‘Ons land is de absolute quarantainekampioen aan het worden. Dat is absurd’: microbioloog Herman Goossens

“Iedereen die terugkomt uit een vakantie in een rode zone twee weken thuis. Voltallige klassen, sportclubs of werkteams waarin een coronageval opduikt idem. Ik maak er nu een beetje een karikatuur van, maar op den duur zit het halve land weken vast”, zegt professor Herman Goossens, die het Europees overleg tussen virologen en andere experts leidt. “Uit mijn discussies met de Europese collega’s blijkt dat ons land stilaan de absolute quarantainekampioen aan het worden is, en dat is absurd. Het is wetenschappelijk niet voldoende onderbouwd, en economisch en maatschappelijk niet vol te houden.”

Is de quarantaine dan niet het belangrijkste wapen tegen een epidemie wanneer er geen vaccin is?

“Het is en blijft een essentieel element in de strijd tegen het virus. Daar is helemaal geen discussie over. Maar we moeten het wel dringend hebben over de vraag of we wel zoveel mensen voor zo’n lange tijd moeten isoleren.”

Hoezo? Nu al is het toch eerder een ‘quatorzaine’ dan een quarantaine van veertig dagen?

“Het principe van de tijdelijke isolatie voor wie besmettelijk is, blijven we nodig hebben. Maar ik heb grote twijfels over de opvolging van twee weken quarantaine, zeker in wijken waar gezinnen in kleine ruimtes wonen. De Duitse hoofdviroloog Christian Drosten pleit nu voor een isolatie van vijf dagen en dan een PCR-test. Is die negatief, dan mag een kind terug naar school. De Britten willen hun quarantaines ook inkorten naar zeven dagen en dan testen: als het hoog risico contact dan niet positief is, is de kans zeer klein dat de persoon besmet was. Het quarantainebeleid moet dus verfijnder, waarbij we minder mensen korter isoleren en meer en preciezer testen.”

Wat zijn de belangrijkste redenen om een aangepast beleid te bepleiten?

“Die zijn zowel epidemiologisch, maatschappelijk als economisch. Zo weten we nu beter hoelang iemand besmettelijk blijft en ook de testen en de interpretatie van de resultaten staan meer op punt. Iemand die bijvoorbeeld uit een rode zone komt kun je na zeven dagen isolatie testen en dan uit die quarantaine halen als de test negatief is. Nu moeten al die mensen twee weken in isolatie. 

“Natuurlijk gebeurt dat niet in de praktijk en dat is niet alleen omdat er geen controle op is, maar omdat het praktisch onhaalbaar is. Twee weken je leven on hold zetten is voor velen onhoudbaar. We zien nu dat 2 tot 3 procent van de vakantiegangers die uit een rode zone komen besmet is. Dat wil zeggen dat erg veel mensen helemaal niet aangeven dat ze uit zo’n zone kwamen of dat er weinig besmetting meereist. In beide gevallen is het dus een aanpak die steeds meer haar doel mist. In de praktijk geven mensen zich niet op, onder andere omdat ze weten dat ze die quarantaine van tien dagen of twee weken niet volhouden. Niet iedereen heeft een groot huis met twee badkamers of kan stoppen met werken.

“Al even belangrijk is dat het op den duur ook economisch een ramp is als hele werkploegen, klassen enzovoort twee weken in isolatie moeten. Het geval in Assenede (waar twee kinderen na een sportkamp positief testten waardoor alle 86 deelnemers niet naar school mochten, BDB) is gelukkig bijgestuurd, maar heeft me aan het denken gezet. Het is te gek voor woorden om zo’n tachtig ouders twee weken lang in de penarie te duwen omdat hun kind thuis moet blijven. Maar als we ons beleid niet aanpassen, zal dat meer en meer gebeuren nu het seizoen van de luchtwegeninfecties zich op gang trekt. Bij het minste symptoom zal er paniek zijn en zullen te veel mensen te lang in quarantaine moeten.”

Hoe moet het dan wel?

“Preciezer. Niet iedereen die in het buitenland in een rode zone was, moet twee weken in isolatie. En volledige klassen ook niet. Iemand die met veel mensen in contact kwam, dat is iets anders dan iemand die op een afgezonderde plek ging kamperen. Mocht je het quarantainebeleid baseren op risicogedrag en mocht de quarantaine maar half zo lang duren, gevolgd door een test, dan zouden er volgens mij en mijn collega’s meer mensen bereid zijn om er zich ook effectief aan te houden. En kinderen moeten echt naar school kunnen. Bij hen moeten we zeker met speekseltesten kunnen werken. 

“Maak de quarantaines dus doenbaar door goed uit te kienen wie wel en niet in isolatie moet en door ze in te korten, gekoppeld aan meer testen. De andere Europese landen doen het ook en dat is geen toeval. We moeten nog een hele tijd met dit virus leven en dan is er een beleid op lange termijn nodig dat kind-, leerkracht- en oudervriendelijk is en de economie minder schaadt. Een beleid gebaseerd op het voorzorgsprincipe waarbij te grote groepen te lang in isolatie moeten, is maatschappelijk en economisch niet haalbaar.”

Om gerichter te werken zijn contacttracing en veel testen essentieel en daar blinken wij niet in uit

“Aanvankelijk niet, maar ondertussen is er veel meer capaciteit en kunnen we zowel PCR-testen als antigen-testen doen. Als het nodig is kunnen we testen poolen en er blijft nu zelfs nog testcapaciteit onbenut. Ondertussen is minister De Backer een netwerk van labs aan het uitrollen dat echt veel en gestroomlijnde testcapaciteit heeft. Dat is uniek in Europa. Daarmee moet een meer haalbaar quarantainebeleid zeker lukken.”