Zes valkuilen waarvoor de Vivaldi-coalitie moet opletten

Sociale uitgaven

In oktober 2019 benadrukte Egbert Lachaert dat de Franstalige ecologisten eerst hun programma “ritueel moesten verbranden” vooraleer Open Vld federaal met hen in zee zou gaan. Intussen zijn we toch bijna zover.

Maar: tussen blauw en rood/groen gaapt nog altijd een indrukwekkende sociaal-economische kloof. De socialisten eisen een verhoging van de minimumpensioenen naar 1.500 euro netto en een groeinorm van 2,5 procent in de gezondheidszorg. De laagste sociale uitkeringen moeten worden opgetrokken. Die eisen zijn volgens hen cruciaal.

Intussen pleiten de groenen en CD&V voor een verhoging van de koopkracht. Er moet ook dringend een relancebeleid worden uitgestippeld. Dit betekent dat de liberalen, die de uitgaven onder controle willen houden, voor een aantal moeilijke keuzes staan. Hoe ver gaan ze mee in de investeringsagenda van centrumlinks? En hoe gaan ze dat straks betalen?

Budget

Het budget is een zorgenkind, dat is zeker. Dit jaar stevent het begrotings­tekort af op 52,8 miljard euro. Dat heeft vooral te maken met de coronacrisis, maar ook het Zweedse bestuur laat geen mooie erfenis na.

De nieuwkomers in de regering – socialisten en groenen – weigeren om zwaar te saneren. De liberalen willen in 2024 echter naar de verkiezingen met een ‘geloofwaardig’ tekort. Tot op vandaag wordt de paars-groene regering-Verhofstadt gebrandmerkt als een geldverslindende ploeg. Dat mag niet opnieuw gebeuren. Ze stellen voor om vanaf 2022 opnieuw te saneren, om richting 2030 naar een begrotingsevenwicht te gaan.

Om het tekort de komende jaren enigszins te beperken, moet de eeuwige discussie tussen besparen en belasten gevoerd worden. De liberalen zien nog ruimte voor besparingen. Ze willen het overheidsbeslag onder de drempel van 50 procent brengen. Sp.a, PS, Groen, Ecolo én CD&V eisen een vorm van vermogens(winst)belasting. Alleen als die gecompenseerd wordt door een lastenverlaging lijkt Open Vld daar oren naar te hebben. 

Abortus

Een van de grootste valkuilen voor de Vivaldi-coalitie is de verlenging van de abortustermijn. De paars-groene partijen proberen al jaren om de wettelijke termijn van twaalf weken te verlengen. In het parlement hebben ze samen met PVDA en DéFi een meerderheid om naar achttien weken te gaan. Maar CD&V-voorzitter Joachim Coens noemt dit een breekpunt.

De paars-groene voorzitters leken donderdagavond akkoord om de verlenging van de abortustermijn uit te stellen. “Het debat in het parlement zal worden voortgezet, met respect voor de coalitiepartners”, zei PS-voorzitter Paul Magnette achteraf op RTBF. Beslissen om voorlopig niet te beslissen dus. Of de versoepeling daarmee volledig van de baan is, is een andere zaak.

Staatshervorming

Alle Vivaldi-partijen zijn het erover eens: de Belgische staatsstructuur werkt niet goed. Tijdens de coronacrisis is dat nog maar eens gebleken. 

Over hoe het beter kan, lopen de meningen wel een eind uiteen binnen de coalitie. CD&V denkt aan de verdere regionalisering van bevoegdheden zoals de gezondheidszorg en de arbeidsmarkt. De groenen zien toekomst in een verregaande herfederalisering. Negen ministers van Volksgezondheid en vier ministers van Klimaat: dat is geen doen. De liberale partijen willen in beide richtingen werken. Hun codewoord is ‘efficiëntie’.

Een consensus is niet meteen in zicht. Dat hoeft ook niet: het is de bedoeling om tegen 2024 een staatshervorming uit te tekenen. Al dringt CD&V wel aan op een duidelijk en geloofwaardig traject. Ook moeten een aantal symbooldossiers, zoals de vliegwet, op korte termijn worden opgelost.

Kerncentrales

In theorie zijn alle Vivaldi-partijen voor de kernuitstap in 2025. In praktijk stellen – vooral – de liberalen zich vragen bij de haalbaarheid. Wat met de stroombevoorrading, de stroomprijs en de 2.000 jobs in deze sector?

Ook de socialisten zijn zeker niet ongevoelig voor deze punten. Getuige daarvan: in de paars-gele nota van Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) stond dat de twee jongste kerncentrales tien of twintig jaar langer mochten openblijven. De groene partijen houden echter voet bij stuk.

Volgens Groen en Ecolo zijn er voldoende betaalbare alternatieven voor de kerncentrales. Een nieuw steunmechanisme moet investeringen aantrekken in gascentrales. “Dit punt is nog niet uitgeklaard”, luidt het binnen Groen. Ecolo eiste donderdag tijdens de vergadering met de Vivaldi-partijen dat de kernuitstap sowieso wordt uitgevoerd.

Veiligheid

Veiligheid is een links thema, claimt Rousseau. Sp.a eist extra investeringen om het tekort aan politieagenten weg te werken. Justitie moet beter functioneren. Dat betekent een snelrecht voor kleine vergrijpen, zoals vandalisme of relschoppen. “Een straf moet een kwestie van dagen zijn”.

Alle Vivaldi-partijen beseffen: de nieuwe coalitie mag niet overkomen als een naïef clubje wereldverbeteraars. Zeker Open Vld en CD&V vinden het belangrijk om zich in te dekken tegen het oppositiewerk van N-VA en Vlaams Belang. Maar dat sp.a naar rechts stuurt, zal onvermijdelijk tot spanningen leiden met de progressieve stemmen binnen Groen en Ecolo.