en de groene partijen Groen en Ecolo gisteren een gezamenlijk persbericht uitstuurden. Daarin vroegen ze om niet langer tegen elkaar te worden uitgespeeld. Ze wilden een duidelijke coalitiekeuze van De Wever en Magnette. Vanuit de ‘bubbel van vijf’ - PS, N-VA, sp.a, CD&V en cdH - werd gepikeerd gereageerd op die vlucht vooruit. “We hebben gisteren inderdaad duidelijkheid gevraagd met de groene familie om te kijken voor wie men kiest”, stelde Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert na afloop van de onderhandelingen deze voormiddag. 

Die duidelijkheid zou zijn uitgebleven tijdens de ontmoeting tussen Open Vld, MR en de preformateurs: “De nota is niet geëvolueerd en we hebben ze zelfs niet kunnen lezen, zo kunnen we niet verder. Ook door het feit dat men partners uit elkaar speelt, is het moeilijk om vertrouwen te hebben en te starten." Volgens Lachaert lijkt de voorliggende nota erg goed op de nota die informateur Magnette in december vorig jaar schreef. “Als we in iets stappen, zal het met een inhoud zijn die ons veel meer zal overtuigen, gelijk met wie”, aldus de voorzitter. “De inhoud moet goed zitten voor de liberalen. Dat betekent dat het socio-economisch moet worden bijgestuurd. “De nota De Wever-Magnette is voor ons te socialistisch en communautair is het te veel het N-VA-programma. Voor ons moeten die beide poten worden aangepast en dan zullen we wel zien met welke kleuren. Maar inhoudelijk zit er voor ons nu veel te weinig in.”

Nochtans genoot een coalitie met PS, N-VA, sp.a, CD&V en CDH de voorkeur van Open Vld-voorzitter Lachaert. “Ik heb er mijn energie ingestoken om de PS en N-VA samen te kunnen brengen. Dat dit op deze manier afloopt is dan ook erg jammer.” Of een andere coalitie dan een optie is? “De helft van de Vivaldi-coalitie (liberalen, Vlaams-nationalisten en groenen, red.) zit in de bubbel van vijf van Bart De Wever. Hij heeft zelf in de hand of er andere alternatieven komen.” 

Ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez reageerde teleurgesteld na de ontmoeting met De Wever en Magnette: “De nota is nog steeds niet geëvolueerd. Ik ben de politieke spelletjes stilaan moe.” 

En zo komt er een einde aan de demarche van De Wever en Magnette. Dat werd bevestigd aan VTM NIEUWS. Aanvankelijk was het de bedoeling om pas maandag bij de koning langs te gaan, zoals bij hun laatste bezoek werd afgesproken. Dat die timing niet vervroegd werd, had volgens een ingewijde te maken met de beschikbaarheid van de koning. Die zou volgens Sudinfo vervroegd terugkeren uit vakantie, maar in een reactie aan VTM NIEUWS ontkende het Paleis dat. “De koning is beschikbaar indien nodig”, verzekert men daar wel. “Maar in dit stadium werden zijn plannen niet aangepast. Het gesprek is nog steeds voorzien voor maandagvoormiddag.” 

In preformateurskringen worden de liberalen op hun beurt met de vinger gewezen. De Wever en Magnette hebben “moeten vaststellen dat de liberalen niet over de inhoud willen praten alvorens er een keuze gemaakt wordt over de samenstelling van de regering”, luidt het. “Met de groenen lukte dat wel. Met hen is meer dan zes uur gesproken de voorbije dagen, met de liberalen nauwelijks 60 minuten.”

Voor Groen was het project van N-VA en PS alleszins niet te slikken. Het ging om een optelsom van moeilijk te verteren maatregelen, met daarbovenop een communautaire hervorming die niet door de beugel kon voor ons, klinkt het.

Groenen noch liberalen willen vooruitlopen op een formatie-opdracht die mogelijk hun richting uit komt. “We zijn altijd beschikbaar in deze formatie”, klinkt het bij beide partijen. Die lieten overigens donderdag al duidelijk uitschijnen dat er naast een aantal overeenkomsten ook veel verschillen bestaan tussen groen en blauw.

