Preformateur Lachaert: “Voor hervormingen heb je soms tien jaar nodig, we willen België 2.0 maken”

Als de nieuwe coalitie met zeven partijen lukt, zal die geen meerderheid in Vlaanderen hebben. De Vlaamse partijen die nu mee onderhandelen - Open Vld, CD&V, sp.a en Groen - vertegenwoordigen 48 procent van de kiezers in Vlaanderen. 

N-VA-voorzitter Bart De Wever noemde zo’n coalitie eerder een “ramp voor Vlaanderen”. “N-VA vertegenwoordigt 25 procent en als je die van het Vlaams Belang erbij telt, kom je aan 44 procent”, reageerde de Open Vld-voorzitter. “Je kan allerlei rekensommen maken, maar de stilstand is het slechtste wat ons kan overkomen. Een oplossing met partijen die elkaar willen vinden, zal voor de Vlaming veel beter zijn dan geen oplossing.”

Lachaert merkte ook op dat hijzelf nog aan een Arizona-coalitie (met N-VA maar zonder de grootste Franstalige partij PS; nvdr) heeft gewerkt. De Vlaamse partijen vroegen toen aan MR en cdH om met nauwelijks 19 zetels in een coalitie te stappen.

“We zouden als Vlamingen die toen aan die oefening bezig waren wel heel slecht geplaatst zijn om nu te zeggen: ‘het kan niet, u bent in de meerderheid en wij net niet’. Vijftien maanden na de verkiezingen moeten we helaas vooruit en moeten we zoeken naar oplossingen. Iedereen moet voor een stuk fetisjen loslaten om echt tot die oplossing te komen. Anders blijven we in rondjes draaien.” 

In het VTM Nieuws ging Lachaert iets dieper in op de cruciale thema’s, zoals de kerncentrales bijvoorbeeld. “We hebben hier een duidelijk gesprek over gehad. De basis is de wet die de uitstap regelt, met 2025 als uitgangspunt. Maar er moet natuurlijk ook onderzocht worden of de elektriciteitsfactuur niet gaat stijgen voor de burger en de bedrijven. Beide ‘business cases’ moeten eerst tegen elkaar afgewogen worden en dan volgt een beslissing.”

Ook veiligheid ligt gevoelig. “Links of rechts, niemand kan aanvaarden dat kleine misdaden niet aangepakt worden. Kleine boefjes mogen geen grote criminelen worden. Als deze regering het gras voor de voeten van extreme partijen wil wegmaaien, dan moet justitie gedigitaliseerd en efficiënter gemaakt worden.”

Voor een formatie is het nog te vroeg. Verschillende dossiers zorgden nog voor discussie aan tafel. Een nieuwe stap kan nu echter wel gezet worden, klinkt het. Socialisten, liberalen, groenen en CD&V zullen aan regeringsonderhandelingen beginnen. 

CdH is er niet meer bij. Geen enkele van de drie betrokken Franstalige partijen garandeert de humanisten een plekje in de volgende federale regering, en dus kiezen ze voor de oppositie.

De zeven partijen willen volgens Lachaert hun eigen partijbelang overstijgen om “een niet-evidente coalitie” te vormen. Lachaert noemde een reeks prioriteiten. Politieke hervormingen bijvoorbeeld om blokkeringen van het land te vermijden. Volgens Lachaert gaat het niet alleen om een staatshervorming, maar ook over de wijze waarop aan politiek gedaan wordt. Verder sprak hij van een “sterke” sociale zekerheid, een “performante” economie en arbeidsmarkt, een “ambitieus klimaatbeleid”, “transparante fiscaliteit”, efficiënte justitie en politie en een “geloofwaardig begrotingstraject”. 

“Onze begroting is ontspoord. Er is een gigantisch tekort. Gedurende tien jaar moet men een traject maken om de staatsfinanciën gezonder te maken. Dan hebben we ook de middelen om een sterkere gezondheid te hebben en te investeren in een duurzamere economie”, aldus Lachaert. “Alle hervormingen zullen tijd vergen. Dit kun je niet van het ene jaar op het andere doen. Het is een project van de komende tien jaar.”

“Als we samen aan de slag gaan, zullen we deze crisis doorstaan en ons land sterker maken voor de toekomst. We willen de burgers een betrouwbaar en stabiel bestuur geven waar ze recht op hebben. Dat moet onze ambitie zijn voor de komende jaren. Het wordt echt tijd dat er een oplossing komt.”

“Voor hervormingen heb je soms een decennium nodig", voegde Lachaert in het VTM Nieuws toe. “De politieke staatsstructuur, de fiscale hervormingen, de arbeidsmarkt die hervormd moet worden, een duurzame economie,... Daar heb je soms meer voor nodig dan twee of drie jaar. De vruchten pluk je dan tegen het einde van het decennium. We willen een België 2.0 maken.”

Dreigt N-VA dan niet voor lange tijd uit de boot te vallen? “Ik had graag N-VA en PS in één regering gekregen, maar helaas is dat niet gelukt. Het is vier keer geprobeerd. De laatste keer werd het als een kaartenhuisje voorgesteld, maar het was veel te broos. Andere partijen vonden er hun waarde niet meer in terug.” 

Lachaert zei op de persconferentie tot slot nog dat de preformateurs niet de ambitie hebben om zelf formateur of premier te worden. “Dat neutraliseert de discussies. Nu hebben we tijd om na te denken over de casting”, klonk het.

Een echte deadline voor de regering is er niet, al verliest de huidige minderheidsregering-Wilmès in principe wel op 17 september het vertrouwen van de Kamer. Die timing lijkt strak, maar de onderhandelende partijen hopen toch eind deze maand nog rond te geraken.

Lees ook: Kan de formatie vandaag beginnen? Waarover is nog discussie? (+)