Bosbranden en klimaatverandering: uiteraard is er een link

Blikseminslagen. Dat zijn in Californië de boosdoeners. Wetenschappers van de universiteit van Los Angeles (UCLA) ontdekten dat er meer dan 10.000 flitsen waren in enkele dagen tijd. Het ging ook om zogenaamde dry thunderstorms, oftewel: droog onweer. Dat zijn heel felle onweersbuien waaruit alle neerslag verdampt omdat het zo droog is. Waardoor je dus onweer krijgt zonder regen.

Dat onweer is uitgelokt door de extreme hitte die de regio teisterde, met geregeld pieken boven de 40 graden. In Death Valley, een woestijndal dat gekend staat als één van de heetste plaatsen ter wereld, werd zelfs een recordtemperatuur gemeten van 54,5 graden. De hitte zorgde ook voor uitdroging van de omgeving. Komt daar nog bij dat het ook tijdens de wintermaanden nauwelijks heeft geregend.

En bliksem die inslaat in een kurkdroge omgeving zorgt meteen voor vuur.  Volgens de onderzoekers ontstonden er zo in een mum van tijd meer dan 350 verschillende branden, waarvan sommige ook clusters vormden. In Californië gingen al duizenden hectaren in vlammen op. Duizenden gebouwen werden vernield en bijna 240.000 mensen moesten hun huizen verlaten. En nog altijd krijg Californië de branden niet onder controle.

Het doet vooral terugdenken aan de gigantische branden die begin dit jaar Australië teisterden. Ook toen speelden blikseminslagen, al of niet droog, een grote rol bij de verspreiding van de branden.

Climate change

Zowel Australische wetenschappers als hun Californische collega’s zien een duidelijke link tussen de branden en de klimaatverandering. Ook de gouverneur van Californië, een Democraat, zei al onomwonden dat wie wou zien wat climate change doet maar even naar zijn staat moest komen.

Maar net als de Australische president begin dit jaar, doet zijn Amerikaanse collega, Donald Trump, die link vooral af als onzin. Volgens Trump heeft Californië alle raadgevingen over milieubeleid in de wind geslagen en ligt daar de oorzaak van alle ellende.

Maar dat er een link is tussen de bosbranden en de klimaatverandering, valt gewoon niet te ontkennen, meent Philippe Huybrechts, klimatoloog (VUB). “Niet dat die klimaatverandering rechtstreeks voor branden zorgt. Vaak worden die aangestoken, al of niet bewust. Maar als we steeds warmere periodes krijgen, die ook steeds langer duren, dan is het logisch dat ook het hout van de bomen meer en meer uitdroogt. Waardoor er maar een vonkje nodig is om het te doen ontbranden.”

Bosbranden zijn er altijd al geweest, zeker in warme streken zoals Californië. En ook blikseminslagen, zelfs droge, horen nu eenmaal tot de grilligheid van het weer. Maar feit is wel dat de branden steeds vaker voorkomen, meent professor Huybrechts. “We zien duidelijk een opwaartse trend. Zeker in gebieden met een mediterraan klimaat. Denk ook aan Spanje, Portugal, Griekenland. Ook daar zorgen lange, hete en droge zomers voor grotere droogte. En dat heeft wel degelijk met de klimaatverandering te maken.”

Ook rond de Zuid-Franse havenstad Marseille woedden momenteel bosbranden. Daar zijn al 2.700 mensen in veiligheid gebracht. Zeker acht campings moesten worden geëvacueerd. En Californië zelf werd in november 2018 al eens zwaar getroffen. Toen brandde het stadje Paradise in een mum van tijd helemaal af. Minstens 85 mensen kwamen daarbij om.

En het verergert

De bosbranden zijn niet alleen heviger en groter, door de grotere droogte, ze beginnen ook steeds vroeger ‘in het seizoen’. Normaal begint dat pas eind augustus. Wetenschappers voorspellen ook dat het probleem van de bosbranden alleen maar erger zal worden de komende maanden. In de meeste steden in het zuidwesten van de Verenigde Staten bedraagt de opwarming van de aarde al 2 graden. Door die opwarming lopen de hete zomers ook vaker door in de herfst.

Een trend die zich zal doorzetten, weet ook professor Huybrechts. “En veel kunnen we er niet aan doen, toch niet op korte termijn. We kunnen enkel zo snel mogelijk proberen om die opwarming te stabiliseren.”

Al gaat dat niet de goeie kant op. Professor Huybrechts wijst naar de situatie in het Braziliaanse Amazonewoud, waar al maandenlang hevige bosbranden woedden.  Volgens gegevens van het ruimteagenschap INPE zijn er de afgelopen maand alleen al meer dan 20.000 branden opgemerkt. De meesten zijn aangestoken door boeren die woud of moerasland willen omzetten in velden of door mijnbedrijven die hun activiteiten willen uitbreiden. Huybrechts: “Daar is de situatie dus extra precair.  De branden in Californië zijn niet van die omgang dat er veel CO₂ vrijkomt. De branden in het Amazonegebied wel. Dus in zekere mate maken die de klimaatopwarming zelf nog een pak erger.”

In Californië houden ze ondertussen verder hun hart vast. Want het lijkt erop dat de natuur de situatie nog wat erger wil maken. De volgende dagen wordt slecht weer voorspeld: veel wind en meer bliksem, maar opnieuw zonder de broodnodige regen. Californië heeft dan ook al de hulp ingeroepen van Canada en Australië, twee landen waar ze ervaring hebben met het bestrijden van bosbranden.