Komt federale formatie in laatste rechte lijn? 8 partijen zaten samen, maar er zijn nog enkele hindernissen

"We zijn nog niet echt in gang geschoten, maar ik hoop dat Egbert Lachaert de komende uren naar de koning zal kunnen gaan met het goede nieuws dat hij eindelijk acht partijen bij elkaar heeft." PS-voorzitter Paul Magnette klinkt positief. Na een middag van gesprekken tussen de preformateur en 8 partijen klinkt PS-voorzitter Paul Magnette optimistisch bij "Jeudi en prime", op RTBF. "De vier politieke families - socialisten, liberalen, groenen en christendemocraten - praten met elkaar." Dat betekent niet dat ze het nu met elkaar eens zijn. "Iedereen weet dat onderwerpen als abortus, het nucleaire, de fiscale kwesties of de toekomst van de sociale zekerheid zeer gevoelig zijn", zegt Magnette. "Als het makkelijk was geweest, hádden we al een regering."

Wat meer dan een jaar lang onmogelijk leek, lijkt morgen dan toch mogelijk: het startsein voor echte onderhandelingen over een federale regering, zonder een meerderheid aan Nederlandstalige kant. CD&V hield al die tijd het been stijf, maar lijkt nu toch open te staan voor gesprekken met de liberalen, socialisten en groenen.

Voor zo'n Nederlandstalige meerderheid is de N-VA nodig, maar verschillende pogingen om een regering met de N-VA te vormen, zijn mislukt. Daar wijst men ook binnen CD&V op. CD&V-voorzitter Joachim Coens heeft het geprobeerd, vicepremier Koen Geens heeft het geprobeerd en ook N-VA-voorzitter Bart De Wever zelf, samen met PS-voorzitter Paul Magnette.

Voor CD&V is het nu duidelijk dat die piste doodloopt en dus rest de christendemocraten nog de keuze tussen mee onderhandelen met liberalen, socialisten en groenen of in de oppositie stappen. CD&V voelt aan, zo horen we, dat als ze niet springen, de 6 andere partijen zonder hen zullen doorgaan.

Het ziet er daarom naar uit, zo horen we bij verschillende bronnen, dat CD&V voor onderhandelen kiest. De partij had de voorbije weken wel garanties gevraagd, vooral over ethische dossiers zoals de abortuswet, voor ze aan tafel wil komen. Keiharde garanties heeft CD&V nog niet, maar uit verschillende hoeken klinkt verzoenende taal.

Zo zei SP.A-voorzitter Conner Rousseau in "De ochtend" dat het ethische voor zijn partij "nu geen prioriteit is". CD&V-Kamerlid Sammy Mahdi gaat er dan weer van uit dat Lachaert en de andere partijen "bereid zijn om daar pragmatisch mee om te springen". In liberale kringen hoort onze redactie dat er "naar oplossingen wordt gezocht" en het ethische "niet het allerbelangrijkste is". De 6 andere partijen lijken met andere woorden meer belang te hechten aan het opstarten van de formatie en het uitwerken van een sociaal-economisch beleid.

Is de formatie vanaf morgen dan echt vertrokken? Altijd met twee woorden spreken, hebben we geleerd. Maar in liberale kringen horen we dat "de kans bestaat" dat Lachaert koning Filip morgen inderdaad zal kunnen melden dat de onderhandelingen kunnen starten. "Er lijkt een regering in de maak, het vertrouwen groeit", weet VRT NWS-Wetstraatjournalist Johny Vansevenant.

Of de 8 partijen uiteindelijk ook een regering zullen vormen, zal pas tijdens de onderhandelingen duidelijk worden. Want er zullen -naast het ethische- nog heel wat andere moeilijke dossiers op tafel liggen, waar lang niet alle partijen op dezelfde lijn zitten. "Vraag is dan of ook daar een compromis over mogelijk is", zegt VRT NWS-Wetstraatjournalist Bart Verhulst in "Het Journaal". "Maar daarvoor moet je dus onderhandelen." Afwachten of een regering tegen 17 september, als de steun voor de huidige regering-Wilmès in het parlement afloopt, alsnog lukt.

In dat geval zal Sophie Wilmès wellicht door een Vlaming worden opgevolgd. "Met zijn hoog Justin Trudeau-gehalte heeft de jongere Open VLD’er Alexander De Croo een voetje voor op CD&V’er Koen Geens, al wordt die ook genoemd", denkt Johny Vansevenant. 

"De nieuwe regering moet voor 17 september gevormd zijn", zegt Paul Magnette stellig. Dat Sophie Wilmès nog het vertrouwen voor haar huidige restregering zou moeten vragen, vindt de PS-voorzitter een slecht idee, want dan komen we weer in een scenario van lopende zaken. "We moeten allemaal ons best doen", aldus Magnette.

Hoe dan ook lijkt het erop dat de N-VA op federaal vlak aan de zijlijn blijft staan. "Als wij aan de kant worden  geschoven, is dat op de eerste plaats een drama voor Vlaanderen", reageert N-VA-voorzitter Bart De Wever. "Want dat betekent dat de volgende federale regering geen meerderheid in Vlaanderen zal hebben, dat die door Franstalige partijen zal worden gedomineerd en dat die absoluut geen weerspiegeling zal zijn van wat de kiesuitslag in Vlaanderen was."

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":

Bart Verhulst in "Het Journaal": "Belangrijke stap in de maak":