‘Zijn hele gezicht zat onder het bloed. De geur was niet te harden’: dit vertelden de agenten aan Comité P over dood Jozef Chovanec

“Ik zeg tegen mijn collega’s: ik ga het eens proberen zoals bij mijn kinderen. Ik zeg hem dat hij niet meer tegen de deur mag bonken, dat hij zich anders pijn gaat doen. En ik zeg: ‘Dodo, nu willen we je niet meer horen tot morgen.’ Bizar genoeg heeft dat gewerkt. We hebben hem een tijdje niet meer gehoord.”

F. V. is een dan 37-jarige politieman uit Borgworm. Als het ooit tot een rechtszaak komt rond de dood van de Slowaakse bedrijfsleider Jozef Chovanec (38), op zaterdagochtend 24 februari in een politiecel op de luchthaven van Charleroi, zal hij de hoofdverdachte zijn. Tijdens zijn verhoor door het Comité P legt hij op 4 april 2018 uit hoe hij en zijn collega’s Chovanec eerder die avond door het kijkgaatje van z’n cel boksoefeningen hebben zien doen.

Het is 01.28 uur als agent V. de Slowaak gebiedt dodo te doen. “En dat had inderdaad effect”, verklaart agente M. A. (31) op 27 maart 2018 aan het Comité P. “Die persoon heeft zich neergelegd en is gaan slapen. Ik weet nog dat we hebben gelachen: voilà, op die toon ga je met kinderen om.”

Klein probleem

Jozef Chovanec heeft eerder die avond aan gate 9 een afzetpaaltje weggeduwd en is doorgewandeld zonder z’n boarding pass te tonen. De piloot van de Ryanair-vlucht naar Bratislava heeft beslist dat hij pas vertrekt als deze passagier van boord is.

Duty manager F. D., tegenover het Comité P: “Mijn collega en ik zijn het vliegtuig in gegaan. Ik legde hem in het Engels uit dat hij uit het vliegtuig moest. Hij zei nee. Hij leek onder invloed van iets. De politie werd gebeld. Mensen op de voorste rijen hebben wat vertaald, en uiteindelijk is hij meegekomen.”

Op de tarmac wordt Chovanec opgewacht door veiligheidsagente J. P.: “Ik zei hem dat ik J. heette en hij zei dat hij Jozef heette. Ik zei hem dat als hij met mij meeging, hij maar een klein probleempje zou hebben. Hij zei dat hij graag naar Slowakije wou. Stapje per stapje verwijderden we ons van het vliegtuig.”

Dan komen er twee agenten. Ze bespringen Chovanec die hen volgens J. P. van zich afduwt “alsof het niks is”. Hij rent weg, de tarmac op, achternagezeten door een zestal agenten. Sommigen zullen die nacht attesten en schadeformulieren invullen over een geschaafde ringvinger, een gescheurd hemdsmouw en een kras op het glas van een Rodania-horloge. Agent C. D. zal zich vijf dagen werkonbekwaam laten verklaren.

‘Chaud patate!’

Het dodo-effect duurt maar anderhalf uur. Een still van de bewakingscamera toont om 04.26 uur het bebloede voorhoofd van Jozef Chovanec. Hij heeft met z’n hoofd tegen de muur staan bonken. Agenten F.V., D. L., F. L en P. T. gaan de cel in.

Agent F.V.: “Het is evident dat we naar binnen moeten. Gaan wij niet binnen, dan is het een kadaver dat we uit die cel moeten halen. Zijn hele gezicht zit onder het bloed. De geur is niet te harden. Urine, fecaliën, zweet. Een zware lucht. Ik ga als eerste die binnen.”

Jozef Chovanec neemt een gevechtspose aan. Er wordt een schild bijgehaald. De agenten drukken de Slowaak horizontaal op z’n matras. Hij blijft trappelen met z’n voeten.

F. V.: “Ik heb een pressiepunt gebruikt zoals ik dat heb geleerd aan de politieschool. Er is dan een zekere interactie tussen hem en ons. Van zodra we wat lossen, roept hij: pipi, pipi. Hij begint te urineren tegen mijn knie en hij lacht. Hij krijgt spanbandjes om, maar hij trapt die kapot, en daarna nog eens.”

Agent D. L.: “Op de video ziet u mijn collega’s lachen, maar dat was omdat die mijnheer zelf aan het lachen was. Hij riep de hele tijd: ‘Slovakia!’ Hij was chaud patate!”

Agente R. V., 22 jaar oud, de jongste agente, gaat bij militairen op de gang sterkere spanbandjes lenen. Zij en agent F. L. brengen die aan. Het is 4.35 uur.

