Bij de Franse gemeenteraadsverkiezingen in juni boekten Les Verts forse winst. Grenoble kreeg zes jaar geleden als eerste grote stad een groene burgemeester en fungeerde als proeflab. ‘Voor mij is een fijn stadscentrum een plek waar je zin hebt om rond te lopen met de kinderwagen en een biertje te drinken’, zegt Éric Piolle. Maar er is ook veel kritiek.
Fietsers moeten het in Frankrijk vaak doen met een armetierig strookje dat op de rijbaan is geschilderd, maar burgemeester Éric Piolle liet in Grenoble een heuse ‘snelweg’ voor tweewielers aanleggen. Nils Maurel (44), die net aan komt suizen, is erg tevreden over deze chronovélo. Hij stemde voor de groene kandidaat in 2014, ook al zat hij zelf vaak in de voiture, die Piolle juist de stad uit wil hebben. ‘In het begin was het echt wennen. Grenoble slibde dicht, omdat rijstroken voor auto’s fietspaden werden. Hij heeft mij dus mijn auto uitgejaagd, maar daar ben ik eigenlijk heel blij mee. Ik zou het nu niet meer anders willen’, constateert de Fransman content.
In de binnenstad overheerste het geraas van het verkeer en de aanwezigheid van reclamezuilen. Ik wilde die publieke ruimte teruggeven aan de inwoners.
De chronovélo werd het uithangbord van de groene politiek van Éric Piolle. Hij werd in 2014 gekozen namens Europe Écologie Les Verts, waarbij hij werd gesteund door de extreemlinkse Parti de Gauche, het radicaal-linkse Les Alternatifs en de ‘eco-socialistische partij’ Gauche Anticapitaliste. Eind juni ging hij zijn tweede ambtstermijn in: hij versloeg met grote voorsprong zijn rivalen in de tweede ronde van de lokale verkiezingen. De pionier heeft er inmiddels heel wat collega’s bijgekregen, want bij deze stembusgang wonnen de groenen ook in grote steden als Lyon, Marseille, Bordeaux en Straatsburg. De opkomst was met 42 procent echter historisch laag. De Fransen laten zich allicht wat aan het milieu gelegen liggen, maar het succes van de groenen heeft ook te maken met een grote teleurstelling in president Emmanuel Macron. Veel kiezers stemden EELV uit frustratie: na jaren linkse en rechtse staatshoofden te hebben geprobeerd, bleek de man die alles anders zou doen geen soelaas te bieden.
Te gek
‘Het was een roerige eerste ambtstermijn’, zegt Piolle (47) in zijn kamer op het stadhuis, een betonkolos uit de jaren zestig. ‘We hebben de openbare ruimte grondig aangepakt, dat was voor veel mensen even slikken. We moesten het zuinig aan doen, want deze stad zat verschrikkelijk in de schulden. Onder François Hollande werd ons budget ook nog eens met 20 miljoen gekort.’
Zijn beleid heeft het dagelijks leven van de Grenoblois direct beïnvloed, zegt hij trots. ‘Er wordt biologisch eten geserveerd in ruim de helft van de schoolkantines, vrachtwagens en vervuilende oude auto’s mogen het centrum niet meer in en de hele stad draait in 2022 op schone energie.’ Zijn fietssnelweg springt in het oog, maar Piolle boog zich over de herinrichting van de hele publieke ruimte. ‘Die wilde ik aan de inwoners teruggeven. In de binnenstad overheerste het geraas van het verkeer en de aanwezigheid van reclamezuilen. Je werd er echt door overweldigd, het was pure visuele vervuiling. We hebben er 320 weggehaald, bomen geplant en stoepen verbreed. Op het centrale plein mogen nu geen auto’s meer komen. Te gek dus!’
Het is inderdaad aangenaam op de Place Victor Hugo. Over het plein rennen kinderen, mensen met bruine papieren zakken in de hand lopen naar de vele bankjes om hun lunch op te eten. In de ‘Alpenhoofdstad’, die in een kom tussen drie massieven ligt, is het sowieso prettig vertoeven. Op bijna iedere straathoek is een ruige bergtop te zien en de studenten zorgen er voor levendigheid – Grenoble staat bekend om zijn universiteit, businessschool en onderzoekscampus voor nanotechnologie. Toch weet de 160.000 inwoners tellende stad weinig jonge mensen te behouden, het bevolkingsaantal stagneert. Het ontbreekt de plaats aan dynamiek, de ruime winkelstraten ademen vergane glorie. Bovendien leverden de drugshandel in de voorsteden en steekincidenten in het centrum de stad de bijnaam ‘het Chicago van Frankrijk’ op.
