Dit vindt u de beste films van de 21ste eeuw
De hele zomer lang gaat De Morgen op zoek naar de beste 21 cult-items van de 21ste eeuw. U stemde massaal mee om de beste platen, films, boeken, kunstenaars en tv-reeksen van de voorbije decennia te kiezen. Vandaag: de beste films.
1. ‘Le fabuleux destin d’Amélie Poulain’ (2001) - Jean-Pierre Jeunet
Is het de lentefrisse snoet van Audrey Tautou? Of de sprookjesachtige postkaartvoorstelling van Montmartre, waarvoor de toeristische dienst van Parijs regisseur Jean-Pierre Jeunet vandaag nog steeds dankbaar is? Is het misschien de sprankelende muziek van Yann Tiersen, die na het monstersucces van de film ook nog eens miljoenen keren over de toonbank ging bij de platenboer? Of is het toch de eenzaamheid van de in afzondering opgegroeide Amélie, die u meer dan ooit raakt nu u zelf pas een lockdown achter de kiezen heeft? Hoe dan ook: u heeft Le fabuleux destin d’Amélie Poulain massaal – en met grote voorsprong – verkozen tot de allerbeste film van de 21e eeuw. En wie daar cynisch over doet, zo zou Amélie zelf zeggen, “is zeker geen groente, want zelfs een artisjok heeft een hart”.
Amélie Poulain was meer dan een film, het was een fenomeen. Jean-Pierre Jeunet stond dankzij films als Delicatessen en La cité des enfants perdus al bekend als een creatieve geest met een buitengewoon levendige fantasie, maar in 2001 lengde hij zijn formule aan met een onweerstaanbare dosis levensvreugde en een paar dikke druppels melancholie. Het tovermengsel werd over de hele wereld gesmaakt, en heeft 19 jaar na datum nog nauwelijks aan smaak ingeboet. Het bewijs ziet u iedere dag op Instagram: zelfs influencers die nog niet eens geboren waren toen Amélie Poulain in de zalen kwam, poseren vandaag breed glimlachend met frambozen op de toppen van hun vingers.
2. ‘Das leben der anderen’ (2006) - Florian Henckel von Donnersmarck
In 2006 bewees Florian Henckel von Donnersmarck geschiedenisleraars aller landen een enorme dienst: sindsdien hoeven zij alleen nog maar de dvd van zijn meeslepende debuut Das leben der anderen op te zetten om hun leerlingen duidelijk te maken hoe het leven in de DDR eruit zag. Iedereen tevreden!
De film speelt zich af in 1984, toen de Berlijnse Muur nog schijnbaar onwankelbaar overeind stond. In het Oostelijke deel van de stad krijgt de hondstrouwe Stasi-agent Gerd Wiesler (Ulrich Mühe) de opdracht om een artiestenkoppel af te luisteren. Vanuit een donker zolderkamertje dringt hij – zijn koptelefoon stevig op de oren gedrukt – steeds dieper door in hun intimiteit, en krijgt hij tot zijn eigen grote verbazing sympathie voor hen. De koelbloedige apparatsjik wordt eindelijk weer een beetje mens. Intussen overkomt de kijker precies hetzelfde: hoe langer je Wiesler op het grote scherm zit te bespieden, hoe meer je hem in je hart sluit.
Henckel von Donnersmarck kreeg in 2007 de Oscar voor de Beste Niet-Engelstalige Film, maar ook acteur Ulrich Mühe – die kort na de release van de film overleed – verdient hulde. Het is de kwetsbaarheid die uit zijn ogen spreekt, die de kijker zo in het verhaal trekt. Het resultaat van zijn eigen geschiedenis met de DDR? Na de val van de Muur ontdekte Mühe, die zelf in Oost-Berlijn woonde, dat zijn toenmalige vrouw hem in de eighties jarenlang bespiedde, in opdracht van de Stasi.
