Spanning op de Middellandse Zee: ‘Er wordt serieus gevreesd dat de boel kan ontploffen’

Turkije en Griekenland zijn allebei Navo-lidstaten, maar tegelijkertijd liggen ze geregeld met elkaar overhoop over verschillende kwesties. Hoe serieus is de spanning deze keer?

“Absoluut ernstig. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas zei onlangs nog dat “de kleinste vonk voor een catastrofe kan zorgen’” Er wordt dus serieus gevreesd dat de boel kan ontploffen.”

Waar draait de ruzie precies om?

“Het is begonnen toen duidelijk werd dat het oostelijk deel van de Middellandse Zee grote gasvoorraden herbergt. De vraag is nu wie het recht heeft om deze te ontginnen. Volgens het zeerecht heeft elk land tot 200 zeemijl buiten de eigen kust exclusieve economische rechten. Wat betreft Athene moet je die lijn rond elk Grieks eiland trekken – ook voor piepkleine eilandjes die vlakbij Turkije liggen. Daarmee zijn vrijwel alle maritieme rijkdommen het eigendom van Griekenland, en dat, meent Ankara, is niet eerlijk.

Turkije wil best aan de onderhandelingstafel gaan zitten om tot een compromis te komen. Griekenland wil daar echter niets van weten: “Het zeerecht is duidelijk en daarmee gaan we niet marchanderen”, zegt Athene.”

Woensdag begon Griekenland samen met bondgenoten Franrijk, Italië en Cyprus een militaire oefening in het gebied waar de ruzie om gaat. Deze militaire oefening, op dit moment, op deze plek, is dus niet toevallig?

“Nee, dat is onderdeel van de spierballendiplomatie. Met dergelijk vertoon laten landen zien dat ze hun belangen serieus nemen en in het uiterste geval bereid zijn daar met militaire middelen voor te vechten.”

“Om terug te komen op je eerste vraag: de spanning is echt heel groot. Het is niet zo dat partijen uit zijn op een oorlog, maar ze kunnen elkaar er wel onbedoeld in rommelen – als er iets gebeurt wat het ene land niet pikt, waarop het uit angst gezichtsverlies te lijden een tegenzet doet, wat bij het andere land weer een reactie uitroept, enzovoort.

In 1996 is het ook bijna oorlog geworden tussen deze twee landen, en toen ging het om een piepklein eilandje Imia, waar geen mens woont. Dat liep hoog op en het ging maar net goed. Nu zijn de belangen zoveel groter.”

Is er nog een andere vorm van diplomatie gaande?

“Duitsland probeert beide partijen rond de tafel te krijgen. Dat leek vorige maand eindelijk te lukken, maar twee dagen later bleek dat Griekenland met Egypte een deal had gemaakt over de verdeling van de Middellandse Zee. De Turkse president Erdogan was woest, heeft de aanstaande gesprekken direct weer afgehouden, en stuurde Turkse schepen de zee op om proefboringen te doen.”

Als het zo spannend is, wordt er dan ook veel over gepraat door Turken?

“Totaal niet. Het gesprek van de dag blijft toch wel corona, want dat is erg aanwezig in het dagelijkse leven. Het aantal besmettingen loopt iets op, en mensen zijn net als in Nederland streng toegesproken dat ze zich wel aan de maatregelen moeten houden. Die zijn niet zo heel erg ingrijpend hoor. Mondkapjes, geen grote bijeenkomsten houden, dat soort dingen. Maar door de horeca wordt enorm geklaagd dat de toeristen wegblijven – zij lopen zoveel omzet mis. De Russen, Engelsen en Duitsers zitten ondertussen wel weer aan de kust. De Nederlanders niet: voor ons is Turkije nog steeds code oranje.”