Een lange lijst van gifmoorden, schietpartijen en "verdachte zelfmoorden" ging Russische opposant Navalny vooraf

Aleksej Navalny is vorige week ziek geworden op een binnenlandse vlucht van de Siberische stad Tomsk naar Moskou. Na een noodlanding in Omsk is hij daar in een ziekenhuis opgenomen met vergiftigings­verschijnselen. Medestanders zeggen dat Navalny vlak voor het vertrek op de luchthaven van Tomsk een thee gedronken heeft en wellicht zou het gif daarin gezeten hebben. Navalny is vorig weekend overgevlogen naar een ziekenhuis in de Duitse hoofdstad Berlijn en daar is nu bevestigd dat een giftige substantie in zijn lichaam is aangetroffen. 

Het is niet de eerste keer dat Navalny gewelddadig en sluiks wordt aangepakt. Vorig jaar zou hij vergiftingsverschijnselen gehad hebben toen hij in een gevangenis zat. Een plek waar hij wel vaker vertoeft. 

Een jaar eerder werd hij deels blind aan een oog nadat een chemische stof in zijn gezicht gegooid was. Als je dat op een rij zet, lijkt het op enkele jaren tijd een patroon van steeds grovere waarschuwingen tot nu mogelijk de ultieme afrekening. Navalny staat ook niet alleen: in 2015 werd die andere bekende opposant van president Poetin, Boris  Nemtsov, op straat doodgeschoten vlak bij het Kremlin in Moskou. De daders zouden Tsjetsjeense criminelen zijn, maar het is nooit duidelijk geworden wie de opdracht tot de moord op Nemtsov gegeven heeft. 

Voor meer informatie over vermoorde critici van Kremlin in Rusland verwijzen we u naar het nevenstaande artikel.

Dit soort toestanden is helaas geen uitzondering en beperkt zich niet tot Rusland zelf. Opvallend is dat Groot-Brittannië vaak het terrein is waar Russische opposanten in de problemen komen. Dat komt deels ook omdat er veel uitgeweken Russen in Engeland wonen.

De lijst gaat zeker terug tot september 1978 in volle Koude Oorlog. Toen werd de uitgeweken Bulgaarse dissident en BBC-journalist Georgi Markov op Waterloo Bridge in Londen in de dij geraakt door een projectiel dat afgevuurd zou zijn met een wapen in de vorm van een paraplu. Markov overleed korte tijd later. De doodsoorzaak was het gif ricine, dat in het projectiel in zijn been zat. Markov was erg kritisch voor het regime in het toenmalige communistische Bulgarije en de moord zou het werk zijn van de Bulgaarse geheime dienst met hulp van de Sovjet-Russische KGB.

Een week eerder was in een metrostation in Parijs een gelijkaardige aanslag tegen Vladimir Kostov, een andere Bulgaarse dissident, mislukt.

Russisch gif: bekijk hier het overzicht van "Het Journaal" en lees voort onder de video:

Dat was dan de Koude Oorlog en de Russische geheime dienst KGB heet intussen FSB, maar zoals Mick Jagger al zong, blijven oude gewoontes vaak lang gehandhaafd. 

Zo werd in 2004 in volle verkiezingsstrijd in Oekraïne de prowesterse oppositiekandidaat Viktor Joesjtsjenko vergiftigd met dioxine. Zijn gezicht raakte ernstig verminkt, maar Joesjtsjenko overleefde en kon de pro-Russische president Viktor Janoekovitsj van de macht verdrijven in de "Oranje Revolutie", een keerpunt in de geschiedenis van Oekraïne. Joesjtsjenko schreef de aanslag toe aan Rusland, dat bij zijn uitschakeling alleszins belang gehad zou hebben. (Lees verder onder de foto).

Meer duidelijk was de situatie in 2006 toen de voormalige FSB-agent en nadien criticus van Poetin, Alexander Litvinenko, in een Londens ziekenhuis overleed aan vergiftiging met het radioactieve polonium. Die zou hij opgelopen hebben bij het drinken van thee (zie Navalny) met enkele Russische "zakenlui". Tien jaar later stelde een Britse onderzoeksrapport dat de moord op Litvinenko waarschijnlijk bevolen was door Poetin, zelf ook een gewezen KGB-agent overigens. (Lees verder onder de foto).

De moord op Litvinenko bezwaarde de relaties tussen Londen en Moskou, maar dat zette blijkbaar geen rem op de ontwikkelingen. Londen en omgeving blijven een erg populair oord voor Russen en dan ook voor die die om een of andere reden niet in eigen land willen blijven, al heeft dat wellicht ook niet altijd met politiek te maken.

Zo werd in april 2013 in de buurt van Londen het lichaam van Boris Berezovski gevonden met een stuk stof om zijn hals. Het is nooit duidelijk geworden of Berezovski zelfmoord heeft gepleegd of dat hij daarbij "geholpen" werd. Berezovski was een van de rijke oligarchen die het eerder aan de stok had gekregen met president Poetin.

Enkele maanden later overleed de Rus Aleksandr Perepelitsjny in zijn woning in Surrey nabij Londen. Nadien bleek dat ook hij vergiftigd was. Perepelitsjny werkte mee met het Zwitserse gerecht in een onderzoek naar een witwas-carrousel waarbij hoge Russische ambtenaren betrokken waren. 

Het meest bekende gifschandaal van de voorbije jaren is de poging tot moord op de overgelopen Russische geheime agent Sergej Skripal en zijn dochter Julia in de Engelse stad Salisbury. Die werden daar -samen met enkele Britse burgers- aangetast door het Russische zenuwgif novitsjok. Skripal was lang ziek, maar overleefde, maar een Britse politieagent is gestorven. (Lees verder onder de foto).

Die aanslag wordt door Londen toegeschreven aan twee agenten van de Russische militaire inlichtingendienst GRU die in Salisbury waren geweest. Op een video nadien ontkenden de mannen dat niet, maar stelden ze dat ze als toerist de "kathedraal van Salisbury wilden bezoeken". 

Een aantal van die GRU-agenten wordt overigens verdacht van de gifaanslag op de Bulgaarse wapenhandelaar Emilian Gebrev in de hoofdstad Sofia in 2015 en zo zijn we weer in Bulgarije beland. Gebrev en twee anderen werden toen ernstig ziek, maar overleefden de aanslag.

Rusland ontkent steevast elke betrokkenheid bij de aanslagen en sommigen hebben wellicht ook te maken met criminele activiteiten, maar in een aantal gevallen zijn er wel degelijk duidelijke verbanden met geheime diensten in Moskou.