‘De ene dag had ik diners met de machtigen der aarde, de andere zat ik papers te verbeteren’

“The real badass van Super Tuesday is Jill Biden.” Flashback naar 4 maart: op Super Tuesday – de belangrijkste dag in de Democratische voorverkiezingen – wist Joe Biden maar liefst tien van de veertien mogelijke staten binnen te rijven. Een krachttoer, gezien zijn kandidatuur een paar weken ervoor nog ten dode opgeschreven leek. Bidens overwinningsspeech moest zijn moment worden, maar het was zijn vrouw die met alle aandacht ging lopen. Toen een betoger het podium bestormde, sprong Jill Biden in Secret Service-stijl voor haar man en tackelde ze de demonstrant.

Amerikaanse media wisten niet waar ze het hadden. The Washington Post schreef: “Niet de winst van Joe Biden, maar Jills tackle was hét moment van Super Tuesday.” Het halve jiu-jitsumanoeuvre was des te opvallender omdat de zestiger als een ietwat introverte, eerder gereserveerde vrouw bekendstaat. Maar is dat beeld wel terecht? Niet helemaal.

“Ik was een rebels kind en ben dat altijd een beetje gebleven”, schrijft ze in haar recent verschenen autobiografie Where the Light Enters. “Weinigen hadden gedacht dat ik oud zou worden met een standvastig iemand als Joe.” In haar laatste jaar van de middelbare school werd ze verliefd op een American football-speler met een gele Chevrolet-sportwagen. Ze trouwden toen ze achttien was, een jaar later gingen ze uit elkaar.

Het eerste contact met Joe Biden kwam er op een “rustige zaterdagmiddag in 1975”. Hij was toen al senator voor de Amerikaanse staat Delaware én weduwnaar, want zijn vrouw Neilia en hun dochtertje Naomi waren drie jaar eerder omgekomen in een auto-ongeval. Joe bleef alleen achter met peuterzonen Hunter en Beau.

De senator had Jill, die toen als model wat bijverdiende, op een billboard in de lokale luchthaven gezien. Biden was zo onder de indruk dat hij via via haar nummer had geregeld – een move waar ze naar eigen zeggen moeite mee had.

Pas na vijf huwelijksaanzoeken ging Jill ermee akkoord te trouwen: ze stond immers afkerig tegen een leven in de spotlights en was ook op haar hoede voor de extra verantwoordelijkheden als stiefmoeder voor Beau en Hunter. “In de jaren 70 werd je als senatorsvrouw geacht thuis te blijven en de carrière van je echtgenoot te ondersteunen, maar ik wilde niet dat mijn leven zich daartoe beperkte”, schrijft ze in haar biografie. “Daarom sloeg ik ’s nachts aan het blokken.”

In vijftien jaar tijd haalde ze vier diploma’s: een bachelor, twee masters en een doctoraat in onderwijswetenschappen. Ze gaf jaren les aan ‘community colleges’, ook toen haar man in 2008 vicepresident onder Barack Obama werd. “Zelfs na die verkiezing wilde ik voltijds lesgeven en Joe steunde me daar in. De ene dag was ik in het Eisenhowergebouw waar de vicepresident verblijft, op andere dagen zat ik 12 kilometer verder op de campus in Virginia. Soms had ik diners met de machtigen der aarde en was ik ’s anderendaags alweer papers aan het verbeteren.”

Jill Biden werd zo de eerste ‘second lady’ die haar positie met een fulltimejob combineerde. Haar studenten stelden nooit vragen over Washington en de etentjes met de Obama’s, want velen waren immigranten van de eerste generatie en hadden nog nooit van de vicepresident, laat staan van zijn vrouw gehoord. Op de vraag van de Amerikaanse nieuwszender CBS of ze wil blijven lesgeven mocht ze first lady worden, antwoordde Biden begin deze maand: “Ik wil dat blijven doen, ja. Het is belangrijk dat mensen leerkrachten waarderen.”

Aan Washington en zijn House of Cards-taferelen heeft ze lang moeten wennen. Ze schrijft: “De politiek komt met een bepaald type persoonlijkheid en die is er bij mij niet natuurlijk gekomen. Soms ontmoeten we collega’s van Joe en dan knoopt hij altijd vriendelijk een gesprek met hen aan. Vaak zeg ik dan achteraf: ‘Joe, alsjeblieft, ben je al vergeten welke verschrikkelijke dingen die man vorig jaar over je zei?’ Hij antwoordt dan altijd: ‘Ik ben dat al vergeten.’ Ik kan dat niet.”

Volgens het Amerikaanse nieuwsmedium The Daily Beast heeft Jill Biden dan ook lang een probleem gehad met senator Kamala Harris als Joe’s running mate. Harris was goed bevriend met Bidens zoon Beau, die in 2015 aan een agressieve hersentumor is overleden. Ook met Joe Biden kon Harris het altijd goed vinden, maar toch liet ze het niet na om hem tijdens een tv-debat vorig jaar hard aan te vallen, omdat hij in de jaren 70 had gestemd tegen het inzetten van bussen om scholen etnisch meer te mengen. Deloyaal vond Jill Biden dat.

Af en toe wordt dr. Biden ook voortvarendheid verweten. Zo zei ze in augustus vorig jaar tegen mensen die sceptisch waren over de presidentskansen van haar man Joe: “Slik die kritiek toch eens in. We moeten Donald Trump verslaan, dat is het enige wat telt.” Ook een laconieke reactie op de zaak-Anita Hill werd haar niet in dank afgenomen.

In 1991 beschuldigde Hill rechter Clarence Thomas van het Supreme Court van seksuele intimidatie. In een commissie konden zowel Hill als Thomas hun zegje doen. Maar het panel van die commissie bestond uitsluitend uit blanke, mannelijke senatoren – onder wie Joe Biden – die amper geloof hechtten aan het verhaal van de zwarte juriste. Toen daar deze campagne opnieuw vragen over kwamen, zei Jill Biden: “Het is tijd om de pagina om te slaan.”

Als dr. Biden het tot first lady schopt, is het uitkijken hoe ze die rol gaat invullen. Wellicht zal ze dat redelijk actief doen. Een vriend van het koppel zei in The New York Times dat ze nu al optreedt als ‘advisor in chief’, zeg maar Joe Bidens hoofdadviseur. “Zij verlaat altijd als laatste de kamer.”

First lady’s hebben ook altijd een ‘softer’ beleidsdomein waarop ze bakens proberen te verzetten. Melania Trump zet zich in tegen (cyber)pesten op school, Michelle Obama focuste voornamelijk op gezonde voeding en Amerikanen aan het bewegen krijgen. Jill Biden zou misschien voor het hardere gebied van de kankerpreventie kunnen kiezen.

In de jaren 90 hadden vier van haar vriendinnen tegelijkertijd borstkanker en ook haar stiefzoon Beau is eraan gestorven. Een verlies dat ze nooit meer echt te boven zal komen. “Sinds zijn dood voel ik me gebroken”, schrijft ze in haar biografie. “Ik voel me als gebroken porselein dat opnieuw bijeengelijmd is. Van ver zijn de barsten misschien niet zichtbaar, maar als je dichtbij kijkt zie je de lijm die me bij elkaar houdt. Ik ben niet meer dezelfde vrouw, ik voel het verlies nog iedere dag.”