‘Donald sleurt iedereen mee’: nicht Mary Trump maakt in haar boek gehakt van de president

Mary Trump had met een gemeenschappelijke vriend gemaild voor advies over de juiste keuze voor onze lunch samen. “Ik weet niet goed voor welk eten te gaan – mini­boterhammetjes, scones met clotted cream, kippers?”, schreef ze. “Heel stresserend.”

Wanneer we elkaar uiteindelijk zien, probeer ik de nicht van de Amerikaanse president diets te maken dat ze echt niet zo onzeker hoeft te zijn. Toch blijft ze verbeten wasmanden uit mijn gezichtsveld zetten. Ze is naar haar slaapkamer moeten verhuizen omdat de openbare zender PBS haar twee camera’s heeft bezorgd om interviews in de woonkamer iets makkelijker te maken. “Het spijt me echt voor het rommeltje”, zegt ze.

Mary Trump, die 55 en lesbisch is – de eerste in haar familie om zich te outen – draagt een mild­roze tot halfweg dichtgeknoopt hemd en lijkt zich behoorlijk thuis te voelen in haar ogenschijnlijke chaos. Sinds ze vorige maand haar memoires uitbracht over hoe het was om op te groeien in de familie-Trump, staat haar leven op zijn kop.

Too Much and Never Enough: How My Family Created the World’s Most Dangerous Man (‘Te veel en nooit genoeg: hoe mijn familie de gevaarlijkste man ter wereld heeft gecreëerd’) is de non-fictie­hit van het jaar. In het boek stelt ze het huishouden waarin de 45ste president opgroeide voor als een soort eigentijdse versie van Charles Dickens’ Bleak House: je zult maar weinig families tegenkomen die zo inhalig en hebzuchtig zijn als de Trumps die ze beschrijft. Uiteraard deed haar oom het boek af als fake news, wat bijna zeker hielp voor de verkoop­cijfers. Op de eerste dag alleen werden er een miljoen exemplaren van verkocht.

Niet slecht voor een debuut, zeg ik, als ze klaar is met haar verfraaiing van de ruimte. “Er zijn een paar rare dingen mee”, antwoordt Trump. “Om te beginnen is er niets veranderd. Ik zit nog altijd vast in mijn huis (in Long Island, New York, red.). Ik kan het niet vieren, ik kan geen mensen zien. Veel bevredigender dan de verkoop is de manier waarop het onthaald wordt. Sinds mijn zesde wilde ik schrijver worden.”

Alcoholprobleem

Nadat ik het boek in één ruk heb uitgelezen – het is krachtig leesvoer en gruwelijk meeslepend – blijf ik achter met een allesoverheersende vraag: hoe is ze als telg van deze familie de vrouw geworden die ze is? Als bibliofiele klinisch psycholoog lijkt ze geen enkele karakter­trek gemeen te hebben met haar oom.

“Ik vink zelf geen vakjes af die me lid van de familie maken, wat uitstekend is”, zegt ze. Hou je van golf, vraag ik, denkend aan het favoriete tijdverdrijf van haar oom. “Ik haat golf, dat is geen sport – en denk eens aan wat we zouden kunnen doen met al dat land”, zegt ze. En wijn dan, suggereer ik, denkend aan de geheelonthouding van haar oom. “Ik apprecieer de fijnere dingen in het leven met mate en op een manier die geen van hen ooit zou kunnen opbrengen”, zegt ze.

Het was de liefde voor boeken die haar een buitenbeentje maakte toen ze opgroeide. Mary Trump is de dochter van Fred Trump Jr., de oudere broer van de president, die uit de familie werd gestoten door pater familias Fred Trump Sr. Ze groeide op in Queens in New York, aan gene zijde van de rest van de familie. Fred Jr. maakte even furore als vliegtuigpiloot, wat hem een prestigieuze baan bij TWA (Trans World Airlines) opleverde.

Zijn vader was allerminst onder de indruk, voor hem was een piloot een “bus­chauffeur in de lucht”. Fred Jr. werd gemeden en bespot door de familie, verloor gaandeweg zijn zelfvertrouwen, en keerde uiteindelijk met de staart tussen de benen terug naar het familie­vastgoed­bedrijf. Hij begon zwaar te drinken. Na een mislukte poging om een visbedrijf op te starten in Florida bracht hij de rest van zijn dagen door bij onderhoudsploegen van de Trump Organization.