Ski-jack
‘Grenoble is een oude garnizoensstad. Hier zijn geen tradities, geen bourgeoisie, geen hippe winkels’, zegt filosoof en essayist Gilles Lipovetsky (75). Hij vertrok in de jaren zeventig van de hoofdstad richting Alpen om les te geven aan de universiteit. ‘Als we in Parijs iemand zagen met een ski-jack aan, dan zeiden we: dat zal we een Grenoblois zijn. Mensen doen hier niet echt hun best om er een beetje leuk uit te zien.’
Hij serveert een glas limonade op het dakterras, dat bijna helemaal rondom zijn penthouse loopt. Het biedt een indrukwekkend uitzicht op alle drie de voor-Alpijnse massieven, die ondanks de bewolking goed te zien zijn. Lipovetsky werd bekend met de vele boeken die hij schreef over individualisme, hypermoderniteit en de consumptiemaatschappij. ‘Wat me niet aanstaat bij Piolle is zijn symboolpolitiek. Hij begon hier met het weghalen van advertentiezuilen. Wat heeft dat nu voor zin? Mensen kopen toch wel. Dat zag je tijdens de lockdown, iedereen ging zich te buiten op Amazon. Hij heeft een heel ouderwetse anticonsumptiehouding. Alsof hij het huidige tijdperk niet begrijpt.’
Milieubewustzijn is in Frankrijk een zeer linkse aangelegenheid, zegt de filosoof. ‘Zeg maar gerust een extreemlinkse aangelegenheid. In die hoek zijn ze niet zo geïnteresseerd in zakendoen. Dat is jammer, Piolle doet dan ook weinig om nieuwe bedrijven aan te trekken. Toen ik hier kwam was het veel sprankelender, in Grenoble heerste een Silicon Valley-sfeer. Dat is een beetje ingezakt. Ook een veeg teken: de huizenprijzen dalen. Mensen gaan liever naar Lyon of Chambéry, daar is het chiquer.’
‘Een stad besturen gaat niet op alle vlakken samen met milieubewustzijn’, concludeert Lipovetsky. ‘Er is meer in het leven dan groen, bomen planten, fietsen en biologisch eten. Dat is allemaal heel mooi, maar niet genoeg. Een stad moet ook charme hebben, maar dat interesseert Piolle niet. Er is hier niet eens een gemeentelijke galerie, elke grote stad heeft dat! Kunst interesseert hem niet, behalve street art. Hij is van de smart cities, maar niet van de creativiteit.’
Ingenieurs
Driftig beent Sylvie Rey (58) door haar lingeriewinkel vlak bij de Place Victor Hugo. ‘Voor een positief verhaal over de burgemeester moet u niet bij mij wezen. Eigenlijk ben ik het met geen enkele beslissing van hem eens. Zo heeft hij de beveiligingscamera’s uit het centrum verwijderd en aan Nice verkocht. Terwijl we ze hard nodig hebben, deze stad is vies en onveilig!’ Geïrriteerd rommelt ze wat in een van de grote plastic bakken vol bh’s en onderbroeken. Vanwege de uitverkoop staan ze midden in de boetiek uitgestald.
Vorig jaar was Rey op een feestje voor middenstanders, waar Piolle ook zijn opwachting maakte. Toen de burgervader haar de hand wilde schudden, keerde ze hem de rug toe. ‘Het ergste is de onveiligheid’, zegt ze, terwijl ze haar mondkapje achter haar oor vandaan trekt. ‘Mijn rijke klanten van buiten de stad ben ik kwijt, laatst nog is hier een vrouw op klaarlichte dag een ketting van de nek gerukt. En dan het feit dat je hier met de auto nauwelijks nog kunt komen. Parkeren is duurder geworden en ze zijn enorm streng met boetes. Sommige collega’s raakten tot 30 procent van hun omzet kwijt.’
