Wat wist Jan Jambon? Minister-president geeft vandaag onverwachte persconferentie

Wat is Jambon van plan?

Gewezen minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) heeft de voorbije dagen een gedetailleerde tijdlijn opgemaakt over de manier waarop hij destijds met de dood van Jozef Chovanec is omgegaan. Chovanec overleed begin 2018 na een gespierde arrestatie op de luchthaven van Charleroi. Agenten zaten en hingen daarbij ruim een kwartier op en aan het lichaam van de Slowaak. Jambon is vandaag van plan om zijn tijdslijn publiek te maken tijdens een persconferentie in zijn thuisgemeente Brasschaat. Oorspronkelijk zou hij daarmee wachten tot de zitting in het parlement dinsdag, maar de druk werd te groot. Jambon moet snel klare wijn schenken.

De voorbije dagen werd immers duidelijk dat het kabinet-Jambon meermaals werd aangesproken op de dood van Chovanec. Onder meer door de Slowaakse ambassadeur en door de huidige politiebaas Marc De Mesmaeker, die in 2018 nog als verbindingsofficier werkte voor de minister. Maar volgens Jambon werden de “ware proporties van het voorval hem noch zijn kabinet onder de aandacht gebracht”. Hijzelf kan zich “niks herinneren” van de zaak. Eerst zei hij dat hem daar “nooit, met geen woord” over was verteld. Deze uitspraak moest Jambon eerder deze week intrekken.

De roep om een ontslag blijft voorlopig beperkt. Alleen PVDA eist dat de huidige Vlaams minister-president opstapt: “Jambon is niet meer te vertrouwen.” Voor sp.a-kopvrouw Meryame Kitir is het “aan hem om te oordelen of hij nog kan functioneren”. Jambon wil zijn gelijk bewijzen aan de hand van het politieverslag dat zijn kabinet in 2018, twee dagen na de arrestatie van Chovanec, ontving. Daarin zou melding gemaakt worden van ‘een incident’ waarbij een dokter vereist was. Maar de echte, gruwelijke gebeurtenissen in de cel van Chovanec werden niet (duidelijk) vermeld. Een bron in de entourage van Jambon zegt dat het verslag de gebeurtenissen helemaal niet beschrijft zoals later op de videobeelden duidelijk zou worden. 

Wat zegt de ambassadeur?

Stanislav Vallo, de toenmalige Slowaakse ambassadeur in ons land, zit vandaag duidelijk verveeld met de zaak. In een gesprek met VTM Nieuws benadrukte de intussen gepensioneerde diplomaat vrijdagmiddag verscheidene keren dat het allemaal “erg delicaat” is. “Het was een moeilijke periode voor ons allemaal”, stelt Vallo.

Vallo ging in maart 2018, kort na de dood van Jozef Chovanec, verhaal halen op het kabinet-Jambon. Hij had er een gesprek met twee medewerkers, niet met Jambon zelf. Later zou er wel een direct contact geweest zijn met Jambon, al zijn de precieze omstandigheden erg onduidelijk. In een gesprek met de overheidsdienst Buitenlandse Zaken, waarvan een verslag werd gemaakt, zegt Vallo contact te hebben gehad met Jambon via de Slowaakse ereconsul in Bergen. Vrijdag wilde Vallo geen details kwijt over de gesprekken die hij voerde met Jambon of diens kabinet, of het contact met de ereconsul. “Ik heb alles verteld aan het ministerie van Buitenlandse Zaken.”

De ereconsul waarvan sprake is Peter De Nil, telg van een Oost-Vlaamse vastgoedfamilie en een van de ‘rijkste Belgen’. Ondanks herhaaldelijk aandringen van De Morgen kan ook hij momenteel geen commentaar kwijt over zijn betrokkenheid. Jambon houdt vol dat hij geen herinnering heeft van een gesprek met een ereconsul over Jozef Chovanec. In ieder geval is het enigszins vreemd dat de ambassadeur via een ereconsul contact zou zoeken met de minister van Binnenlandse Zaken.

Wat zegt de Slowaakse regering?

De zaak zorgt ook voor nervositeit in de Slowaakse hoofdstad Bratislava. De Slowaakse oppositie zet intussen druk op de regering, die volgens hen de zaak te veel op zijn beloop laat. Juraj Tomaga, woordvoerder van het departement Buitenlandse Zaken, betwist dat. “Slowakije heeft zich sinds het begin met deze zaak ingelaten.”

In een videoboodschap zei de Slowaakse minister van Buitenlandse Zaken Ivan Korcok eerder deze week “geschokt” te zijn door de beelden. “We verwachten dat er stappen genomen worden door de Belgische autoriteiten.” Vrijdagvoormiddag werd er nog op het ministerie van Buitenlandse Zaken vergaderd over de zaak. Volgens Gunnar Briers, de Slowaakse consul-generaal in ons land, heeft Slowakije zijn diplomatieke vertegenwoordigers opgedragen niet over de zaak te communiceren.

De zaak-Chovanec domineert ook de Slowaakse kranten en nieuwswebsites. Onder meer Pravda, een van de grotere kranten van het Centraal-Europese land, bericht uitvoerig en prominent over de dood van Chovanec. In de krant wordt de weduwe van Chovanec opgevoerd. Zij zwaait er met het medisch verslag van Kris Permentier, de Belgische arts die op haar vraag is aangesteld als medisch tegenexpert in het juridisch onderzoek. Volgens de weduwe blijkt uit zijn verslag dat Chovanec mogelijk al in zijn cel op de luchthaven van Charleroi overleed.

“Ik denk dat mijnheer Chovanec al een paar minuten lang geen tekenen van leven vertoonde voordat de dokter hem een ​​kalmerend middel gaf. Het is nodig om de vraag te stellen of de dood niet eerder plaatsvond”, citeert Pravda uit het medisch verslag van Permentier. Tot nu werd aangenomen dat Chovanec drie dagen na zijn arrestatie overleed in het ziekenhuis, na een reanimatiepoging in zijn cel. De onderzoeksrechter weigerde in 2019 een reconstructie van de gebeurtenissen. Deze week stond zij die alsnog toe.