Van de gletsjers en de ijsvlaktes van Torres del Paine tot Atacama, de droogste woestijn ter wereld. In Chili, het uiterste puntje van Zuid-Amerika, kan je via de gelauwerde Tierra Hotels het onmogelijke combineren: vuur en ijs.
In de hoofdstad Santiago zaten we gisteren nog in hemdsmouwen op een terrasje. Nu, duizenden kilometers zuidelijker in Punta Arenas, hartje Patagonië, worden we welkom geheten door lage wolken, motregen en een wind zo sterk dat de bomen er letterlijk schuin van gaan groeien.
Maar chauffeur Julio, die broodjes en gekoelde flesjes water voor de lange rit meeheeft, is er gerust in: ‘Straks schijnt de zon, amigo!’ Betweters die er nooit geweest zijn, zullen Patagonië omschrijven als een verlaten landschap, monochroom en ja, vervelend. Maar daarmee doe je dit bijna halve werelddeel van 670.000 vierkante kilometer oneer aan.
Chileens Patagonië is een onbezoedelde wereld, gegeseld door een niet aflatende wind en een ruig klimaat. Eenzaam misschien, maar vooral imponerend: een mystieke plaats. Achter de fantasie van Patagonië ligt, zoals de Franse filosoof Jean Baudrillard beweerde, de mythe van het verdwijnen, het verdrinken in leegte aan het einde van de wereld. Want daar zijn we tenslotte ook letterlijk.
Zouden we nu in plaats van naar het noorden naar het zuiden rijden, dan arriveerden we een dag later in Ushuaia, doorgaans de meest zuidelijke stad ter wereld genoemd en het officiële ‘Fin del Mundo’, het einde van de wereld. Maar daar Ushuaia in Argentinië ligt, hebben de Chilenen de tweevaksbaan waarop wij nu bollen alvast omgedoopt tot ‘Ruta del Fin del Mundo’. Zo heeft elk zijn trofee.
Verdwijnpunt Patagonië
Dit rit is adembenemend mooi. Spaced out! We rijden door de immens uitgestrekte pampas. Alleen, moederziel alleen. ‘It was not dreary, it was hardly anything‘, schreef reisauteur Paul Theroux ooit over Patagonië. We beseffen: voor sommige bestemmingen in de wereld dien je inderdaad een stevige inspanning te leveren.
Vijftien uur vliegen vanuit Europa tot Santiago, dan een binnenlandse vlucht van vier uur tot Punta Arenas -meteen ook de meest zuidelijke luchthaven van Chili- en dan de jeep in, vierhonderd kilometer dwars door Patagonië, het diepe zuiden.
We hebben de rit mentaal in twee stukken gekapt. Eerst gaan we non-stop 250 kilometer tot Puerto Natales, de laatste bewoonde halte voor het nationale park. Dat mag geen probleem zijn, tot daar is de route verhard. Na een pitstop rijden we tot het Tierra hotel, al kunnen we die weg momenteel moeilijk inschatten.
‘Ooit een zandweg, anno 2017 flink geüpgraded’, zegt Julio. Onderweg vallen ons de vele wegwijzers naar buurland Argentinië op. Een blik op de landkaart maakt veel duidelijk: de grens is nooit ver weg. Die grens tussen beide landen is trouwens de voorbije jaren steeds vager geworden omdat schapenbaronnen zoals de Italiaanse Benetton-groep zich met hun landerijen aan beide kanten van de grens vestigden.
Ook extreem rijke en beroemde mensen slagen erin om via elkaar grote lappen Patagonië te kopen. En eigenlijk heeft de Chileense regering niet liever. Ze gebruikt Patagonië, onder het motto ‘wij hebben hier nog plaats’, maar al te graag als inzet voor buitenlandse investeerders. Alle middelen zijn dan ook goed, tot tien jaar geleden de Argentijnen hen een koekje van eigen deeg bakten.
Plots zorgden de nieuwe toeristische landkaarten voor heibel want enkele Chileense gletsjers in Zuid-Patagonië bleken eensklaps als Argentijns grondgebied ingekleurd te staan. Het resultaat was boze reacties. En daarmee flakkerde een decennia oud grensdispuut weer op, olie op het vuur voor de – bij momenten – sowieso al gespannen bilaterale relaties.