Weerzinwekkend
‘Voor mij is een fijn stadscentrum een plek waar je zin hebt om rond te lopen met de kinderwagen en een biertje te drinken’, vervolgt Piolle in zijn kamer. ‘En dat is een plek met weinig verkeer.’ Hij kent de klachten van de middenstanders, met wie hij regelmatig in gesprek gaat. ‘Ik begrijp hun onrust. Toch is het zo dat twee derde van de ritjes in de auto minder dan 3 kilometer bedraagt. Mensen uit Grenoble die willen winkelen, kunnen een alternatief vervoermiddel kiezen. Als alleen degenen die echt niet anders kunnen met hun wagen komen, zijn hier nauwelijks files’, beweert hij. De voiture lijkt hem met afschuw te vervullen. ‘Mensen gaan in hun eentje met hun 70 kilo lichaamsgewicht in een stalen gevaarte van 1500 kilo zitten. Weerzinwekkend, als je het zo bekijkt. Alleen in een auto zitten, dat kan echt niet meer. Wij beginnen binnenkort met de aanleg van een carpoolstrook op de snelweg, een primeur in Frankrijk.’
Dat economische ontwikkeling zijn interesse niet heeft, ontkent Piolle. ‘Ik heb als een van de weinige Franse politici ervaring in het bedrijfsleven, ik heb in het management van HewlettPackard gezeten.’ Grenoble staat er goed voor, benadrukt hij. ‘De werkloosheid is hier laag. Daar heb ik overigens als burgemeester weinig invloed op, alle economische beslissingen worden op het niveau van de agglomeratie genomen. Wat ik vooral belangrijk vind als het op ondernemen aankomt, is het nut ervan. We stimuleren urban farming, alles wat met kringloopeconomie en groene energie te maken heeft, en geven subsidies voor het isoleren van gebouwen.’
Emmanuel Breziat (51), tweede man van de provinciale afdeling van werkgeversbond Medef, doet doorgaans beter zaken met een rechtse burgemeester dan met een groene. Maar hij moet Éric Piolle nageven dat er goed met hem te praten valt. ‘Ik ken hem nog van voordat hij de politiek in ging’, vertelt de vakbondsman in het departementale hoofdkantoor. ‘Hij kan goed luisteren, is een begenadigd spreker en een behendig politicus, en is zeer menselijk. Helaas is de ontwikkeling van het plaatselijke bedrijfsleven geen doel op zich voor hem. De bevolking groeit hier niet, maar dat is vanuit zijn optiek alleen maar goed voor het milieu. Een coherente gedachte, dat dan weer wel.’
Piolle benadert zijn beleid te cerebraal, zegt Breziat. ‘Bijvoorbeeld als het om de veiligheid gaat. Het is al decennia niet pluis in sommige wijken, en dat valt ook eigenlijk onder de bevoegdheden van de centrale overheid. Maar het besluit om de beveiligingscamera’s weg te halen, maakt het niet beter. Dat was een puur ideologische beslissing, hij vindt het een aantasting van de persoonlijke vrijheid. Éric duikt dan ergens een onderzoek op dat concludeert dat het niet werkt, waarmee hij zijn beslissing verdedigt.’
‘Echt kwalijk is het ontmoedigen van automobilisten’, vervolgt de Fransman. ‘Het loont de moeite niet meer om met de auto de stad in te gaan. De burgemeester heeft niets gedaan om de mensen die nu wegblijven terug te halen. Hij had bijvoorbeeld een parkeerplaats aan kunnen leggen aan de rand van de stad, vlak bij een halte waar je op de tram naar het centrum kunt stappen.’ Toch merkte hij dat Piolle zijn principes ook opzij kan zetten. ‘Er is hier al lang discussie over de A480, een rondweg die geen hele cirkel vormt. Wij willen dat deze périphérique wordt afgebouwd en van twee naar drie rijbanen gaat. Eerst waren de Groenen ertegen, maar ze zijn van gedachten veranderd. Ze kunnen dus ook pragmatisch zijn. In het begin van zijn mandaat was economie een scheldwoord. Dat is wel bijgedraaid.’
Marie Chocquet (30) wil net op haar racefiets springen op de Place Victor Hugo. De Française is razend enthousiast over Piolle. ‘Minder auto’s, meer fietsen. Ik ben het absoluut met het beleid van de burgemeester eens. En in veel buurten kun je je afval goed scheiden, er is zelfs een composthoop. Geweldig dat zoiets mogelijk is in de stad! Het is hier nog wel wat smerig, maar wat kan hij daaraan doen? Dat je je zooi niet op straat gooit, hoor je van je ouders te leren.’ Kiezers als Chocquet sterken Piolle in het idee dat hij de juiste weg is ingeslagen. ‘Het loont om dappere beslissingen te nemen’, zegt hij tevreden op het stadhuis.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
