Indonesië viert 75 jaar onafhankelijkheid: een terugblik op de koloniale periode

In normale tijden wordt de "Hari Kemerdekaan" of de onafhankelijkheidsdag uitbundig gevierd in Indonesië. Maar door de coronacrisis hebben de Indonesiërs vandaag vooral op de sociale media gevierd. De regering riep haar bevolking vanmorgen op om online of via de televisie de jaarlijkse ceremonie te volgen, en dat gebeurde ook.

Aan het paleis van de huidige Indonesische president Joko Widodo vond een bescheiden viering plaats. Grote feestelijkheden zijn nog altijd niet toegelaten in Indonesië, aangezien het aantal coronabesmettingen blijft toenemen. 17 augustus 2020 had normaal een groot jubileumfeest moeten worden, want 75 jaar geleden riep Soekarno, de eerste president van Indonesië, de onafhankelijkheid uit. 

Het voormalige Nederlands-Indië, nu Indonesië, was meer dan 300 jaar lang een kolonie van Nederland. De Nederlandse aanwezigheid in het zuidoosten van Azië dateert al van 1596. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) vestigde zich meer dan 400 jaar geleden in Oost-Indië om een handelsnetwerk op te zetten tussen Nederland en Azië. De VOC zorgde zo voor heel wat opbrengsten voor de Nederlandse Republiek. 

In 1816 kwamen de gebieden in Oost-Indië die onder gezag stonden van de VOC in handen van de Nederlandse Staat. Hiermee was Nederlands-Indië geboren. In de 19e eeuw voerden de Nederlanders een reeks koloniale oorlogen om het volledige gebied aan zich te onderwerpen. Wat volgde waren decennia van onderdrukking, met als gevolg extreme armoede en hongersnood bij de Indonesische bevolking. 

Aan het begin van de 20e eeuw ontstonden lokale nationalistische bewegingen in Nederlands-Indië. De nationalisten begonnen zich steeds meer gestructureerd te organiseren en eisten de onafhankelijkheid van Indonesië. De Nederlanders zagen dit als een bedreiging en bleven de lokale bevolking onderdrukken. 

Toen Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog Nederlands-Indië binnenviel in 1941, waren de Nederlanders na maandenlang verzet gedwongen om zich over te geven.

In 1945, na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki, capituleerde Japan, waardoor in Nederlands-Indië een machtsvacuüm ontstond. Indonesiërs besloten dat de tijd rijp was voor een onafhankelijk Indonesië. Op 17 augustus 1945 riep de nationalist Soekarno de onafhankelijkheid uit.

In de maanden na 17 augustus 1945 overheersten chaos en geweld in Indonesië. Nadat Indonesische nationalisten de onafhankelijkheid hadden uitgeroepen, eiste Nederland het zeggenschap terug. Nederland moest koste wat het kost de koloniale situatie herstellen en zo geschiedde de onafhankelijkheidsoorlog of de "politionele acties", zoals de Nederlanders het liever verwoordden.

Met zo'n 220.000 militairen verzette Nederland zich tussen 1945 en 1949 tegen de onafhankelijkheid. Uiteindelijk werd in 1949 onder zware internationale druk de volledige soevereiniteit overgedragen aan Indonesië. Eerst beschouwden de Nederlanders 27 december 1949 lange tijd als de onafhankelijkheidsdag, tot Nederland er in 2005 mee instemde dat de officiële onafhankelijkheid op 17 augustus 1945 plaatsvond. 

In Nederland loopt anno 2020 een onderzoek naar het koloniale verleden. In maart dit jaar trok de Nederlandse koning Willem-Alexander naar Indonesië om zich formeel te excuseren voor het ongepaste optreden van de Nederlanders tijdens de koloniale periode. 

Indonesië heeft met zijn 268 miljoen inwoners een enorm potentieel. Het land beschikt over heel wat natuurlijke rijkdommen. Toch is er een grote kloof tussen armen en rijken. Tientallen miljoenen mensen leven onder de armoedegrens. De corruptie in het land maakt het er niet makkelijker op. 

Toch ging de middenklasse er de afgelopen jaren sterk op vooruit, maar de coronacrisis duwde velen van hen opnieuw onder de armoedegrens. Net als de rest van de wereld is de Indonesische economie hard getroffen door de coronacrisis.