Geven De Crem en Geens eindelijk duidelijkheid over dood van Slovaak bij Hitlergroetende politie?
Op de beelden is te zien hoe een agente de Hitlergroet brengt, terwijl Chovanek hardhandig in bedwang moet worden gehouden. — © VRT
De Kamercommissies Justitie en Binnenlandse Zaken buigen zich vandaag over de dood van Jozef Chovanec. De Slovaak stierf in februari 2018 na een hardhandig politieoptreden, maar veel vragen blijven onbeantwoord.
Kunnen minister van Justitie Koen Geens (CD&V) en minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V) vandaag eindelijk opheldering brengen in de zaak rond de dood van Jozef Chovanec? Vorige week lekten beelden uit waarop te zien is hoe de 38-jarige Slovaakse man hardhandig wordt behandeld in een cel van de federale politie op de luchthaven van Charleroi.
Chovanec was opgepakt omdat hij zich verward had gedragen. Daarna verwondde hij zichzelf in zijn cel door tot bloedens toe met zijn hoofd tegen de deur te beuken. De daaropvolgende politie-interventie, waarbij een agent 16 minuten lang op Chovanec zat die een kalmeringsmiddel kreeg ingespoten, leidde tot een hartstilstand. Dat was op 24 februari 2018. Enkele dagen later overleed hij in het ziekenhuis. De Hitlergroet die één van de agenten tijdens de interventie bracht, maakte de beelden nog schokkender.
1) Waarom bleef deze zaak zo lang onder de radar?
De hamvraag in dit dossier is waarom deze zaak 2,5 jaar lang onder de radar bleef. Het was de Belgische advocate van de echtgenote van Chovanec die vorige week met de beelden naar de pers stapte. Al 2,5 jaar is de onderzoeksrechter in Charleroi met deze zaak bezig, maar de familie van Chovanec vreest een doofpotoperatie.
Jozef Chovanec en zijn familie. — © rr
“Als de echtgenote dat filmpje heeft gezien, dan is het de vraag hoeveel mensen dat filmpje nog hebben gezien”, vraagt Kamerlid Gaby Colebunders (PVDA) zich af. “Hoe kan het dan dat deze zaak 2,5 jaar lang volledig wordt verzwegen? Wie zijn daarvoor de verantwoordelijken?”
2) Wie wist van deze zaak?
Dat brengt ons bij de volgende vraag: wie wist van deze zaak? Bij het politieoptreden tegen Chovanec waren zes inspecteurs van de federale luchthavenpolitie betrokken. Volgens De Morgen kreeg de baas van de luchthavenpolitie, Danny Elst, een verslag van de feiten, maar vond hij het niet nodig om de beelden zelf te bekijken. Hij zou ook zijn oversten niet hebben ingelicht. Elst werd vrijdag overgeplaatst naar een andere dienst binnen de federale politie.
Eerder vorige week zette ook André Desenfants, de nummer twee van de federale politie, al tijdelijk een stap opzij. Hij was naar eigen zeggen niet op de hoogte van de zaak en had de bewakingsbeelden nooit eerder gezien.
3) Wie draagt de politieke verantwoordelijkheid?
Op het moment van de feiten was huidig Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) als minister van Binnenlandse Zaken bevoegd voor de federale politie. Volgens zijn partijgenoot Theo Francken, toen staatssecretaris voor Asiel en Migratie, is het “onvoorstelbaar” dat hijzelf noch Jambon van deze zaak op de hoogte werd gebracht.
Maar is dat ook zo? Gisteren lekte een brief uit die de Slovaakse ambassade drie dagen na de arrestatie aan de FOD Buitenlandse Zaken schreef. “Door de gespierde arrestatie van jullie ordediensten is meneer Chovanec met levensbedreigende verwondingen overgebracht naar het ziekenhuis Marie Curie. De familie van meneer Chovanec diende al een klacht tegen onbekenden in. De Slovaakse republiek volgt de evolutie van dit betreurenswaardige incident van zeer nabij op.”
Buitenlandse Zaken vroeg daarop uitleg aan het Comité P, dat dit soort zaken onderzoekt. “Want onze ambassadeur in Wenen werd geconvoceerd om zich morgennamiddag aan te bieden bij het Slovaakse ministerie van Buitenlandse Zaken in Bratislava. Ik zou u dan ook dankbaar zijn mocht ik enige aanvullende informatie kunnen verkrijgen over het incident”, klinkt het. Een dag eerder werd de Slovaakse ambassadeur in Brussel overigens al ontvangen door de diensten van de FOD Buitenlandse Zaken.
Wist toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) van de zaak? Reynders is vandaag Eurocommissaris voor Justitie. En waarom werd Binnenlandse Zaken niet ingelicht?
“Het kan bijna niet dat niemand iets wist”, zegt sp.a-Kamerfractieleidster Meryame Kitir. “Wat is er nog meer nodig dan deze brief om een minister op de hoogte te brengen?”
“Toen Semira Adamu stierf tijdens haar uitwijzing, nam Louis Tobback ontslag”, zegt Colebunders. “Wat wist Jambon? En als het Comité P een onderzoek naar deze zaak voerde, waarom heeft het Comité P dan nooit de Kamer ingelicht over deze zaak? Dat is haar plicht in de controlecommissie.”
4) Waarom werd er niet opgetreden tegen de politieagenten?
De agente die de Hitlergroet bracht werd pas vorige week, na het uitlekken van de beelden, tijdelijk overgeplaatst naar de binnendienst. “Er is nul actie ondernomen bij de politie, het was gewoon business as usual”, stelt Kitir vast. “De vraag is dan hoeveel zaken er zijn zoals deze, waarvan we nog niet weten?”
“Ik vraag me ook af of dit de stomme daad was van één vrouw, dan wel of er sprake is van een bredere extreemrechtse invloed bij de politie”, zegt Colebunders. “Wij krijgen daar verontrustende signalen over. Kortom: veel vragen en heel weinig antwoorden.”
