Chatgroep die holebi's viseert, is niet enige die oproept tot haat en geweld: "Er bestaan er tientallen bij ons"

De laatste dagen doken online een aantal filmpjes op waarin mensen fysiek aangevallen werden. Deze filmpjes circuleerden op Criminal System en in groepen op Telegram, respectievelijk een Instagramkanaal en een berichtenapp, waar leden en volgers zich negatief over LGBT's uitlaten en oproepen tot geweld tegen hen. In sommige gesprekken wordt zelfs geld aangeboden om hen af te tuigen. 

Een filmpje dat in Kessel-Lo in Leuven is opgenomen, is viraal gegaan. Het toont een jongen die tegen de grond wordt geslagen en in mekaar wordt gemept. Het slachtoffer krijgt ook een trap tegen het achterhoofd. De jongen moet finaal onder bedreiging zijn excuses aanbieden.

Volgens sommige bronnen moest hij dat doen omdat hij homo is, al spreekt het parket dit intussen tegen. Andere filmpjes van Criminal System waarin  mensen worden aangevallen,  worden nog onderzocht. Mogelijk houden die wél rechtstreeks verband met de homohaat in de gesprekken.

In Criminal System, dat tot gisteren 600 leden telde, zitten vooral jongeren met een Tsjetsjeense achtergrond, maar er zitten ook jongeren met een Belgische, Nederlandse en Noord-Afrikaanse achtergrond tussen.

Hieronder vind je een aantal screenshots van berichten uit de chatgroep Criminal System:

Yves Aerts van Çavaria,  vertegenwoordiger van de belangengroep voor holebi-en transrechten, reageert teleurgesteld. "We zijn 2020 en dit soort geweld en antireacties kunnen écht niet meer getolereerd worden."

Bekijk hieronder de reactie van Yves Aerts, de belangenvertegenwoordiger van Çavaria:

" Wij zullen ons met Çavaria burgerlijke partij stellen en dan ook een klacht indienen tegen dit geweld", zegt hij. Wanneer iemand doelbewust  “actief” aanspoort tot discriminatie, haat, geweld of segregatie, is men immers strafbaar. "We moeten hier als maatschappij kordaat op reageren, politie en Justitie moeten hier verder werk van maken zodat vervolging ter bestrijding van LGBT-fobe discriminatie, haatmisdrijven en haatboodschappen gegarandeerd blijft", schrijft Çavaria op zijn sociale media. 

Nathalie Van Raemdonck, experte cybersecurity, doet onderzoek naar chatboxen op Telegram: "Telegram geeft de jongeren de mogelijkheid om groepen te zoeken, zonder dat je eigenlijk andere gegevens moet kennen van de personen of groepen mensen die je zoekt. Dat maakt het de jongeren extra gemakkelijk om letterlijk foto's van LGBT's op te snorren en op het online platform te delen."

Dat video's van anti-LGBT-aanvallen via Telegram gedeeld worden, is weinig verrassend. De berichtendienst is zeer populair bij onder meer criminelen. Dat komt doordat Telegram weinig tot geen controle doet op de inhoud van de berichten die er gedeeld worden. Zo vind je er allerlei soorten berichten: van vechtfilmpjes tot video's van onthoofdingen, IS-propaganda en advertenties voor wapens en drugs.

Tijdens de hoogdagen van terreurgroep IS werd Telegram gebruikt als voornaamste medium om haar propaganda de wereld in te sturen. Daartegen optreden is een beetje dweilen met de kraan open. Chatkanalen met expliciete content worden weleens verwijderd, maar de dag erna nemen anderen weer de plaats in. Dat blijkt ook voor de chatgroep Criminal System. Die was gisteren verwijderd, maar vandaag is er al een nieuwe groep die ondertussen meer dan 200 leden telt.