3. ‘The lord of the rings: the fellowship of the ring’ (2001) – Peter Jackson
De eerste echte blockbuster van de 21e eeuw staat op naam van Peter Jackson: met zijn Lord of the rings-trilogie scoorde de Nieuw-Zeelandse regisseur tussen 2001 en 2003 drie monsterhits op rij. Opener The fellowship of the ring wordt vandaag nog steeds als de meest memorabele van de reeks beschouwd. Logisch, want de eerste kennismaking met Midden-Aarde en zijn kleurrijke inwoners voelde destijds als een regelrechte openbaring: de epische schaal van dit drie uur durende avontuur sloeg het publiek met verstomming, en vooral de baanbrekende visuele effecten waarmee de fantasiewereld van Tolkien tot leven werd gebracht, waren ongezien. Jackson bedacht samen met zijn VFX-studio Weta Digital spectaculaire nieuwe technieken om grote massa’s op te trekken uit nullen en eentjes, combineerde dat digitale vernuft met ingenieuze make-up en superieure art direction, en perfectioneerde de motion capture-techniek om een heerlijk glibberige Gollum op het scherm te toveren.
Gollums ogen zouden trouwens nogal beginnen fonkelen van al het goud dat de Lord of the rings-films binnenrijfden: de trilogie haalde alles samen een slordige drie miljard dollar op aan de kassa, en werd bekroond met maar liefst 17 glimmende Oscars. Door die zegereeks werden trollen, orks en elfen definitief uit het nerd-hoekje gesleurd, en beleefde de filmindustrie een kantelmoment: studio’s zouden sindsdien zwaarder dan ooit inzetten op CGI-spektakel, met geldmachines als Avatar als gevolg.
4. ‘No country for old men’ (2007) – Joel & Ethan Coen
Als dit een verkiezing was van de beste filmschurk van de 21e eeuw, dan zou dit meesterwerk van de Coen Brothers misschien wel op de eerste plaats staan. Als u terugdenkt aan deze film, ziet u namelijk meteen het bleke gezicht van Javier Bardem voor u. De Spanjaard speelt Anton Chigurh, een psychopathische huurmoordenaar met een hogedrukpistool en een afgrijselijk pagekapsel. “Door die coupe ga ik twee maanden niet meer van bil gaan”, zou Bardem aan het begin van de opnames gezegd hebben. Het was een kleine opoffering: de rol leverde hem een Oscar en een vruchtbare Hollywoodcarrière op.
5. ‘The broken circle breakdown’ (2012) – Felix van Groeningen
Dat u een Vlaamse film in de top 5 gestemd heeft, zegt genoeg over de steile klim die onze filmindustrie de afgelopen twintig jaar gemaakt heeft. En u heeft natuurlijk gelijk: dit Oscargenomineerde muzikale drama van Felix van Groeningen, over een koppel muzikanten (Johan Heldenbergh en Veerle Baetens) die het verlies van hun kind proberen te verwerken, is het meest hartverscheurende dat deze eeuw op Belgische bodem werd gefilmd. En daarbij: country weer cool maken, dat is ook geen kleine verdienste.
6. ‘Eternal sunshine of the spotless mind’ (2004) – Michel Gondry
Werden liefdesverdriet en spijt ooit op een originelere manier verpakt dan in Eternal sunshine of the spotless mind? Terwijl regisseur Michel Gondry zijn artisanaal geknutselde decors steeds verder laat afbrokkelen, zien we hoe twee ex-geliefden (Jim Carrey en Kate Winslet) hun geheugen laten wissen, maar zich gaandeweg bedenken: is er nog een nieuw begin mogelijk? Het geniale scenario van Charlie Kaufman is een lus zonder einde, en dat is ook precies hoe wij deze prachtfilm het liefst bekijken: opnieuw en opnieuw en opnieuw.
7. ‘Hable con ella’ (2002) - Pedro Almodóvar
Zijn status als een van Europa’s grootste regisseurs vestigde hij al in de jaren ’80 en ’90, maar ook in de 21e eeuw kon Pedro Almodóvar zijn torenhoge niveau aanhouden. Voor velen is het opvallend ingetogen Hable con ella zelfs zijn mooiste film. Het delicate verhaal over twee mannen die elk verlangen naar een comateuze vrouw, lijkt op het eerste zicht stof voor een traditioneel melodrama, maar neemt na verloop van tijd een bizarre wending – heerlijk geïllustreerd door een zwart-witintermezzo waarin een krimpende man in een reusachtige vagina kruipt.