De avond dat hij overleed, kwam niemand hem bezoeken in het ziekenhuis. Zijn broer Donald, die altijd behandeld was als de erfgenaam, ook al was hij bijna acht jaar jonger, zat in de bioscoop. De Amerikaanse president haalt altijd het voorbeeld van zijn broer aan als de reden waarom hij alcohol mijdt.

Geen enkel boek

Mary Trump groeide op in wat ze beschrijft als een “waardeloos Trump-appartement” in de grauwe huisvestingsprojecten van de buurt Jamaica in Queens. Het was een heel eind verwijderd van de nochtans nabijgelegen exclusieve Jamaica Estates waar de rest van de familie woonde. Het zette haar met de voeten in de realiteit. Ze ging met de metro naar school. En ze verslond literatuur. In haar boek vertelt ze dat in het huis van haar grootvader geen enkel boek te zien was, tot haar oom eind jaren tachtig het door een ghost­writer geschreven The Art of the Deal uitbracht.

“Ik begon te lezen toen ik drieënhalf was”, zegt Trump. “Alleen al daardoor had ik een bredere horizon dan anderen in de familie.”

Ondertussen smul ik van een salade met zeebaars en mozzarella van een plaatselijk Italiaans restaurant uit Washington DC. Trump heeft de sushi met avocado en komkommer die ze bestelde nog niet aangeraakt, net zomin als haar miso­soep. Blijkbaar is ze ook vegetariër, wat misschien nog haar minst trumpiaanse kwaliteit van allemaal is.

Wat herinnert ze zich van haar vader, vraag ik. Trump begon aarzelend aan ons gesprek (nog zo’n weinig trumpiaanse karakter­trek), maar komt stilaan op dreef. Ze wacht al lang om haar verhaal te vertellen.

“Toen ik geboren werd, bestond de man die mijn vader was geweest – de man die zo’n ongelooflijke vriendenkring had, die een watervliegtuig huurde om op tonijn of hamerhaai te vissen, die zo slim was – eigenlijk niet meer”, zegt ze. “Erger nog. Omdat ik in mijn jeugd zag hoe ze hem geleidelijk gingen behandelen – en hij was geen te beste vader omdat hij een aan lager wal geraakte alcoholicus was, terwijl Donald deed alsof de wereld aan zijn voeten lag, alsof hij het helemaal zelf had gemaakt – werd ik deel van die familie. Ook ik respecteerde mijn vader niet.”

Bad trip

Ik zeg dat de meest hartverscheurende passage in haar boek plaatsgrijpt eind jaren negentig, toen ze haar grootmoeder Mary Anne Trump – de in Schotland geboren moeder van haar vader en Donald – opbelde om het te hebben over het feit dat Fred Sr. hen onterfd had. Omdat ze de kinderen van Fred Jr. waren, die vele jaren daarvoor als 42-jarige behoorlijk eenzaam overleden was, kregen Mary en haar broer bijna niets van het erfdeel. Mary ging ervan uit dat haar grootmoeder – met wie ze dacht een hechte band te hebben – met haar zou sympathiseren. “Weet je wat je vader waard was?”, vroeg Mary Anne aan haar kleindochter. “Absoluut niets.” En ze hing op. Het was hun laatste gesprek.

Dat moet pijnlijk geweest zijn, zeg ik. “Het plaatste de dingen vooral in perspectief”, zegt Trump. “Ik werd niet alleen geldelijk onterfd, het betekende dat ze niet van me hielden, of me erkenden, me respecteerden, en al die dingen golden ook voor mijn vader. Ik heb geen familie. Ik projecteerde gewoon dingen op mijn grootmoeder omdat het te eng was om te denken dat ze zoals mijn grootvader was.”

Haar boek doet vooral uit de doeken hoe de Amerikaanse president uitgroeide tot de man die hij is, nadat hij getuige was geweest van de verpletterende vernedering waaraan zijn zachtere, ietwat dromerige oudere broer onderworpen was geweest. Fred Sr. wiste het karakter van Fred Jr. gewoon uit, zegt Trump. De les die Donald Trump trok uit de behandeling van zijn broer was dat je genadeloos en onaardig moest zijn en elk greintje empathie moest weren, zegt ze. Winnaars moeten hun hart amputeren. Dat was de enige manier waarop Donald Trump de aandacht van zijn vader kon krijgen.

