Wat te doen bij tranen aan de schoolpoort?
Wat doe je als je kind na een week ’s ochtends nog steeds in tranen uitbarst aan de schoolpoort? Korte pijn en een zacht duwtje richting klas? ‘Dat werkt voor geen meter.’
Kleuters die ontroostbaar huilen zodra mama of papa hun handje loslaat aan de schoolpoort: het is, misschien nog meer in coronatijden, een bekend tafereel aan het begin van het schooljaar. Maar volgens gezinspedagoog Michel Vandenbroeck (UGent) zou dat het hoegenaamd niet mogen zijn. “We sturen onze kinderen naar school wanneer ze 2,5 jaar zijn. Eigenlijk is dat veel te vroeg. We halen hen te snel weg uit de kinderopvang en de bijhorende zorgcultuur, en stellen hen te snel bloot aan een schools systeem waar amper plaats is voor nog altijd zo essentiële zaken als middagslaapjes. Dat leidt al te vaak tot overprikkeling”, bemerkt Vandenbroeck. “Elke transitie in de schoolloopbaan van een kind is ingrijpend, maar zeker de overgang naar de kleuterschool. Het is dan ook een slecht idee om een streep te trekken aan de schoolpoort en tegen ouders te zeggen ‘hier laat u uw kind los’. Die aanpak van de korte pijn werd tot tien jaar geleden de hemel in geprezen, maar werkt voor geen meter.”
Wat wél werkt? Ouders, kleuter en school die langzaamaan een vertrouwensband opbouwen. En dat lukt maar moeilijk aan de schoolpoort. “Kleuterscholen die hun klassen wagenwijd openzetten voor ouders, merken dat kinderen sneller op hun gemak zijn, zich sneller veilig voelen en bijgevolg meer openstaan voor instructies van de juf of meester”, schetst Vandebroeck. “Informele babbels met ouders krijgen hun plek in die ongedwongen momenten voor de lesdag begint. Begint het kringgesprek een kwartier later? Dan is dat zo. Die mondmaskers maken het afscheidsmoment trouwens niet méér bedreigend. Kinderen zijn nog altijd perfect in staat om de meeste gezichtsuitdrukkingen te lezen.”
Ook volgens Nina Mouton, klinisch psycholoog en auteur van‘Mild Ouderschap is het een goed idee om zoon- of dochterlief te begeleiden tot in de klas. “Die drukke schoolpoort en onoverzichtelijke speelplaats maken gigantisch veel indruk op jonge kinderen. Velen kunnen die oversteek niet zelf maken en verlangen dat hun ouders hen begeleiden naar die nieuwe, veilige haven: het klaslokaal”, vertelt Mouton. “Jammer genoeg gaan scholen nog te weinig mee in die aanpak. De eerste schoolweek zijn ouders nog welkom in de klas, nadien moet een kind toch echt wel afscheid kunnen nemen aan de schoolpoort. Maar zo werkt het niet. Kinderen hebben verbinding en nabijheid nodig, zeker bij overgangen zoals het begin van het schooljaar.”
Huilen is oké
En in tijden van coronamaatregelen is ouders in de klas toelaten ook lang niet zo evident. Hoe maak je verbinding met je kind in een drukke schoolomgeving? “Het is belangrijk om als ouder niet te denken aan wat de leerkracht of andere ouders van je zouden kunnen denken. Kruip even met je kind in een bubbel en zoek de rust op. Ga bewust even aan de kant staan”, tipt Mouton. “Sommigen kinderen zijn zo ver heen in hun emoties dat ze niet meer kunnen verbinden, maar dan moet je er gewoon zijn. Geef je kind een knuffel en zeg dat het oké is om te huilen. Als we tranen zien, willen we die zo snel mogelijk laten verdwijnen. Maar kinderen hebben recht op hun emoties. Tranen zijn bovendien nuttig. Ze helpen innerlijke spanning ontladen en zorgen voor meer veerkracht. Een kind dat heeft gehuild kan écht aanwezig zijn in de klas en verbinding maken. We hoeven ons trouwens niet schuldig over te voelen over die tranen. Als je je kind laat uithuilen in de veilige nabijheid van een andere volwassene, zit je goed.”
Ritueeltjes kunnen helpen om het afscheidsmoment rustiger te beleven. “Mijn dochtertje en ik hebben afgesproken dat ik altijd nog even door het raam zwaai als ik doorga. Maar het gebeurt regelmatig dat ze mij al vergeten is en met vriendinnetjes staat te babbelen. Op andere momenten geeft ze heel duidelijk aan: je zwaait nog eens he, mama? Het is gezond als er wat flexibiliteit in die rituelen zit. Voor sommige kinderen is zwaaien een leuk afscheidsritueel, andere kinderen vinden het fijner als je een knuffeldiertje meegeeft als je de klas verlaat. Ouderschap is zoeken, elke dag opnieuw, zeker tijdens mijlpaalmomenten als die eerste schooldagen.”