Waarom we wespennesten beter laten hangen
Bel niet te snel voor een wespennest, zegt de brandweer, die de laatste dagen massaal veel meldingen krijgt van gefrustreerde burgers. Er is weinig irritanter dan een wesp die tijdens een gezellig etentje buiten van onze limonade of ribbetjes smult. Ze zweven. Ze zoemen. Ze steken, maar belangrijker: ze zijn nuttiger dan we denken. Expert Peter Berx legt uit waarom je de beestjes soms beter met rust laat.
Hij heeft er ook twee in z'n tuin, grote wespennesten. Hun zwart-gele inwoners hebben de hond al twee keer gestoken, en z'n vrouw ook. De kinderen vragen hem voortdurend wanneer hij ze nu eindelijk zal laten weghalen, en zelf vindt hij de beestjes tijdens het barbecueën ook “vervelend”. Toch laat entomoloog Peter Berx - “Ik probeer er zo weinig mogelijk naar te slaan” - de nesten nog even hangen. Al drie weken nu.
Anderen hebben een pak minder geduld, want overal in Vlaanderen worden brandweerzones overstelpt met verdelgingsaanvragen. In Gent is het tot drie dagen wachten voor een ploeg aan huis komt, in Noord-Limburg werken maar liefst zeven brandweerteams elke dag van 10 tot 22 uur om nesten te verwijderen, in Leuven krijgen ze drie keer zoveel oproepen als vorig jaar. Genoeg, zegt de brandweer, die ons ervan probeert te overtuigen de nesten met rust te laten als er weinig hinder of risico is, of als de wespen niet in huis rondvliegen.
Opruimen
Wespen hebben wel degelijk hun nut - ze zijn misschien zelfs een van de nuttigste zoemers uit het insectenrijk. Berx noemt hen roofinsecten. Hij gaat met ‘De Entomobiel’ in Vlaamse tuinen op safari.
“Ze jagen op overlastgevers zoals vliegen, dazen, bladluizen, muggen - als ze die te pakken krijgen -, rupsen en zelfs de buxusmot - ik zag onlangs nog een foto van een wesp die er een aanvalt. Wespen zelf eten geen vlees, maar ze malen hun prooi wel tot vleesballetjes en voederen dat eiwitrijk voedsel aan de larven in het nest. Daarom dat je ze ook wel eens op een afgekloven ribbetje of snede hesp ziet zitten. Ze ruimen zo de kadavers van kleine dieren op. Zelf vullen ze zich met het zoete speeksel dat hun jongen in ruil afgeven, want werksters hebben suikers nodig om hun motor te laten draaien. Zonder wespen zouden onze tuinen en landbouwgewassen veel vaker geteisterd worden door insectenplagen, en zouden we dus ook meer en sneller moeten teruggrijpen naar allerlei chemische bestrijdingsmiddelen.”
Een volgroeid nest van 6.000 wespen zou in één week tijd maar liefst 500.000 vliegen en 130.000 muggen kunnen vangen.
Hoe meer wespen, hoe minder ander ongedierte dus en dat hebben ze voor op bijen. “Toch is het morbide wat we allemaal met die beestjes doen - we maken mierzoete valletjes zodat ze verdrinken, we slaan ernaar, kloppen ze dood met alles wat binnen handbereik ligt, weren ze met de meest giftige sprays. En we noemen hoornaars ‘killer-’ of ‘horrorwespen’ die ons ‘terroriseren’. Het is allemaal heel erg bij de haren getrokken”, zegt Berx. “Ook de Aziatische hoornaar is alleen maar een bedreiging voor de imker, omdat die de bijenkasten rooft. Ze zijn absoluut niet gevaarlijk voor mensen.”
In ons land komen een tiental wespensoorten voor, de meest bekende is de ‘limonadewesp’ of gewone wesp. Veel andere soorten laten ons op het terras ongemoeid.
Stuifmeel
Tweede voordeel: net als bijen en hommels doen wespen aan bestuiving, vooral dan in het najaar als ze hun larven niet meer moeten voeden. “Ook zij zoeken dan actief naar bloemen vol nectar en stuifmeel en ook planten”, zegt de insectenkenner. “Ze bestuiven bijvoorbeeld fruitbomen en dragen bij aan de oogst. Zelfs als ze op rottend fruit zitten in een boomgaard, doen ze hun duit in het zakje." In wijngaarden zouden ze de druiven van gist voorzien, onmisbaar tijdens het fermentatieproces.
“En er is misschien nog een voordeel”, zegt Berx. “Veel nesten zitten in de grond, waar de wespen gaten en gangen graven. Goed voor de drainage - als een wespennest instort, vormt die holte een soort beluchting voor de bodem. En dat betekent meer zuurstof. Bij mierennesten is dat net zo. We hebben soms geen flauw idee waarvoor ze allemaal goed zijn...”
In plaats van ze halsoverkop te laten verdelgen, zou geduld oefenen dus ook kunnen helpen. “In augustus zie je de meeste wespen, omdat de larven volgroeid zijn en de werksters dan uitvliegen. De koningin legt nieuwe eitjes, maar er is in het nest niet genoeg zoetstof meer om alle wespen te voeden. Ze trekken er dan op uit. Vanaf oktober, november is het voor hen gedaan.”