Hoge Raad Justitie opent bijzonder onderzoek naar verloop gerechtelijke procedure zaak-Chovanec

De Slovaakse man Josef Chovanec kwam in februari 2018 om het leven bij een interventie van de luchtvaartpolitie in Charleroi. De beelden van de interventie, die twee weken geleden in de media verschenen, leidden tot publieke verontwaardiging. Maar de voorbije dagen werden ook steeds meer vragen gesteld bij het optreden van het gerecht in Charleroi. Zo vreest de familie van het slachtoffer voor een doofpot. Ook uitte toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) de kritiek dat het parket, dat de beelden al begin 2018 in handen kreeg, niets heeft gemeld aan de bevoegde tuchtoverheid.

De verenigde advies- en onderzoekscommissie van de HRJ besliste daarom om een bijzonder onderzoek te voeren naar het verloop van de gerechtelijke procedure in de zaak. Doel van zo’n bijzonder onderzoek is om eventuele disfuncties na te gaan, al dan niet structurele, niet om individuele verantwoordelijkheden te bepalen. Een onderzoeksteam onder leiding van een lid-magistraat zal zo onderzoeken hoe het onderzoek werd opgestart, hoe het verlopen is, in welke mate controlemechanismen toegepast zijn en hoe de communicatie gebeurde tussen de gerechtelijke autoriteiten en de politie. Na afloop wordt een verslag overgemaakt aan onder meer de minister van Justitie en de Kamer.

De HRJ wijst erop dat het voor het eerst is dat een bijzonder onderzoek wordt opgestart in een zaak niet nog niet afgesloten is. “Over de gebeurtenissen zelf buigt de Hoge Raad zich dus uiteraard niet. De Hoge Raad doet ook nooit uitspraken over de inhoud van rechterlijke beslissingen. De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht is essentieel voor het functioneren van de rechtsstaat”, klinkt het in het persbericht.

Volgens Christan Denoyelle, de voorzitter van de HRJ, is het koffiedik kijken hoelang het bijzonder onderzoek zal duren. “Het is moeilijk om daar een termijn op te plakken. Veel hangt ook af van wat we vinden in het dossier. Dat is moeilijk in te schatten. Maar we willen liefst zo vlug mogelijk ons verslag rond hebben, zodat we de sereniteit in deze zaak kunnen laten terugkeren. Er is niet alleen de beroering die ontstaan is in eigen land, maar ook in Europa lijkt het vertrouwen in de Belgische justitie aangetast. Daarom dit bijzonder onderzoek: om na te gaan of er nu problemen zijn of niet”, zegt Denoyelle.

Denoyelle zegt dat de HRJ zich er ook van bewust is dat ze “op eieren zal moeten lopen” om het lopende onderzoek niet in de weg te staan en dat daarvoor “heel omzichtig” tewerkgegaan zal moeten worden. Zo mag de HRJ zich niet over de feiten zelf buigen. Na afloop zal de HRJ eventuele bijsturingen suggereren. Dat zullen in principe algemene aanbevelingen zijn, voor alle gerechtelijke onderzoeken, verduidelijkt Denoyelle. Maar ze kunnen zo dus uiteindelijk wel ook implicaties hebben voor deze zaak. 

 Dat heeft woordvoerder voor Justitie Christian Wigand donderdag gezegd.

De Europese Commissie is volgens woordvoerder voor Justitie Christian Wigand “geschokt” over de zaak en verwacht een diepgaand onderzoek. “We begrijpen dat dit onderwerp vormt van een nationaal onderzoek waarop de Commissie geen commentaar kan geven. De Commissie verwacht echter onafhankelijke en diepgaande onderzoeken door de bevoegde Belgische autoriteiten”, zegt hij.

De Commissie beklemtoont dat nationale autoriteiten bevoegd zijn voor wetshandhaving, maar “elk gebruik van geweld moet steeds proportioneel worden uitgeoefend”, aldus de zegsman. “Alle dergelijke incidenten moeten snel, doeltreffend en in volledige overeenstemming met de rechtstaat en de mensenrechten aangepakt worden.”

De Commissie heeft weet van publieke oproepen van Slovaakse ambtsdragers om de zaak te onderzoeken, maar tot dusver heeft het dagelijks bestuur van de Europese Unie “geen rechtstreekse verzoeken” ontvangen. “We kunnen daarop op dit moment dan ook geen commentaar geven”, luidt het in een reactie op de resolutie die woensdag in het Slovaakse parlement is gestemd. In het algemeen wijst de woordvoerder er wel op dat het aan nationale autoriteiten is om “individuele zaken te onderzoeken en te verzekeren dat recht wordt gesproken”. “De Commissie heeft niet de bevoegdheid om dat te doen en we respecteren de onafhankelijkheid van de gerechtelijke autoriteiten”, besluit hij.