In een opiniestuk op Knack geven Gents burgemeester Mathias De Clercq (Open Vld) en Kamerlid Tinne Van der Straeten (Groen) meer inzage in de communautaire hervorming die op tafel lag van preformateurs Bart De Wever en Paul Magnette. “Al vanaf dag 1 zou het federaal beleid op belangrijke domeinen zoals politie of justitie inhoudelijk opgedeeld kunnen worden”, schrijven De Clercq en Van der Straeten. “Gevoelige dossiers zoals Brussel-Halle-Vilvoorde komen opnieuw op tafel. Het zijn thema’s waar tijdens de verkiezingsdebatten in de aanloop van 26 mei 2019 niet over is gesproken.”

Die hervormingen staan volgens de twee op gespannen voet met de coronacrisis. Een versnippering van bevoegdheden kwam in de eerste onderzoeken immers naar voor als een van de problemen bij de aanpak van de crisis. “De bijzonder moeilijke crisis is bovendien net een argument om nu vooral niet meteen met een complexe staatshervorming bezig te zijn, maar in eerste instantie te focussen op de gezondheidscrisis en het economisch herstel.”

Het openen van de Grondwet binnen twee jaar, als er vervroegde federale verkiezingen worden georganiseerd, zou een doos van Pandora openen. “En het zal de start zijn van jarenlang communautair getwist. We krijgen dan op een periode van drie jaar een opeenvolging van drie verkiezingen (federaal, regionaal en lokaal). Er dreigt dan meer inertie, meer extremisme en de antipolitiek zal nog verder de kop op steken.”

CdH-voorzitter Maxim Prévot toont op Twitter onbegrip voor de gang van zaken in de formatie. Hij wijst erop dat het project werd opgeblazen op een moment dat er nog niets in steen gebeiteld stond. “Niets was definitief, ook niet het institutionele”, zegt hij op Twitter.

Prévot vraagt zich af of poging na poging ondernemen om een regering te vormen en elkaar stokken in de wielen steken nu een nationale sport is geworden. “CdH plaatst zich steeds aan de zijde van de oplossing, om het land uit verschillende crisissen te halen (gezondheid, socio-economisch, klimaat, begroting en politiek). Wij blijven beschikbaar.”

CD&V reageert dan weer bijzonder ontgoocheld. Kamerlid Jef Van den Bergh hoopt dat er in het weekend nog zal worden onderhandeld. “Er zijn in de geschiedenis nog momenten geweest dat men dacht dat er geen opening meer was, met het weekend voor de boeg”, zegt Kamerlid Jef Van den Bergh. “Op zaterdag en zondag is er minder media-aandacht”, merkt hij op. De CD&V’er wil dat de preformateurs die tijd nuttig gebruiken.

Van den Bergh begrijpt niet waarom Open Vld in deze fase de hakken in het zand heeft gezet. “Ze waren nog niet over de teksten aan het discussiëren”, zegt het Kamerlid, dat zelf niet in het onderhandelingsteam zit. “Het ging nog over een aantal principes. Maar de wil om dat als vertrekpunt te gebruiken en de discussie te beginnen was er blijkbaar niet. Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat dat meer om strategische redenen was.”

Ook andere CD&V-Kamerleden reageren ontgoocheld. “Wat een soep”, vat Sammy Mahdi samen. Koen Van den Heuvel neemt het Egbert Lachaert kwalijk. “Duidelijk verkozen om paarsgroen te verhinderen, nu gangmaker ervan”, schrijft hij op Twitter. “En dat uit liefde voor onbetrouwbare GLB (MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, nvdr) die enkel aan zijn 12 ministers denkt. Ongeloofwaardig en Onverantwoord. Twee grootste partijen hadden aan zet moeten blijven.”

Carl Devos: “Nu nieuwe verkiezingen? Ze zullen nog eerder wereldrecord regeringsvorming verbreken” (+)

Carl Devos: “Veel burgers verwachten nog zo weinig van de politiek dat ze er niet eens meer tegen in opstand komen” (+)

Het ‘kaartenhuisje’ van De Wever en Magnette wankelt (+)