8. ‘Call me by your name’ (2017) - Luca Guadagnino
Dit zomerse drama van Luca Guadagnino, over de hitsige romance tussen een universiteitsstudent en de zoon van diens professor, ging om drie redenen de geschiedenisboeken in. Het was de film die, 1: de schriele Timothée Chalamet naar het absolute sterrendom katapulteerde, 2: hartverscheurende songs van Sufjan Stevens verzoende met vergeten Italiaanse 80’s-hits, en 3: het voor altijd onmogelijk maakte om zonder vuile bijgedachten in een perzik te bijten.
9. ‘The pianist’ (2002) – Roman Polanski
De controverse rond de Pools-Franse regisseur Roman Polanski, die de afgelopen jaren in alle hevigheid heropflakkerde, heeft duidelijk niets afgedaan aan uw liefde voor zijn films. The pianist is het diep bedroevende verhaal van de Joodse pianist Władysław Szpilman. Het is Polanski’s meest persoonlijke film, want Szpilmans overlevingsstrijd in het ghetto van Warschau weerspiegelt ook het tragische oorlogsverleden van de regisseur: hij ontsnapte als kind zelf uit het ghetto van Krakau, na de dood van zijn moeder.
10. ‘Joker’ (2019) – Todd Phillips
Wie zette de beste Joker-vertolking aller tijden neer: Heath Ledger of Joaquin Phoenix? Het is een vaak gevoerde discussie onder filmnerds, maar u hebt ze voor eens en voor altijd in het voordeel van Phoenix beslecht: The dark knight strandde op de 25e plaats, Joker haalt wel de top 10. Regisseur Todd Phillips voert de aartsvijand van Batman op als een gefaalde stand-up comedian met ernstige psychische problemen, en schetst een huiveringwekkend beeld van de Amerikaanse maatschappij, waar de zieken aan hun lot worden overgelaten.
11. ‘Lost in translation’ (2003) – Sofia Coppola
Zeventien jaar na de release van Sofia Coppola’s dromerige, op onuitgesproken hunkering drijvende filmparel weten we nog altijd niet wat Bill Murray nu precies in het oor van Scarlett Johansson fluisterde, daar in die drukke winkelstraat in Tokio. Wat intussen wél voor iedereen duidelijk is geworden, is dat er qua gendergelijkheid nog veel werk aan de winkel is in de filmindustrie: Coppola is de enige vrouwelijke (solo-)regisseur in dit lijstje. Dat mag de komende 21 jaar beter, willen we dat afspreken?
12. ‘12 Years a slave’ (2013) – Steve McQueen
Toen de Britse videokunstenaar Steve McQueen het waargebeurde verhaal van Solomon Northup ontdekte – een zwarte Amerikaan die vrij geboren werd, maar in 1841 gekidnapt en verkocht werd als slaaf –, nam hij zich voor om er een film over te maken die u nooit meer zou kunnen vergeten, onder meer door lang aangehouden beelden te tonen van gruwelijke mishandelingen. Hij is duidelijk in zijn opzet geslaagd: u stemde 12 Years a Slave – toepasselijk! – naar de 12e plaats.
13. ‘The grand budapest hotel’ (2014) - Wes Anderson
Deze lijst zou geen greintje geloofwaardigheid hebben zonder een film van Wes Anderson. De Texaan ontpopte zich tot een van de meest eigenzinnige filmauteurs van de 21e eeuw, even geliefd bij tienermeisjes met een kunstige bril als bij filmsnobs van middelbare leeftijd. Dat uitgerekend The grand budapest hotel de selectie haalt, is veelzeggend: het is misschien wel de meest Wes Andersonige Wes Anderson-film, met zijn droge humor, perfect afgemeten kadrering en rijk gevulde suikertaarten van decors.
14. ‘Boyhood’ (2014) – Richard Linklater
“Heel het moederschap glipt tussen je vingers. Je wilt het vasthouden, maar het glijdt weg”: zo vatte actrice Els Dottermans onlangs in deze krant nog de pijnlijke, maar bloedmooie essentie van Boyhood samen. De film duurt drie uur, maar de opnames namen maar liefst twaalf jaar in beslag. Het gevolg: je ziet de acteurs voor je ogen groot worden. Het leven in fast forward. Een haast magische ervaring, die het onverbiddelijke verglijden van de tijd op barmhartige wijze tastbaar maakt.
