Epidemioloog Yves Coppieters: ‘Voer die bubbel van vijf af’

Donderdag komt de Nationale Veiligheidsraad weer samen. Welke maatregelen moet die nemen?

Yves Coppieters: “De Veiligheidsraad moet alle maatregelen versoepelen die sociale relaties en de economie hinderen en die we toch niet kunnen volhouden op lange termijn. Evenementen en culturele activiteiten moeten weer mogelijk worden, met meer mensen. Dat betekent wel dat de sanitaire voorschriften gerespecteerd moeten worden en dat iedereen best een masker draagt. Ook het winkelbezoek kan versoepeld worden, net als de bubbel van vijf.”

Wat is het probleem met die bubbel?

“Die heeft niet veel zin meer. De bubbel is te restrictief, te weinig mensen houden zich eraan, en de maatregel is niet vol te houden als we ook de winter moeten overbruggen met allerlei beschermingsmaatregelen. De bubbel van vijf moet ofwel helemaal weg of moet vergroot worden naar een bubbel van vijftien zoals we die al eerder gekend hebben. Er zijn steeds minder mensen die zich aan de regel houden: dat alleen al betekent dat de Veiligheidsraad moet ingrijpen.”

Maar hoe houden we zonder kleine bubbels de verspreiding van het virus onder controle?

“De beste manier om dit virus tegen te houden, is door te hameren op social distancing en handen wassen, én door zoveel mogelijk binnen een mondmasker te dragen. In winkels, maar bijvoorbeeld ook in scholen. Daar ligt de oplossing. Ook thuis is een mondmasker aan te raden als je mensen ontvangt die geen deel uitmaken van je gezin – en zeker als er mensen bij zijn die een groter risico lopen op complicaties.”

En op het werk?

“Ook op het werk zouden we het best een mondmasker dragen, maar niet voortdurend. Enkel in risicosituaties, en op plaatsen waar er weinig ventilatie in of waar te veel personen samenkomen: vergaderzalen, landschapskantoren, en de gangen waar mensen elkaar kruisen. C’est tout. In goed verluchte ruimtes moet je geen masker dragen.

Veel Vlaamse experts, zoals viroloog Marc Van Ranst, vinden het veel te vroeg om die bubbel weer uit te breiden.

“Experts zitten daarover niet op één lijn. Kijk, ik baseer me op de indicatoren van de epidemie. De besmettingen blijven stabiel en gebeuren vooral in een jong deel van de bevolking. De ziekenhuiscijfers zijn laag en stabiel, net als de mortaliteit. De epidemie is op dit moment vrij zwak, en dus kunnen de maatregelen versoepeld worden. Het is contraproductief om een boodschap van angst te blijven verspreiden als de cijfers goed zijn.”

Maar jongeren kunnen wel ouderen besmetten.

“Klopt. We beginnen zelfs zachtjes aan te zien dat meer ouderen besmet raken. Dat is normaal, want jongeren leven vaak samen met hun ouders en grootouders. Maar die transmissies naar ouderen zullen beheerst en gecontroleerd zijn, omdat meer ouderen voorzorgsmaatregelen nemen. Dat blijkt uit de feiten: er zijn veel minder complicaties dan in de eerste golf.”

Zitten we dan niet in een tweede golf?

“We zitten niet in een tweede golf. We meten nu wat we in de eerste golf niet konden meten. We testen vandaag een hele groep mensen die we daarvoor niet testten: asymptomatische besmettingen, jongeren die weinig symptomen vertonen, mensen die op vakantie gaan, enzovoort. Zij waren de trekkers van de eerste golf, maar we hebben hen gewoon niet getest. Dat doen we nu wel. Wat we vandaag zien, is geen tweede golf. Het is simpelweg de verspreiding van het virus doorheen de bevolking op een – tussen aanhalingstekens – normale manier.

“Het is niet omdat de ziekenhuiscijfers een klein beetje omhoog gaan, dat we ons ongerust moeten beginnen maken. Willen we leven met nieuwe besmettingen of willen we veel minder besmettingen: dat is een politieke vraag. Maar wat de publieke gezondheid betreft, denk ik dat we het aankunnen om het huidig besmettingsniveau aan te houden, en met dit niveau te proberen leven tijdens de wintermaanden.”

Volgens een bevraging van de UGent is amper één op de drie mensen nog gemotiveerd de maatregelen te volgen.

“Het is belangrijk om het verschil te maken tussen ingrepen die mensen lange tijd accepteren, en andere die nu al niet meer geaccepteerd worden. Telewerken en maskers dragen in de winkel zijn maatregelen die werken. Bubbels van vijf of op je eentje gaan winkelen: dat is niet redelijk. Je moet mensen weer hun sociaal leven laten opnemen.”

Wat u voorstelt, verschilt sterk van de strategie van de Veiligheidsraad en de adviezen van expertenorganen zoals de GEES. Hoe verklaart u dat?

“De Veiligheidsraad baseert zich op het wetenschappelijk advies van haar experts. Die experts hebben bepaalde profielen en expertises, maar vertegenwoordigen niet de hele samenleving. Het fatale is dat zij zeer specifieke adviezen geven, die niet alle dimensies van de problematiek bestrijken.”

Wegen zij te zwaar op het beslissingsproces?

“Het zijn officieel aangestelde experts, dus het is normaal dat ze de politiek beïnvloeden. Maar als de Veiligheidsraad zich exclusief blijft verlaten op hun advies, dan blijven we vastzitten in een puur sanitaire logica. Dat zou een fout zijn, want er is in deze crisis meer dan louter het virologische perspectief. De politiek moet zich ook laten omringen door experts met andere, meer sociologische profielen. Zij kunnen het onderscheid maken tussen wat redelijk is vanuit sanitair oogpunt en wat redelijk is op sociaal en economisch vlak.”