Studie: de kans om Covid-19 op te lopen op het vliegtuig is kleiner dan je denkt

De basisregels om een infectie te voorkomen – afstand houden en contacten beperken – zijn in een vliegtuig uiteraard moeilijk op te volgen. Een perfecte broeihaard voor het coronavirus, zou je dus denken. Ook ‘onze’ experts stelden eerder er niet gerust in te zijn. Marc Van Ranst noemde vliegen “een te groot risico”. “Het gaat om een lange periode, met veel mensen en daarrond hangt ook nog een erg contactrijk gebeuren”, zei ook Erica Vlieghe.

Toch zijn er sinds het begin van de pandemie maar weinig aangetoonde besmettingen aan boord van een vliegtuig gedocumenteerd. 

De enige gekende grote besmetting dateert van 2 maart. Op een vlucht van het Verenigd Koninkrijk naar Vietnam heeft één passagier vermoedelijk veertien andere reizigers en een bemanningslid besmet. Andere gekende gevallen hadden minder impact. Op een vlucht van Tel Aviv naar Frankfurt in dezelfde maand raakten twee passagiers geïnfecteerd door een groep toeristen die in contact was geweest met een besmette hotelmanager.

Arnold Barnett, professor statistiek aan de Amerikaanse universiteit MIT, berekende hoe groot het risico op een besmetting aan boord nu juist is, en het resultaat van zijn studie is enigszins hoopgevend. Volgens zijn berekeningen bedraagt het risico om besmet te worden op een korteafstandsvlucht in de Verenigde Staten maar 1 op 4.300. 

Zijn berekeningen zijn gebaseerd op een twee uur durende vlucht binnen de VS, aan boord van een vliegtuig met drie stoelen aan beide zijden van het gangpad, zoals in een Airbus 320 of een Boeing 737, en ervan uitgaand dat iedereen een mondmasker draagt. Wordt in elke rij dan nog eens de middelste stoel vrijgelaten, dan daalt het risico tot 1 op 7.700.

Barnett wijst erop dat het risico nog lager kan liggen in vliegtuigen waar de capaciteit niet volledig benut is, of in andere delen van de wereld met een lager besmettingsrisico.

Een mogelijke verklaring voor het schijnbaar lage risico is dat de lucht in moderne vliegtuigcabines elke twee à drie minuten vervangen wordt door nieuwe, verse lucht. De meeste vliegtuigen zijn uitgerust met luchtfilters die tot 99,99 procent van de deeltjes opvangen.

Daarnaast gelden in de sector strikte maatregelen, zoals het verplicht dragen van mondmaskers, temperatuurmetingen en grondigere schoonmaakbeurten. Het zou kunnen verklaren waarom op 31 maart geen enkele van de 328 passagiers en bemanningsleden positief testte, nadat op een vlucht van de VS naar Taiwan was gebleken dat 12 reizigers symptomen van het coronavirus vertoonden.

“De meeste dingen zijn nu gevaarlijker dan voor Covid-19, en luchtvaart is geen uitzondering”, legt professor Barnett uit aan CNN. “Maar er moet al veel verkeerd gaan voor je besmet kan worden: er moet een Covid-19-patiënt aan boord zijn. Die patiënt moet dicht in je buurt zitten. Hij moet besmettelijk zijn, en zijn mondmasker moet die besmetting ook nog eens doorlaten.”

Wat is de veiligste plek in het vliegtuig? Veel verschil is er volgens Barnett niet. “De mensen die je kunnen besmetten zijn de passagiers die naast je zitten in dezelfde rij, en in mindere mate de mensen in de rij achter je en voor je. Statistisch gezien is in een vol vliegtuig een zitje aan het venster iets veiliger dan in het midden of aan het gangpad, simpelweg omdat je daar minder mensen rondom je hebt. Maar het verschil is verwaarloosbaar.”

Hoewel het volgens verschillende luchtvaartmaatschappijen economisch niet haalbaar is, pleit de professor ervoor de middelste stoel in elke rij open te laten om het risico verder te verkleinen. Hij raadt reizigers ook aan bovenop hun mondmasker een gezichtsscherm te dragen. “Een scherm bedekt je ogen, neus en mond, en verkleint dus het risico dat anderen je besmetten. Het risico is al klein, maar zo maak je het nog kleiner.”

Toch kiest Barnett, op 72-jarige leeftijd, er zelf voor om voorlopig niet het vliegtuig te nemen. Pas wanneer er een vaccin of een behandeling is, zo benadrukt hij, zal het weer comfortabel zijn om te vliegen.