Wat had ze gedacht als iemand haar gezegd zou hebben dat hij ooit president van de Verenigde Staten zou worden? Ze lacht. “O, man, ik had gedacht dat ik per ongeluk drugs had genomen – een bad trip.”

Journalisten zijn honden

Pas toen ze eind de twintig was en zich bereid had getoond om als ghostwriter een boek van Trump te schrijven, zag ze de volle omvang van de persoonlijkheid van haar oom. “Ik begreep niet dat hij absoluut niets deed”, zegt ze. “We wisten natuurlijk allemaal dat hij een klootzak was, maar hij was onze klootzak. Omdat ik zijn nicht was, wist ik op dat moment niet hoe verschrikkelijk hij tegenover vrouwen was. Het was heel makkelijk om niet op de hoogte te zijn van sommige gruwelijke dingen waarmee hij wegkwam. Toen al was duidelijk dat hij niet competent was. Ik heb het over zijn oppervlakkigheid en totaal gebrek aan intellectuele nieuwsgierigheid, en zijn onvolwassenheid – de manier waarop hij notities aanbracht in blauwe stift (in stukken over hem, red.) en journalisten honden noemde en dat naar hen mailde...”

Was haar familie de reden waarom ze ervoor koos klinisch psycholoog te worden? Haar eerste diploma was er een van Tufts University, Engelse literatuur – voornamelijk victoriaanse, maar ook vroeger. Een van haar favoriete romans is Clarissa, de lijvige 18de-eeuwse Engelse tragedie over een jonge dame wier romantische opvattingen over het leven geleidelijk aan platgewalst worden door haar vrekkige familie. Uiteindelijk overlijdt ze aan anorexia. “Ik geneer me om je te vertellen hoe vaak ik Clarissa gelezen heb”, zegt Trump.

Nadat ze afgestudeerd was, werden zij en haar broer onterfd, waardoor ze gedwongen was een lucratiever domein dan de literatuur te zoeken. “Het is geen interessant verhaal, en het had niets te maken met een behoefte om de familie Trump te doorgronden”, zegt Trump. “Ik was al lang in therapie. Het ontstond vanuit mijn ervaringen als patiënt.”

Ze werkte vele jaren in een psychiatrisch ziekenhuis van de staat. Toen de stress haar te veel werd, ging ze aan de slag als life­coach. “Een paar patiënten van me waren suïcidaal”, zegt ze. Ze hield het life­coach zijn – “klinkt onnozel, ik weet het” – al snel voor bekeken, en richtte zich op internet­marketing. Nu is het haar bedoeling voltijds te schrijven. Haar volgende boek is ei zo na klaar. “En dit is het boek dat ik altijd al wilde schrijven”, zegt ze. “Het gaat over mijn vader.”

Naar de gevangenis?

Ik wijs haar erop dat haar opleiding als klinisch psycholoog niettemin een belangrijke rol in haar boek speelt. Wat denkt ze over de ‘Goldwater rule’? Het is een code, vernoemd naar Barry Goldwater, de verliezende Republikeinse presidentskandidaat in 1964, van de American Psychiatric Association (APA). Veel psychiaters die het magazine Fact bevroeg, diagnosticeerden Goldwater als mentaal onstabiel, onder meer omdat hij zo lichtvaardig sprak over het gebruik van kernwapens tegen de Sovjet-Unie. Het artikel veroorzaakte zo veel controverse dat de APA besloot dat het onethisch was publieke figuren te diagnosticeren zonder ze aan een onderzoek te onderwerpen.

Trump veert op. “De ‘Goldwater rule’ is absurd”, zegt ze. “We mogen dus wel praten over de fysieke gezondheid van een kandidaat, maar niet over zijn geestelijke gezondheid? Wat is nu het belangrijkst? Franklin Delano Roosevelt had polio en zat in een rolstoel, maar hij was perfect bekwaam om onze president te zijn en ons door de Tweede Wereld­oorlog te loodsen. Het begint al met de absurditeit om mentale en fysieke gezondheid van elkaar te scheiden, terwijl het om hetzelfde gaat. En is er niet zoiets als de plicht om te waarschuwen?”

