Om deze vier redenen gaat het nu helemaal verkeerd in Spanje

De Spaanse regering houdt zich nog op de vlakte, maar voor de media is er geen twijfel meer. Spanje wordt midden in de zomer overspoeld door een tweede coronagolf. Het aantal besmettingen, ziekenhuisopnamen en zelfs het aantal doden loopt sneller op dan in elk ander Europees land.

Het Spaanse ministerie van Gezondheidszorg maakte maandag bekend dat er in het weekend 19.382 nieuwe besmettingen waren gevonden. Afgezet tegen het aantal inwoners is Spanje er momenteel even slecht aan toe als de VS, iets beter dan Peru of Brazilië, maar slechter dan alle andere Europese landen.

En niet alleen de besmettingen lopen op. In een week tijd overleden er 96 mensen aan covid. Er liggen alweer 5.484 coronapatiënten in het ziekenhuis. Het betekent dat in Madrid 12 procent van de bedden door hen wordt ingenomen, in de regio Aragón zelfs 14 procent. Andere behandelingen, bijvoorbeeld van hernia’s, worden uitgesteld.

“Laat niemand zich vergissen, het gaat niet de goede kant op”, zei hoofdepidemioloog Fernando Simón vorige week. Hij liet een noodkreet uitgaan naar influencers. Zij moesten hun volgers ertoe aanzetten om een mondkapje te dragen en hun sociale contacten te beperken.

Ondertussen vraagt Spanje zich vertwijfeld af: waarom wij? Dit zijn de voorlopige antwoorden.

1. Een rijk sociaal leven

Het Spaanse leven speelt zich voor een groot deel af buitenshuis. De bars zijn de hele dag door gevuld, van een café con leche in de ochtend tot de cañas in de avonduren. Bovendien is het familieleven hecht en zoeken ook vriendengroepen elkaar graag op.

Dat alles geldt in versterkte mate in de zomer. Het is een periode om met de hele familie samen te komen in het dorp van de grootouders of om met vrienden op vakantie te gaan aan het strand. Virussen hebben het door al dat sociale contact gemakkelijk bij de verspreiding.

Net als in andere landen zijn het vooral de jongeren die zich niet willen laten afremmen door het coronavirus. Alleen al in Barcelona maakte de politie in een week een einde aan 5.500 botellones – zuipfestijnen op straat, die extra populair zijn sinds de horeca op tijd dicht moet.

Een kwart van de besmettingsgevallen valt nu in de leeftijdsgroep tussen de 15 en 29 jaar. Maar contact met de oudere generaties is onvermijdelijk. Veel jongeren wonen bij hun ouders en de anderen worden op zondag verwacht bij de familielunch.

2. De paradox van het mondkapje

Spanje kent zeer strenge regels voor het gebruik van mondkapjes. Buitenshuis moeten ze altijd op, ook al is er in geen velden of wegen een levende ziel te bekennen. Er zijn slechts een paar uitzonderingen: de horeca, het strand of het zwembad.

De praktijk ziet er anders uit. Op een bepaald moment zijn de (jongere) Spanjaarden stilzwijgend overeengekomen dat zodra je op je plek van bestemming komt, de mondkapjes af kunnen. Afstand houden? Daar denkt de grote meerderheid nooit aan.

Het komt er eigenlijk op neer dat de Spanjaarden hun mondkapjes vooral dragen op momenten dat de kans op besmetting zeer gering is – wanneer ze in hun eentje op straat lopen.

3. Te weinig tests en gebrekkig contactonderzoek

In Spanje kent op dit moment kent maar liefst 7,2 procent van de coronatests een positieve uitslag. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is de epidemie ‘onder controle’ als maximaal 5 procent van de verdachte gevallen positief blijkt te zijn.

Spanje zou dus meer moeten testen. Waarom gebeurt dat niet? De lijst van symptomen waarmee mensen worden aangemoedigd om zich te laten testen, is kort: koorts, hoest, benauwdheid. Daarnaast schort er veel aan het contactonderzoek. De Spaanse media staan bol van de berichten over het tekort aan onderzoekers. Het gevolg is dat mensen die contact hadden met een coronapatiënt van niemand te horen krijgen dat ze in quarantaine moeten, noch dat ze zich moeten laten testen zodra ze symptomen krijgen.

4. Vooral de armen worden getroffen

Het coronavirus steekt opvallend vaak de kop op in de armere delen van Spanje. In sommige wijken van Madrid worden inwoners momenteel massaal getest, in een laatste poging de verspreiding van het virus te stoppen. Het zijn precies de wijken die bekendstaan om hun slechte sociaal-economische omstandigheden.

Ook in de tuinbouwgebieden in het oosten van het land deden zich grote uitbraken voor. Daar ging het virus met name rond onder seizoenswerkers, vaak illegale immigranten die werken in de fruitpluk.

Al deze arbeiders, die gemakkelijk kunnen worden ontslagen en dan meteen zonder inkomsten zitten, hebben weinig reden om zich te laten testen of in quarantaine te gaan. Voor het coronavirus een buitenkans. Dat kan zich ongehinderd blijven verspreiden.