Britse activisten leven in boomhutten: ‘Zodra ze willen ontruimen, klimmen we de bomen in’

“That’s my boy.” Met vaderlijke trots ziet Latch, doorgewinterd milieuactivist, hoe Seb, zijn 20 jaar oude zoon, zich met een touw langs de stam van een eikenboom naar beneden laat zakken. Een meter of veertig hoger bevindt zich de eerste boomhut die zijn zoon heeft gemaakt, een poging om de eik te redden van de kettingzaag. Waar zijn vader in de jaren 90 streed tegen de aanleg van autowegen, wil zijn zoon een omstreden hogesnelheidslijn tegenhouden die de afstand tussen Londen en het noorden van het land moet verkleinen.

Sebs bouwwerk van balken, spaanplaten en pallets is het hoogste in het boomhuttenkamp dat tientallen activisten hebben gebouwd in het Denham Country Park, een natuurgebied ten noordwesten van Londen. Hiermee willen ze de aanleg van een tijdelijke weg belemmeren waarover bouwmaterialen voor de spoorlijn moeten worden vervoerd. Aanvankelijk zou deze over de nabijgelegen golfbaan komen te liggen, maar na protesten van golfers moeten nu oeroude wilgen, eiken en berken plaatsmaken.

“De natuur is hier betoverend”, zegt Seb, die een paar maanden geleden nog in een hoofdstedelijk kraakpand woonde en wilde leren voor timmerman. Om de boom te beschermen heeft hij kussentjes bevestigd op plekken waar het touw over de stam schuurt. “Wanneer ik ’s avonds laat in de boom lig, zie en hoor ik vleermuizen voorbij vliegen. Beneden scharrelt van alles rond: dassen, adders, vossen. Die worden dakloos vanwege een overbodige spoorlijn. Na de covidcrisis gaat half Engeland thuiswerken, dus wat is nog het nut?”

Die vraag stelt niet alleen Seb zich.

Ambitieus

In 2003 kreeg Groot-Brittannië zijn eerste hogesnelheidslijn (HS1), van Londen naar de Kanaaltunnel. Zes jaar later besloot de Labour-regering dat er een tweede moest komen, de HS2, een idee dat de regering-Cameron overnam. De plannen waren ambitieus. Een indrukwekkend netwerk moest de bestaande hogesnelheidslijn en luchthaven Heathrow verbinden met steden in Noord-Engeland, later gevolgd door Schotland. Treinen zouden Japanse topsnelheden bereiken. Stikjaloers zou de rest van de wereld zijn.

Er volgden jaren van protesten, van natuurliefhebbers, milieuactivisten, Conservatieve politici, de vogelbescherming en vooral van mensen wier huizen zouden worden opgeofferd. Ondertussen liepen de kosten van Europa’s grootste infrastructuurproject op, terwijl de beoogde snelheid wegens geluidshinder met het jaar afnam. Tevens kromp het netwerk. Eerder dit jaar gaf Boris Johnson ondanks veel verzet toestemming om alvast een lijn aan te leggen tussen London Euston en Birmingham, halverwege het noorden.

Voor Johnson was het primair een politieke beslissing. Het is zijn streven om het verschil tussen het rijkere zuiden en het armere noorden te dichten. Daarom kon hij het niet maken om de  nieuwe noord-zuidverbinding te annuleren, hoezeer ook de vraag leeft of deze lijn het gat dicht. Volgens critici bestaat de kans dat de aanzuigende werking van de hoofdstad slechts zal worden versterkt. Uit een opiniepeiling van begin dit jaar bleek dat er alleen in Londen een meerderheid te vinden was voor de lijn, die naar schatting 700 miljoen euro per kilometer gaat kosten.

Lege treinen

Sindsdien heeft Covid-19 het speelveld veranderd. Al maanden rijden treinen vrijwel leeg door het Britse landschap, zelfs de forensentreinen. Passagiers zullen terugkomen, maar de verwachting is dat treinen nooit meer zo vol zullen zijn als voorheen, zodat capaciteitsproblemen zich vanzelf oplossen. De Conservatieve politicus Simon Fawthrop schreef dat er in de wereld van Zoom veel meer behoefte is aan supersnel internet dan aan een ‘ijdelheidsproject’, zoals hij HS2 noemde in een artikel. Veel partijgenoten, brexiteers voorop, denken er net zo over.

