Domesticatie maakt dat de hersenen van kippen krimpen
In een onderzoek kweekten Zweedse wetenschappers selectief gedurende 10 generaties met de exemplaren van het rode kamhoen die het minst bang waren voor mensen. Ze stelden vast dat de nakomelingen kleinere hersenen kregen en ook makkelijker konden wennen aan angstaanjagende maar niet gevaarlijke gebeurtenissen. Het rode kamhoen is de voorouder van onze kippen. Het onderzoek werpt nieuw licht op hoe domesticatie dieren zo zeer kan veranderen in een relatief korte tijd.
Kippen zijn de meest voorkomende vogels op aarde. Geschat wordt dat er nu meer dan 20 miljard exemplaren rondlopen op onze planeet, en die stammen allemaal af van het rode kamhoen (Gallus gallus). Die vogel, die ook bankivahoen genoemd wordt, leeft in een groot gebied in Zuidoost-Azië.
Mensen temden en domesticeerden de soort zo'n 10.000 jaar geleden. De resultaten van de nieuwe Zweedse studie tonen aan dat onze voorouders, door de tamste exemplaren te kiezen om mee te kweken, onbewust ook vogels kunnen hebben gekozen met andere hersenen, hersenen die meer geschikt kunnen geweest zijn om bij mensen te leven.
Schrik
Doctoraatsstudent Rebecca Katajamaa en professor Per Jensen van de Linköpings universitet begonnen hun studie met een groep wilde rode kamhoenders en kozen als ouders de vogels die het minste schrik van mensen bleken te hebben in een standaardtest. Ze deden dat 10 generaties lang. De vogels die in de test het meeste schrik bleken te hebben voor mensen, werden in een tweede groep geplaatst.
De onderzoekers denken dat ze op deze manier de factor nagebootst hebben die het belangrijkst moet geweest zijn bij het begin van de domesticatie van de dieren, namelijk dat het mogelijk was de dieren tam te maken.
Een enigszins onverwacht resultaat van het kweekprogramma was dat de hersenen van de gedomesticeerde vogels gaandeweg kleiner werden in verhouding tot hun lichaamsgrootte. Dat weerspiegelt wat er gebeurd is met moderne gedomesticeerde kippen gedurende het domesticatieproces.
De verandering was erg uitgesproken in de hersenstam, een primitief deel van de hersenen dat onder meer betrokken is bij bepaalde stressreacties. De hersenstam was relatief gezien kleiner bij dieren die niet al te angstig waren.
Sneller gewend aan angstaanjagende gebeurtenissen
De onderzoekers voerden ook twee gedragsexperimenten uit om na te gaan of het verschil in de grootte en de structuur van de hersenen een invloed had op het vermogen van de vogels om iets te leren.
Een test onderzocht hoe snel de vogels gewend raakten aan iets dat als angstaanjagend kon worden ervaren, maar dat in werkelijk niet gevaarlijk was, in dit geval een flitsend licht. De tamme vogels raakten beduidend sneller gewend aan die stimulans en stopten dan ook met erop te reageren.
"We geloven dat het vermogen om snel aan iets te wennen, voordelig is voor de vogels die bij mensen moeten leven, in een omgeving waar gebeurtenissen die onbekend en angstaanjagend zijn maar niet gevaarlijk, deel uitmaken van het dagelijkse leven", zei Katajamaa.
De wetenschappers onderzochten ook of er verschillen waren tussen de tamme vogels en de vogels die het meeste schrik hadden van mensen, in hun vermogen om te leren twee dingen met elkaar te associëren, een proces dat 'associatief leren' wordt genoemd. Hier vonden ze geen verschillen tussen de twee groepen.
Het is niet mogelijk te zeggen of de gedragsverschillen die aangetoond werden in de studie een direct verband hebben met de verschillen in de grootte en de structuur van de hersenen. De onderzoekers zijn van plan om dit nog verder te bestuderen.
"Onze studie werpt niet alleen licht op een mogelijk proces waardoor kippen - en mogelijk andere dieren - gedomesticeerd worden. Ze kan ook tot nieuwe inzichten leiden in hoe de structuur van de hersenen verbonden is met gedragsverschillen tussen individuen en soorten", zei professor Jensen.
De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in Royal Society Open Science. Dit artikel is gebaseerd op een persbericht van de Linköpings universitet.