Bergpieken als versteende bliksems
Het eenvoudige Puerto Natales ligt aan de prachtige Seno Última Esperanza, de fjord van de laatste hoop. De wind heeft de lage wolken definitief verdreven en de zon kleurt het doorleefde vissersdorp tot een stemmige postkaart.
Alhoewel: de huilende zeewind die als een ministorm door de straten raast, als een gek aan de houten luiken rammelt en bloemen afrukt, heeft iets onheilspellend. Zijn het de contouren van de gigantische Campo de Hielo Sur, de grootste ijsmassa van Zuid-Amerika, die extra hun stempel drukken? Ach, een beetje ruigheid is hier wel op zijn plaats, het hoort erbij zoals Nicole bij Hugo.
Weinig bestemmingen in Chili hebben zich zo snel een plekje tussen de mooiste droomlocaties ter wereld veroverd als het Parque Nacional Torres del Paine. Wie Chili bezoekt, móét hier neerstrijken. Het park telt niet alleen landschappelijke wonderen, maar ook spectaculaire wandelwegen.
En spektakelhotellerie op boetiekniveau. In het schemerlicht van het blauwe uur na zonsondergang duikt eindelijk het waanzinnig mooie veertigkamers Tierra Hotel op. Het is een houten slang, een wervelkolom uit lenga-hout, compleet afgelegen van de openbare weg en met frontale uitkijk op het Sarmiento-meer en het bekendste bergmassief van Chili. ‘At the end of the world, adventure begins’ stond op het lunchzakje gedrukt. Nu begrijpen we waarom.
Over ons zullen ze alvast niet te klagen hebben, we zijn er meer dan klaar voor. Terwijl buiten het laatste licht opgevreten wordt door een machtige sterrenhemel, wordt binnen een fles Grand Selection sauvignon blanc ontkurkt en serveert men een millefeuille met geitenkaas en geroosterde pompoen.
De rit was lang, maar een toevluchtsoord van dit niveau moet je verdienen. Of zoals een bereisd chirurg me ooit zei tijdens een storm op de Drake Passage onderweg naar Antarctica … ‘Dit zijn de taksen die je moet betalen. Niets voor niets in het leven.’
Mannen maken plannen
Het label Tierra Hotels vindt zijn oorsprong bij Henry Purcell, een Amerikaanse gentleman die jaren voor Hilton werkte en bekend stond als een verfijnd figuur, naar het evenbeeld van de hotels die hij toen runde. Met Portillo, een mooi winterresort in de Andes, had hij furore gemaakt. Toen zijn zoon Michael grond kocht in de oase San Pedro in Noord-Chili, had vader daar zo zijn ideeën over.
Landschapsarchitecte Teresa Moller kreeg de opdracht iets unieks te ontwerpen, en in 2008 opende Tierra Atacama de deuren. Het was de start van een mini-imperium. De tweede locatie, Patagonië, opende eind 2011. Hier mocht architecte Cazu Zegers, bekend voor haar gebruik van hout, zich uitleven.
De rest is geschiedenis, want toonaangevende polls overlaadden beide hotels sindsdien met awards. Ondertussen stapte het gereputeerde wijnhuis Matetic mee in het kapitaal en opende een derde locatie in centraal Chili de deuren: Tierra Chiloé. Ervaren reizigers erkennen in Tierra het concept van Explora Hotels, dé pionier.
‘Wat ook niet erg is’, zal hotelmanager Nicholas ons later vertellen. ‘Wij kunnen samen door één deur, hoor. In drukke tijden sturen we zelfs klanten door. Explora focust eerder op actieve verblijven; de klant moet buiten leven, en eten is er omdat je honger hebt. Wij profileren ons eerder op een totaal hotelproduct met fine dining, een spa center en rustigere excursies.’
Langs gracieuze kathedralen
Wakker worden in een houten hotel van het genre fossiel in het nergens, heeft iets betoverend. ‘De wereld ontdekken doe je niet binnen’, zei gidse Josi gisteravond, dus stelt zij ons meteen voor om na het prima ontbijt per privéminivan het park binnen te rijden en een fotosafariwandeling te maken.
Ze dacht aan een dagtrip, door berg en dal uiteraard. Van zodra we de heuvels rond de Salto Grande-waterval opstappen, voelen we de betovering van de drie scherpe pieken van de Cuernos del Paine. Zij domineren alles. De beplanting heeft de kleur van bruingroen fluweel en daarbovenuit steken drie gekartelde bergkammen, de hoogste net geen 2600 meter.