Nu de graafmachines ronken, is de tijd voor directe actie aangebroken. Bij het kampvuur in het boomhuttenkamp vertelt ‘M’, een van de oudere activisten van HS2Rebellion, onlangs van Birmingham naar Londen te zijn gelopen. “Dan pas zie je goed wat er allemaal verloren gaat voor een lijn die de reistijd met een half uur verkort. Oerbossen, boerderijen waar families al eeuwenlang wonen.” Een van de slachtoffers is de 250 jaar oude Cubbington Pear Tree, de op een na grootste perenboom van Engeland die in 2015 was verkozen tot ‘Boom van het Jaar’.

Ook het woud waar Roald Dahl inspiratie kreeg voor zijn De fantastische meneer Vos loopt schade op.

Hoe dichter de lijn bij Londen komt, hoe meer boomhuttenkampen er zijn. In het kampement van Larch en Seb is er een handvol bomen bewoond. Op de gebarricadeerde toegangspoorten, compleet met loopgraven, hangen briefjes die verwijzen naar Sectie 6, de ‘krakerswet’ waarin staat dat het verboden is om met geweld een bewoond pand binnen te dringen. “Een bewoonde boom telt ook mee”, weet Seb, “daarom hebben we een alarmsysteem. Zodra de ontruimingseenheid voor de poorten staat, wat rond het ontbijt zal zijn, denken we, klimmen we snel de bomen in.”

Het kamp heeft onder meer een gaarkeuken, een spirituele ruimte, een kledingwinkel en een hut met zonnepanelen, bedoeld om mobiele telefoons op te laden. De Colne, een tak van de rivier Thames, doet dienst als douche. Aan de ene zijde lopen golfers voorbij, die op een aan de boom geplakte plattegrond worden aangeduid met ‘wankers’ (rukkers). Aan de andere zijde staan de HS2-bewakers, uitgedost in oranje pakken. Ze staren de boomhutbewoners aan, filmen ze en proberen ze ’s nachts met schijnwerpers wakker te houden. Tevens hebben ze de toegangsweg met hekken afgezet.

Dat laatste betekent dat de activisten de container met stront elke paar dagen over een smal, glibberig paadje naar de plek moeten slepen waar het met speciale bacteriën tot compost wordt verwerkt.

Primitief

Het primitieve bestaan valt niet mee. “In de zomer is het nog wel uit te houden”, zegt Jibbley, een twintiger met een shirt van Newcastle United, “maar in de winter is het koud en nat, afzien. Er waren nachten dat ik hier in mijn eentje zat.” Hij vertelt over zijn liefde voor bossen, voor bomen. En over het bezoek onlangs van de bekende sympathisant Chris Packham, een presentator van natuurprogramma’s die al jaren strijdt tegen de spoorlijn. “Maar voor mij gaat het inmiddels om veel meer”, zegt de jonge activist. “Ik protesteer hier ook tegen de onderdrukkende macht van de staat.”

Waarom eigenlijk actievoeren tegen een spoorlijn, een wijze van transport die milieuvriendelijk wordt geacht? “Het is niet zomaar een spoorlijn”, zegt Larch, de ervaren rot in het kamp, “het is in feite een autobaan waar treinen overheen rijden, bedoeld voor zakenmensen, de elite. Hij is bedacht door twee witte mannen, Andrew Adonis en David Rowlands, die hun naam wilden verbinden aan dit superproject.” Hij wijst op een rapport waarin staat dat vervuiling bij de aanleg van de lijn groter zal zijn dan de uiteindelijke milieuwinst.

Terwijl hij aubergines aan het snijden is, kijkt Larch terug op de jaren 90, toen hij in de bomen bij Newbury zat, om een ringweg tegen te houden. “We verloren toen de slag, maar wonnen de oorlog. De regering van John Major stopte door alle protesten met het bouwen van andere autowegen. We kunnen nu alle hulp gebruiken. Zijn er bij jullie niet wat activisten bereid ons te helpen?” Na de veganistische wokmaaltijd trekt zijn zoon Seb zich terug. “Ik heb huiswerk te doen”, zegt hij, een dagvaarding van HS2 Ltd tonend. Een stuk minder spannend dan boomhutten bouwen.