Tast COVID-19 het gezond verstand aan?

Stel je eens de volgende situatie voor. Als een inmiddels volleerd gewoontedier schakel je de tv in om 19 uur voor het avondjournaal. Het nieuwsanker in kwestie start de uitzending met het aantal longontstekingen veroorzaakt door bacteriën de voorbije week: het aantal bedraagt voor België 300. Erger, het aantal ziekenhuisopnames de voorbije week ten gevolge van die longontstekingen loopt op tot 120! 

Er vallen in dezelfde periode bovendien 10 doden te betreuren. Er wordt uiteraard een bacterioloog bij geroepen in de studio en die stelt dat als het zo doorgaat we tot een lockdown moeten overgaan.

“Elke dode is er een te veel!” orakelt de expert. Nog andere experten roepen op om de scholen te sluiten, want kinderen kunnen longontstekingen doorgeven aan ouderen, die de meeste kans maken om te overlijden. Bij 80-jarigen loopt de kans om te overlijden aan een longontsteking immers op tot 40%!

Een longontsteking betekent zoveel als een doodvonnis. Een getuige die het overleefde, vertolkt hoe zwaar de revalidatie is. Er gaan verwijten richting de politici dat ze veel te laks optreden tegen de bacterie. Enkele politici wachten niet op een centraal commando en verplichten het dragen van maskers overal in hun gemeente.  

Fictie? Uiteraard: dit scenario zou helemaal ongezien zijn en niet realistisch. Maar de cijfers van dit ene voorbeeld zijn dat wél: jaarlijks zijn er inderdaad ongeveer 6000 ziekenhuisopnames voor longontstekingen en er gaan ongeveer 500 sterfgevallen mee gepaard. Er bestaan vaccins tegen een bacteriële longontsteking, maar slechts 12% van de 65-plussers wordt gevaccineerd en het vaccin is zelfs niet terugbetaald door de ziekteverzekering.

En dat, beste mensen, dat vinden we al jaren normaal. We aanvaarden als samenleving het risico op sterven. We doen er natuurlijk alles aan om de longontstekingen zo goed mogelijk te behandelen, maar we doen weinig of niets om ze te voorkomen. (Ik vind overigens dat zo’n vaccin wél een terugbetaling verdient door de ziekteverzekering.)

Maar nu, met een virus dat in het begin weliswaar onbekend en onvoorspelbaar was, maar intussen al veel van zijn geheimen heeft blootgegeven, staat de wereld op zijn kop omdat er opnieuw een 20-tal ziekenhuisopnames per dag zijn. Het onrealistische fictieve scenario van hierboven doet zich nu elke dag voor in de realiteit. Het onderwerp overheerst nog steeds alle media. Zolang er nog mensen zijn die besmet worden met dit virus, al daalt het aantal verder naar slechts enkele tientallen per dag, “kan ons leven niet normaal worden”.

Men neemt maatregelen waarvan de logica ontbreekt. Of hoe moet je dat anders benoemen wanneer je verplicht wordt een masker te dragen als je op een avond helemaal alleen loopt in een verlaten straat van de stad? Of in een bos? Men redeneert in zwart-wittermen, of op zijn best in geel, oranje en rood.

De redding kan er zogezegd enkel komen via een vaccin, terwijl door het voortschrijdend inzicht de behandeling van de ernstige gevallen al veel beter op punt staat dan in het begin en de sterftekans door het virus dicht bij die van griep komt. Door de angst voor het virus durven sommigen niet meer buitenkomen of mogen ze niet. Men ziet als gevolg daarvan hartaanvallen, kankers en nog vele andere gezondheidsproblemen van een proportie en ernst die men niet meer voor mogelijk hield. 

Voor alle duidelijkheid, die eerste lockdown was wellicht onvermijdelijk, zeker ook om onze ziekenhuiscapaciteit te beschermen, en vandaag nog steeds zijn afstand houden, maskers dragen wanneer langdurig afstand nemen niet lukt, handhygiëne en het menswaardig beschermen van onze ouderen aangewezen. 

Maar zijn we niet al een tijdje aan het ontsporen? Staren we ons niet al te blind op het virus? Er heerst hier en daar paniek, overdrijving, desinformatie en opbod. Cijfers worden uit hun verband gerukt, we slikken ze veelal en stellen haast geen vragen bij het waarom en bij de schadelijke gevolgen van sommige maatregelen. Het virus leidt zoals bekend vaak tot verlies van geur en smaak. Maar daarom moet de manier waarop we ermee omgaan nog geen stinkend boeltje of een smakeloze show worden. 

“Elke dode is er een te veel” is de ultieme dooddoener, niet alleen een figuurlijke dooddoener, maar ook een letterlijke. Want als het zo zou zijn, dat elke dode er een te veel is, dan zouden we alle ongezonde voeding bannen, en zware boetes uitdelen voor het eten van een pak friet of het drinken van een glas bier, dan zouden we roken verbieden (zouden we bij nader inzien eigenlijk wel moeten doen), we zouden de samenleving permanent in (semi-)lockdown plaatsen, of op zijn minst iedereen constant – dag in dag uit, jaar in jaar uit – afstand doen houden en maskers laten dragen om geen enkele infectieziekte waaraan je kan sterven, zoals bacteriële longontstekingen of griep, nog een kans te geven, enzovoort. Dan zou ons leven geen leven meer zijn. 

We hebben dat nooit gedaan, we leren al jaren leven met risico en met sterfte. Het leven leidt in 100% van de gevallen tot sterfte. De dood maakt er deel van uit. Daarom doen we ook ons best om de kwaliteit van leven zo goed mogelijk te maken en doen we dat ook voor de kwaliteit van sterven. We proberen natuurlijk aan onze gezondheid te werken, om vroegtijdige sterfte te vermijden, niet in een angstcultuur, maar wel met evenwicht tussen alle aspecten van ons leven. 

Kijk, we hebben allemaal een dosis gezond verstand. Oké, bij de ene moet je daar wat dieper naar graven dan bij de andere, maar het is er, ergens. Laat ons dat gezond verstand eindelijk aanboren. Feestjes met al te veel mensen die op mekaar plakken hoeven dus zeker nog niet, laat staan een groot gemaskerd bal. Wat wel kan en liefst meteen, is het starten van een proces van zelfreflectie, correct informeren, naar evenwichten zoeken en daarbij het recht op werk, onderwijs, cultuur, ontspanning, menselijk contact, op goede gezondheidszorg en dies meer, veel meer in overweging nemen. #gezondverstandnu