15. ‘Mulholland drive’ (2001) – David Lynch
Het verhaal heeft u vast niet helemaal begrepen, maar dat belette u niet om Mulholland drive een mooi plekje te geven in deze top 21. En dat siert u. Want de films van David Lynch moeten het niet zozeer hebben van een begrijpbare plot. Wel van sfeer, muziek, droomlogica... en duistere figuren die uit het niets van achter een vuilnisbak verschijnen. “Lynchiaans” is niet voor niets een begrip op zich geworden.
16. ‘Cidade de deus’ (2002) - Fernando Meirelles & Kátia Lund
Het was het Mexicaanse Amores Perros (in uw lijst gestrand op plaats 23) dat in 2000 het wereldwijde succes van Latijns-Amerikaanse cinema inluidde, maar toch is het Braziliaanse Cidade de deus u nog meer bijgebleven. Deze rauwe film van Fernando Meirelles en Kátia Lund is dan ook een stomp in de maag, waarin de auteurs een ongemeen hard beeld schetsen van het leven in de door drugsbendes gedomineerde favela’s. De jonge hoofdrolspelers plukten Meirelles en Lund rechtstreeks uit de sloppenwijken.
17. ‘Inception’ (2010) – Christopher Nolan
Je moet het maar doen: met elke nieuwe film de grenzen van mainstream-entertainment verleggen. Inception leverde met zijn complexe droom-in-een-droom-in-een-droom-structuur niet alleen inspiratie voor heel wat memes, regisseur Christopher Nolan legde er de lat voor actiescènes ook weer een stuk hoger mee. Tollende hotelgangen, steden die als kartonnen kubussen in elkaar gevouwen worden... Niets is onmogelijk in de wereld van Nolan.
18. ‘Rundskop’ (2011) – Michaël R. Roskam
Zelden werd in recensies zo vaak het woord “kopstoot” bovengehaald als voor Rundskop, en kijk: u ziet er duidelijk nog altijd sterretjes van. Regisseur Michaël R. Roskam opent de film met de woorden: “Soms gebeuren er in een mensenleven zakes waar iedereen stil van wordt”, en dat geldt niet het minst voor de inmiddels legendarische vertolking van Matthias Schoenaerts. De wereld keek met opengevallen mond toe hoe hij de kolossale Jacky Vanmarsenille neerzette. Rundskop was zijn ticket naar een uitzonderlijke internationale carrière.
19. ‘The wolf of wall street’ (2013) – Martin Scorsese
Als u na het zien van The wolf of wall wtreet bent gaan experimenteren met quaaludes, kunnen we u dat nauwelijks kwalijk nemen: Martin Scorsese laat zijn personages zulke hilarische dingen doen onder invloed van de pilletjes, dat je het bijna zelf zou willen proberen. Maar alle slapstick ten spijt heeft Scorsese ook iets te vertellen: wie tussen de lijnen (coke) door leest, ziet een portret van de hebzuchtige mens in zijn meest primitieve staat. Geestverruimende shit.
20. ‘Brokeback mountain’ (2005) – Ang Lee
Dat dit goudeerlijke drama over twee verliefde cowboys op de Oscars de duimen moest leggen tegen het verschrikkelijk overroepen Crash, staat nog altijd te boek als een van de grootste vergissingen uit de filmgeschiedenis. Brokeback mountain was niet alleen een hartverscheurend liefdesverhaal met onvergetelijke vertolkingen van Jake Gyllenhaal en Heath Ledger, het was ook een mijlpaal: na het enorme succes van de film zagen heel wat grote studio’s plots het potentieel van queer cinema in.
21. Parasite (2019) – Bong Joon-ho
De triomf van Parasite op de Oscars moet zowat het laatste goede nieuws geweest zijn dat er in de filmwereld te rapen viel, vlak voor het coronavirus de industrie volledig lamlegde. Maar dat is uiteraard niet de enige reden waarom deze spectaculaire film, die vorig jaar ook de Gouden Palm won, een plaats verdient in dit lijstje. Parasite is swingende maar dwingende satire over arm en rijk. Een striemende aanklacht tegen sociale ongelijkheid, die de kijker verleidt met vlijmscherpe humor en meesterlijke beeldtaal. Een film die verder zal rijpen als een fles goede wijn.