Ik herinner Trump eraan dat haar oom nog dezelfde ochtend op Twitter suggereerde de verkiezingen in november uit te stellen. Hij had regelmatig geopperd dat het zou uitdraaien op de meest frauduleuze verkiezingen in de Amerikaanse geschiedenis. Is er iets wat Donald Trump niet zou doen om aan de macht te blijven? “Nee”, antwoordt ze. “Het enige wat voor hem telt, is zijn vel redden. Hij is het soort man die als hij voelt dat hij de dieperik ingaat, iedereen wil meesleuren.”

Ze begint aan een uiteenzetting over hoe de echte schuldigen in Amerika de mensen zijn die het mogelijk maken dat haar oom doet wat hij doet – mensen zoals justitie­minister William Barr, buitenlandminister Mike Pompeo, de Republikeinse Senaats­voorzitter Mitch McConnell. “Het is niet dat ze hem aardig vinden of dat het hen een moer kan schelen of hij naar de gevangenis gaat. Ze halen hier zo ontzettend veel macht uit dat ze niet willen dat het stopt.”

Doodgeschoten olifant

Ik vraag haar of ze denkt dat haar oom zichzelf aardig vindt. Bij bepaalde passages in haar boek had ik te doen met de jongere versie van Donald. Wat ziet hij als hij in de spiegel kijkt? “Ik heb altijd het idee in mijn hoofd gehad dat als Donald in de spiegel kijkt, hij iemand ziet die eruitziet als Adonis”, zegt ze. “Maar achter de reflectie ziet hij zichzelf als een jongetje dat naast mijn grootvader staat.” En op de grond voor hen ligt Fred Jr., zegt ze nog.

Wat met haar neven en nichten Donald Jr., Ivanka, Eric en Tiffany? Ze verwijst naar de beruchte foto’s van Donald Jr. en Eric die triomfantelijk poseren naast doodgeschoten wilde dieren in Afrika, waaronder een luipaard, een olifant, een buffel en een waterbok. “Ik bedoel: een olifant?”, zegt ze. “Dat is zelfs erger dan een luipaard of een neushoorn, want wat doet een olifant nu fout? Het is grotesk. Alsof ze op een bizarre manier willen bewijzen hoe stoer ze zijn. Hoe stoer is het om een olifant te doden? Ik denk niet dat het heel moeilijk is als je een bazooka in je handen hebt.”

Ik vraag Trump of ze haar oom ooit zal weerzien. De familie probeerde haar boek te verbieden, met het argument dat ze een zwijg­overeenkomst ondertekende om een proces over de onterving in der minne te regelen. De laatste keer dat Mary Trump haar oom zag, was bij een familiebijeenkomst in het Witte Huis kort nadat hij president was geworden. Toen haar boek gepubliceerd werd, tweette Trump dat zijn “zelden geziene nicht” een “puinhoop” was die “weinig over me weet, onware dingen over mijn prachtige ouders en mij zegt, en haar zwijgplicht schendt”.

Zullen ze elkaar ooit weerzien? “Nee”, antwoordt ze. En dan, na een pauze: “Nu, als ik bereid zou zijn wat tv-dingen met hem te doen voor de kijkcijfers, dan denk ik dat hij ervoor zou gaan. Maar ik denk dat we ervan kunnen uitgaan dat de rest van de familie me niet meteen wil terugzien.”

Het lijkt een wat luguber slot van ons gesprek. Trump heeft nog altijd niets gegeten. Het valt me te binnen dat het hele verdere leven van Trump nu wellicht in het teken zal staan van de literaire raket die ze aan de vooravond van de verkiezingen op haar oom heeft gericht. Ik wijs haar erop dat niet veel mensen kunnen zeggen dat ze de Trumps overleefd hebben.

Ze lacht. “Iemand vergeleek de Trumps ooit met de Borgia’s (het corrupte Spaanse-Aragonese geslacht dat bezit nam van het Vaticaan, red.)”, zegt ze. “Maar de Borgia’s steunden tenminste nog de kunsten.”

Edward Luce, 2020, Financial Times, FT.com, 07-08-20. Gebruikt onder licentie van de Financial Times. Alle rechten voorbehouden.

DPG Media Services is als enige verantwoordelijk voor de vertaling. De Financial Times Limited aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de nauwkeurigheid of kwaliteit van de vertaling.

Mary L. Trump, Te veel en nooit genoeg, Xander uitgevers, 248 p., 20,99 euro. Verschijnt op 25 augustus.