"Bij nader onderzoek is dit niet het enige platform waarop zulke haatdragende boodschappen te lezen vallen", zegt Van Raemdonck. Ook op andere websites worden foto's gepost van homo's met boodschappen als "Wie kent deze zemmel (slang voor homo)? Hem staat een mooie beloning te wachten!" of "Wie hem durft in elkaar te slaan, krijgt 100 euro". Ook worden hierbij andere bevolkingsgroepen niet geschuwd, bijvoorbeeld mensen met een andere culturele achtergrond of worden er vrouwonvriendelijke moppen gemaakt. 

De screenshots hieronder tonen dit aan:

Van Raemdonck wil er vooral op wijzen dat we ons best niet te veel blindstaren op de onlinekanalen zelf. "Elke onlinehaatgroep kent ook een offlineverhaal en daar ligt de échte oorsprong. Ze gebruiken het onlineplatform vaak gewoon als extra communicatiemiddel. Telegram bijvoorbeeld werd nu recentelijk gebruikt, maar ook op Facebook en WhatsApp vonden we deze boodschappen al terug. Groeperingen verspringen vaak van kanaal om niet gevonden te worden."

Olivier Cauberghs is expert online radicalisering en is het eens met Van Raemdonck. "Veel van die groepen ontstaan organisch, uit een groep vrienden die mekaar kennen. Dit in tegenstelling tot Telegramgroepen met een politieke boodschap. Die ontstaan uit een soort van ongenoegen tegenover de klassieke sociale media."

"Je hebt bijvoorbeeld iemand die volgers heeft op Twitter en daar politieke boodschappen post. Maar Twitter gaat dat beter controleren en op een gegeven moment kan de man in kwestie niets meer posten. Als hij ziet dat hij op Twitter zijn boodschappen niet meer kan verspreiden, start hij in Telegram een apart kanaal om dat daar te doen." 

Volgens Cauberghs mogen we het fenomeen van de haatgroepen ook niet onderschatten. "Er bestaan op Telegram tientallen Belgische groepen waar af en toe tot geweld wordt opgeroepen." 

Bekijk hieronder de reactie van Nathalie Van Raemdonck, experte cybersecurity:

Van Raemdonck vertelt dat het moeilijk blijft om deze haatboodschappen en de daders ervan op te sporen. "De kanalen waarop deze berichten te lezen zijn, zijn beschermd door encryptie (berichten worden versleuteld zodat anderen die niet kunnen lezen, red.). Het wordt op het internet alom gebruikt om gebruikersinformatie op zijn weg tussen browsers en servers te beschermen. Grote bedrijven, banken, maar ook socialemediaplatformen gebruiken het. Het is eigenlijk bedoeld om de gebruiker te beschermen, maar dat is een dubbeltje op zijn kant, want het beschermt dus ook personen die criminele praktijken opzetten", vertelt Van Raemdonck.

"De grootste uitdaging zit erin om op sociaal-maatschappelijk niveau ervoor te zorgen dat deze extreme gedragingen niet meer getolereerd worden. Dan denk ik bijvoorbeeld aan hoe we de deradicalisering aangepakt hebben bij IS-strijders. Dit deden we door een bewuste sociale aanpak. Maar eerst en vooral dienen we het probleem sociaal-maatschappelijk serieus te nemen", vertelt Van Raemdonck. "We mogen het niet minimaliseren naar enkel een virtueel neveneffect."

Volgens Yves Aerts is het een laatste stuiptrekking van groepen die hun privileges niet willen afstaan aan andere bevolkingsgroepen. Toch stelt Aerts: "Door deze voorvallen van geweld mogen we niet vergeten dat het grootste deel van de bevolkingsgroep wél al een grote mentaliteitsverandering doormaakte naar tolerantie van mensen met een andere geaardheid, genderidentiteit, vrouwen, en mensen met een andere culturele achtergrond. We moeten als minderheidsgroepen elkaar ondersteunen in het signaleren en actief opsporen van geweld en haat. Want vaak ondervinden slachtoffers nog een grote schaamte om te getuigen. We moeten elkaar aansporen om toch te durven spreken."