‘Het lijken wel gespleten hoeven of bevroren golven’, zegt Josi, die met zo’n verwondering kijkt dat het lijkt alsof zij dit landschap nog nooit eerder gezien heeft. ‘Dit beeld is toch pure magie. Misschien daarom dat wij Chilenen dit massief de ‘Kreet uit Steen’ noemen.’
Er is wilde natuur, en er is Patagonië
Gisterennamiddag stond er zo’n sterke wind dat de excursieboot Grey III, die je over het Lago Grey naar de gelijknamige gletsjer brengt, niet kon uitvaren. ‘Dit is dan ook de enige uithoek op aarde waar de subpolaire westenwind het vasteland bereikt en waar de stormkracht van over de Stille Oceaan tot de Andes raakt’, verklaart kapitein Carlos –zeg maar Caco.
Na de lunch mogen we wel aan boord, al wordt gevraagd continu een zwemvest aan te houden en je met vastberadenheid te verplaatsen op het panoramadek… ‘Want voor je het weet, vlieg je hier van boord’, zegt Caco stoïcijns.
De tocht is op z’n zachtst uitgedrukt spec-ta-cu-lair. De ijsvlaktes van Patagonië – officieel: Patagonia South Icefields – zijn dan ook de derde grootste ter wereld, enkel Antarctica en Groenland gaan hen voor. Zestienduizend vierkante kilometer vers water in bevroren versie ligt hier gestockeerd, waarvan 90 procent op Chileens grondgebied. Of anders uitgedrukt: de Chilenen bezitten 47 van de 51 geregistreerde gletsjers.
De Grey III brengt ons in een uur tot voor de gletsjer, een onafzienbare ijsvlakte in alle schakeringen blauw die met een snelheid van een halve meter per dag het meer in schuift, waar brokken losbreken en met groot geraas in de golven storten. Uniek. Als afsluiter van ons verblijf in de adembenemende Torres del Paine-wereld, willen we paardrijden en de sfeer van de echte gauchos opsnuiven.
Het duurt even vooraleer meesterknecht Silvio de volbloeden gezadeld heeft, maar de beschermende schaapsvacht waarover het zadel aangegespt wordt, moet dan ook met de grootste precisie uitgestreken worden. In Chili rijden ze met één hand, en begeleider Cesar verwacht van ons hetzelfde.
We rijden urenlang door de majestueuze steppes, de jarilla, en sluiten af met een kop mate, een kruidenthee die niet moet koken, maar die men laat intrekken en, wanneer hij gaar is, van hand tot hand doorgegeven wordt. ‘En morgen?’, vraagt Cesar nieuwsgierig. ‘Wel Cesar, dan gaan we naar de maan.’
Naar buitenaardse landschappen
Naar de maan ga je met vlucht LA 340. Die brengt ons van Santiago in exact twee uur tot Calama om van daaruit nog negentig minuten met de wagen door kale grindvlakten tot de oase San Pedro te rijden, de ongekroonde hoofdstad van de droogste woestijn op aarde: de Atacama.
De laatste vierhonderd jaar viel hier – relatief gesproken – amper een druppel regen en de landschappen zijn er zo gelijkend met de maan, dat men er de grootste vallei naar noemde: de Valle de la Luna. Zelfs NASA knikt goedkeurend. Omdat de Amerikaanse onderzoekers tijdens talrijke bodemtests geen spoor van leven vonden, besloten ze dat deze woestijn vergelijkbaar was met de oppervlakte van de maan. Houston, this is great!
De huidige populariteit van San Pedro, ooit een rustplaats voor veetransporten en mijnwerkers, gelegen aan de flanken van de Andes op 2250 meter hoogte en op het eerste gezicht het decor voor een westernfilm, heeft veel te danken aan de nieuwe hotellerie van de Tierra Hotels. Het is een meesterwerk, net buiten de dorpskern van San Pedro.
Ook hier hanteert men het principe van ‘a view with a room’. In een onderkoelde ‘basic’-architectuur bouwde men een grillige lodge, waarnaast 32 oversized kamers opgetrokken werden. En net als in Patagonië gaat het geheel als een kameleon op in het landschap.
