Bruisende plekken: In de tuinen van een van de duurste straten van het land werd de eerste officiële voetbalwedstrijd gespeeld
In de reeks "Bruisende plekken" ontdekken VRT-journalist Jos Vandervelden en fotograaf Alexander Dumarey de plaatsen waar ooit mensen feestten, dansten, vierden of genoten. Maar waar de sporen van de geschiedenis zo goed als weggevaagd zijn en voorbijgangers niet beseffen dat ze geschiedenis onder hun voeten hebben. Vandaag: de eerste voetbalwedstrijd in 1895 vond plaats op een lang verdwenen veld in stad Antwerpen
Niets doet nog vermoeden dat achter de dure burgerwoningen van de Cogels-Osylei in Antwerpen de allereerste officiële Belgische wedstrijd van volkssport nummer één, het voetbal werd gespeeld. Ter hoogte van het woonblok van de Cogels-Osylei, de Uitbreidingsstraat, de Velodroomstraat en de Generaal Capiaumontstraat lag het voetbalveld waarop in 1895 Antwerp FC - Sporting Club Bruxelles werd gespeeld. De Antwerpse club heet vandaag niet zomaar The Great Old en bestaat nog steeds. Het voetbalveld al lang niet meer.
Dankzij de Engelsen
10 november 1895 werd de eerste wedstrijd van de Belgian Football Club Association afgetrapt. België was na Engeland, Noord-Ierland en Schotland nog maar het vierde land met een geofficialiseerde competitie. "Een prachtige partij", schreef de krant Le Matin achteraf. Of dat zo was, valt te betwijfelen gezien de eindstand. 8 - 0 werd het en dat in het voordeel van de club met stamnummer 1, Antwerp FC. De ploeg nam het in de eerste competitie op tegen zes andere clubs. Antwerp was als oudste club de grote favoriet, maar moest de eerste titel op het einde van het seizoen alsnog aan FC Liégeois laten.
Het voetbal was eerst via Britse leerlingen in de Belgische schoolinternaten beland. Daarna veroverde het voorzichtig de eerste sportclubs zoals de Antwerp Athletics Club. Het waren ingeweken Engelsen die binnen deze sportclub Antwerp Football Club oprichtten. De eerste voorzitter was een Engelsman en ook de eerste ploegopstelling op 10 november telde Engelse voetballers die luisterden naar namen als Chapman, Jenkinson en Robertson.
De velodroom van Zurenborg
Het eerste voetbalveld van Antwerp FC lag op de vlakte van een militair oefenterrein. De competitiewedstrijd van 1895 kon echter afgewerkt worden op het open terrein naast de velodroom van Zurenborg. Deze wijk was in volle expansie. Tot de jaren '80 van de negentiende eeuw was Zurenborg, genoemd naar een oude hoeve, vrijwel onbewoond. De gronden waren in het bezit van de aristocratische families Cogels en Osy. De groei van de Antwerpse stadskern dreef kapitaalkrachtigen naar nieuwe wijken. Het nog open landschap van Zurenborg werd een gat in de markt.
De "Naamloze maatschappij voor de bouw van burgerwoningen" financierde de nieuwbouw die begon in de huidige Cogels-Osylei. Projectontwikkelaars probeerden de status van de wijk op te krikken en bouwlustigen te lokken door een vergunning te geven voor de bouw van een velodroom. Fietsen was het nieuwste tijdverdrijf van de betere klasse. De fietspiste van Zurenborg kreeg een betonnen ovaal met bochten van meer dan twee meter hoog. Ze zou in haar beste dagen op zondagen vermaak bieden aan meer dan tienduizend bezoekers. In de winter kon er op het middenplein zelfs geschaatst worden.
Bruisend Zurenborg
De velodroom kreeg een broertje in de vorm van een voetbalveld. Tegelijk met de eerste competitiewedstrijd van november 1895 kon het nieuwe stadion van Antwerp FC ingehuldigd worden, vlak naast de velodroom met ingang op de hoek van de Cogels-Osylei. Hier zegevierde Antwerp FC meteen in haar eerste wedstrijd tegen Sporting Club Bruxelles. Zurenborg bruiste, maar lang zou het niet duren. Twee jaar later moest het voetbalveld al wijken voor de oprukkende bebouwing. Ook de velodroom kwam geleidelijk in de verdrukking. In 1910 zou hij definitief gesloopt worden.
Zurenborg werd in enkele decennia volgebouwd met veelal grote burgerwoningen in de gangbare stijlen, van art nouveau tot cottagestijl en interbellumontwerpen. De Cogels-Osylei is nu een van de mooiste, duurste en meest prestigieuze straten van het land. Waar het eerste voetbalveld uit de competitie en de velodroom lag, liggen nu de ingesloten tuinen. De velodroom leeft nog verder in de naam van de Velodroomstraat die parallel loopt met de Cogels-Osylei.
Hel van Deurne
Tot 1923 bleef Antwerp FC zoeken naar een definitieve stek. Het trok naar Deurne waar op dat moment nog open terreinen lagen. Niemand krijgt sindsdien de ploeg nog uit het Bosuilstadion, de "Hel van Deurne". Antwerp heeft nog tot 1929 moeten wachten voor het de eerste kampioenstitel binnenhaalde. Intussen was het al de loef afgestoken door haar nieuwste voetbalconcurrent op Antwerpse bodem. Beerschot AC, stamnummer 13, werd al in 1922 Belgisch kampioen.