Agent F. L.: “Ik dacht nog. Hij is vier agenten aan het bevechten, hij zal nu wel uitgeput zijn. Maar nee, hij bleef maar zingen, in zijn eigen taal. Ik had niet gezien dat z’n hoofd ingepakt zat in een deken.”

Hitlergroet

Op de video is te zien hoe F. V. om 4.50 uur een vreugdedansje maakt, nu Chovanec geen enkele beweging meer kan maken. Hij verklaart daarover: “Mijn collega’s vroegen me hoe het ging. Ik wou zeggen: ‘Het is rock-’n-roll.’ Het was een ironische manier om te antwoorden op een idiote vraag. Je ziet op de beelden dat ik rood aanloop en zweet.”

Om 5.01 uur brengt agente R. V. voor de camera de Hitlergroet. Een camera, waarvan ze het bestaan niet beseft. De camera is pas enkele dagen eerder geplaatst.

M. A.: “Die mijnheer was Duits beginnen praten, of een taal die daarop leek. Het deed ons denken aan die imitatie van Hitler door Louis de Funès. In al dat gedoe heeft R. dat gebaar gemaakt. In de gang heb ik haar gezegd dat ze dit niet had mogen doen. Ze zei direct pardon.”

F.V.: “Ik heb de nazigroet van R. niet zelf gezien, maar ik kan u wel de context schetsen. Mijnheer sprak zoals een Duitser in de film van Louis de Funès. Iemand vroeg van buitenaf wat hij deed, en zij zei: ‘Hij doet Duits.’ Zo heeft ze dat gebaar gedaan.”

‘Geen groot verlies’

Op de beelden is te zien hoe om 5.04 een jonge vrouw in een gele fluovest de cel binnenkomt. Zij houdt een injectienaald in haar rechterhand. Het is verpleegster L. F. (27) van de SMUR, de Franstalige MUG. Terwijl vier agenten hem blijven immobiliseren, trekt zij broek van Chovanec wat omlaag en dient hem een intramusculaire DHB-injectie toe.

F. V.: “Wij waren verrast door de snelheid van het effect van die injectie. We vroegen of we konden loslaten, en zij zeiden van wel. We lieten los, eerst nog aarzelend, en toen zagen we dat de man knock-out was.”

Drie agenten verklaren tegenover het Comité P bijna woordelijk hetzelfde. Te verifiëren valt het niet, want de camera geeft alleen beeld, geen klank.

Agent F. L.: “Een van de dames, ik weet niet meer dewelke, zei: ‘We zullen hem een dosis geven. En in elk geval, als we hem verliezen, zal het geen groot verlies zijn!’”

Agent D. L: “De SMUR kwam aan, en een van die dames, ik weet niet meer dewelke, zei: ‘We zullen hem een injectie geven. Als hij een hartaanval krijgt, is dat voor niemand een groot verlies.’”

Agente M. A.: “Een van beiden zei: ‘We gaan ’m een injectie geven, en jammer als hij erin blijft steken, het zal voor niemand een verlies zijn.’”

Autopsierapport

Als verpleegster L. F. (27) op 8 juni 2018 wordt verhoord door het Comité P, komt zij met een heel ander relaas.

L.F.: “De agenten lagen nog altijd op de patiënt. Ik vertrouwde de agenten, want zij waren er om hem te controleren. Toen ik de injectie inbracht, zag ik dat de agenten hem meteen loslieten en ik riep: ‘Nee, dat is te vroeg, het duurt enkele minuten voor de medicatie werkt.’ Ik nam zijn pols, want ik zag dat die mijnheer niet meer bewoog. Ik nam de andere pols, en ik voelde niks.”

Wetsdokter François Beauthier laat in zijn autopsierapport van 25 juni 2018 weinig ruimte voor discussie over de doodsoorzaak. Jozef Chovanec is overleden aan alveolaire hyperinflatie “die kan worden toegeschreven aan mechanische verstikking”.

De Gentse strafpleiter Walter Van Steenbrugge wordt op maandag 26 februari 2018 geconsulteerd door de weduwe van Jozef Chovanec. Zij is met de auto overgekomen uit Slowakije met haar dochtertje van twee.

Walter Van Steenbrugge: “Ik bel op maandag het parket in Charleroi. Ik vraag naar een dossier. Er is er geen, er is ook geen notitienummer. Er is op dat ogenblik geen hoop op overleven meer voor mijnheer Chovanec, en toch heeft het parket geen initiatief genomen. Op dinsdag zijn wij dan klacht met burgerlijke partijstelling gaan neerleggen bij onderzoeksrechter Laurence Wauthier. Ik heb toen al, die eerste dag, om een wedersamenstelling gevraagd, en camerabeelden.”

“Hoe dit verder zou zijn verlopen zonder die beelden? Goeie vraag.”