Een verkennende wandeling leert dat de oase van San Pedro een oud cultuurgebied is, reeds lang bewoond, en het lijkt de grillen van het lot zonder kleerscheuren overleefd te hebben. Ook de reconstructie van het Indiaanse leven van alledag is heel opvallend. ‘Atacama werkt hallucinerend en hypnotiserend’, vertelt gidse Jiulietta ons met een uitgestreken gezicht ’s avonds bij het aperitief. ‘Wacht tot we morgenochtend door de Valle de la Luna trekken!’
Die maanvallei was vroeger een deel van de zee. Door de tektonische bewegingen van het jonge Andesgebergte kwam de bodem naar omhoog en werd deze aan weer en wind blootgesteld. Die formaties uit zand en steen zijn wit, kaneel-, oker-, goud- of vanillekleurig. Ze staan op een ondergrond die bezaaid is met zoutkorsten, versteende mosselen en slakken. Maar wat hen echt apart maakt, is dat tijdens de zonsop- en ondergang het lichtspektakel verandert.
De zonnestralen reflecteren immens op de aanwezige, opgestuwde zoutkristallen en maken dat schaduwen drastisch verschuiven, kaneel overgaat in dieprood, roze en lila continu verkleuren tot een rijk schilderspalet. ‘Zie je wel. Betoverend, hé’, zegt Jiulietta als we gefascineerd naar de overjagende dunne wolken en roodopgloeiende geplisseerde steenzuilen staan te kijken. De echte maanreizigers deden er vrij lang over voor ze weer veilig en wel op aarde teruggekeerd waren. Wij liggen een half uurtje later in het zwembad.
Vijftig tinten rood
‘De bedoeling is dat we Salar de Atacama net voor zonsondergang bereiken’, hadden chauffeur Francesco en gids Matti ons verteld, daarom maken we eerst nog een stop in Toconao, het laatste bewoonde dorp voor de oneindige steenweg naar Argentinië.
Perfect getimed arriveren we in de uitgedroogde zoutvlaktes waar – zoals verwacht – roze flamingokolonies neerstrijken, netjes balancerend op één poot. De meren zijn een overblijfsel van de laatste ijstijd, in een eindeloze witte vlakte afgezoomd met vulkaantoppen. Wat. Een. Uitzicht. Francesco, het aperitief mag geserveerd worden!
Flirten met de hoogtegrens
Extreme landschappen vragen dikwijls om bijzondere inspanningen. Wie om half zes ’s morgens het vertrek naar de El Tatio-geisers mist, verspeelt bijgevolg de kans om een van de grote natuurspektakels van het Norte Grande te bewonderen: het derde grootste geiserplatform ter wereld. De aardedonkere tocht in de GMC minibus van Tierra over onverharde wegen duurt anderhalf uur en in die tijd wordt een hoogteverschil van tweeduizend meter overwonnen.
In San Pedro daalt de temperatuur ’s nachts tot zeven graden. Boven, op exact 4450 meter, wacht ons dus een Laplandse sfeer, net onder het vriespunt. Na de hobbelige, nachtelijke rit is het dan eindelijk zo ver. ‘Ik schat nog een kwartier’, zegt gidse Natasja, geboren in Vladivostok, meertalig en reeds jaren werkzaam in San Pedro. Ze is stevig ingepakt in fleece, muts en handschoenen.
‘Tijd voor een koffie.’ Maar de natuur verrast ons. We staan nog met de thermos en een chocolademuffin in de hand, als plots een eerste zonnestraal boven de bergen doorbreekt en in geen tijd nog grotere stoomwolken de lucht in blaast: rookkathedralen als ontploffingen tegen een staalblauwe hemel. Meteen borrelt het overal, een fantastisch spektakel dat tot meters hoog kan reiken. ‘Wanneer het zonlicht de geothermische vlakte opwarmt, wordt water en stoom van tachtig graden opgestuwd’, legt Natasja uit. ‘Een fenomeen dat vooral bij zonsopgang plaatsvindt.’
Na een spectaculaire rit terug met o.a. een wandeling langs een Inca-kerk en een ontmoeting met lama’s, wacht ons alweer een prima lunch. Maar de dag is nog niet voorbij. We worden op sleeptouw genomen voor een uitgebreid bezoek aan de warmwaterbronnen van Puritama en een korte rit te paard door de Valle de la Muerte bij zonsondergang.
En dan nestelen we ons ‘s avonds met een glas carménère-wijn op het terras van het hotel en kijken naar de mooiste sterrenhemel ter wereld. Nu snappen we waar de Melkweg zijn naam vandaan heeft, … en waarom alle kamers hier panoramische vensters hebben. Beam me up, Scotty!
Praktisch
Chili (Spaans: Chile), officieel de Republiek Chili, is een land in Zuid-Amerika, grenzend aan Peru, Bolivia en Argentinië. Het ligt ingeklemd tussen de Grote Oceaan en de Andes. Met zijn lengte van 4300 kilometer is Chili een ongewoon langgerekt land. De hoofdstad is Santiago, het parlement zetelt in Valparaíso.
Het land maakt ook aanspraak op een stuk van Antarctica (dat tezelfdertijd grotendeels ook door Argentinië opgeëist wordt). Om deze reden staat de obelisk die het officiële geografische middelpunt van Chili markeert ook in het zuiden, bij de stad Punta Arenas, vlakbij Vuurland. De Juan Fernández-archipel, de Desventuradas-eilanden en het Paaseiland, dat zeer ver ten westen van het vasteland ligt, horen ook bij Chili.
Volgens een recente schatting wonen er zestien miljoen mensen in Chili, waarmee het qua aantal inwoners het zestigste land ter wereld is. Chilenen zijn voor het grootste deel nazaten van immigranten uit diverse Europese landen, waarbij de nakomelingen van Spaanse immigranten overheersen.
De munteenheid is de Chileense peso en Chili staat bekend als een van de veiligste bestemmingen in Zuid-Amerika. De voertaal is Spaans. Voor een verblijf in Chili heb je geen visum nodig, een reispaspoort is voldoende. Toeristisch is Chili zeer goed georganiseerd en veilig.
Klimaat
Het is niet echt een goed idee om tijdens onze winter- of zomermaanden naar Chili te reizen wanneer je beide uithoeken wil combineren. Hun zomer (onze winter, in het zuidelijke halfrond zijn de seizoenen omgekeerd) brengt veel drukte en muggen. Tijdens hun winter is het zeer guur met veel sneeuw en gruwelijke vriestemperaturen. De lente en de herfst zijn dus ideaal. Atacama kent geen seizoenen. Frisjes in de ochtend en de avond, koud tijdens de nacht en droge warmte tot 30 graden tijdens de dag. Het stof krijg je er gratis bovenop.
Erheen
Goodbye reisde met dé Zuid-Amerikaspecialist, Latin Tours. Deze trip werd à la carte uitgetekend. Latin Tours is dé topper voor individuele reizen op maat naar Zuid-Amerika. De riante brochure is enkel rechtstreeks bij de touroperator verkrijgbaar.
www.latintours.be, telefoon +32 (0) 51/70 81 73, info@latintours.be
Latam, de Oneworld-alliantiepartner voor Latijns-Amerika, brengt je correct geprijsd en met full service tot in de uithoeken van het land. Wat de langeafstandsvluchten betreft, reisde Goodbye met British Airways omdat deze maatschappij op deze route een nieuwe Boeing Dreamliner inzet en non-stop richting Santiago gaat, terwijl vele concurrenten een stop in Buenos Aires maken.
Weetje: wie de twee absolute toppers van Chili wil combineren, kijkt al snel op tegen een resem binnenlandse vluchten en lange tochten met de wagen. Goed plannen is de boodschap.
Overnachten
Ze springen uit de band door hun excentrieke inplanting, design en architectuur: de Tierra Hotels. Elke avond komen de gidsen je opzoeken in de bar en worden de excursies van de volgende dag besproken. De keuze is uitgebreid: te voet, te paard, met de minibus, de fiets, de boot … je kiest maar.
Tierra is geconcipieerd op een complete all-in basis. Alle maaltijden, open bar inclusief wijnen, alle tochten tot en met de luchthaventransfer zijn inbegrepen. Het moge duidelijk zijn, daar hangt een prijskaartje aan vast. Vraag Latin Tours naar de pakketmogelijkheden.
Pitstop
Voor wie de tocht van Punta Arenas naar het Tierra Hotel in Patagonië wil onderbreken met een overnachting, is The Singular Hotel in Puerto Bories een goed idee. Deze voormalige schapenslachterij en industriële koelruimte is nu een waanzinnig designhotel (geopend in 2011) met 57 ruime kamers, een gourmet-restaurant en talrijke activiteiten. Sterk aanbevolen!