HET DEBAT. Wie moet als eerste gevaccineerd worden met het coronavaccin?

Op vraag van de FOD Volksgezondheid heeft de Hoge Gezondheidsraad zich gebogen over de vraag wie de absolute prioriteit zou moeten krijgen bij de verdeling van het coronavaccin. In juli werd dat advies gepubliceerd. Daarin worden drie belangrijke groepen naar voren geschoven: alle gezondheidsmedewerkers, alle 65-plussers en alle mensen tussen 45 en 65 jaar met onderliggende aandoeningen die het risico op overlijden door Covid-19 groter maken — denk aan bijvoorbeeld obesitas of diabetes. Die risicogroepen liggen voor de hand en zijn dezelfde als degene die men voor het griepvaccin heeft vastgelegd.

Indien er onvoldoende vaccins zijn om de volledige groep risicopatiënten te vaccineren, kan er volgens viroloog Marc Van Ranst nog een extra onderscheid gemaakt worden: “Allereerst moet je de meest kritische patiënten gaan vaccineren. Want ook onder de risicogroepen kan er daar een onderscheid gemaakt worden. De meest kritische patiënten zijn er bijvoorbeeld die met één long leven. Zij zijn het kwetsbaarst en zullen vrijwel zeker sterven als zij besmet raken.”

Wie de volgende vaccins krijgt, is afhankelijk van de manier waarop de vaccinatiecampagne wordt georganiseerd, aldus Van Ranst. “Bij de Mexicaanse griep in 2009 begon dat bij de huisartsen die elkaar vaccineerden. Op die manier zijn alle vaccinateurs gevaccineerd, wat altijd goed is. Bovendien is het een soort van training. Zodra de huisartsen bij elkaar geoefend hebben en weten hoe ze het vaccin op een correcte manier moeten toedienen, is het de beurt aan de algemene bevolking. Het zou goed zijn om daar bijvoorbeeld nog voorrang te geven aan het onderwijsveld. Maar daarna moet er niet meer te veel gediscussieerd worden, en onderscheid worden gemaakt. Want daarvan komt ruzie.”

Of het écht nodig is om alle Belgen te vaccineren als de risicogroepen, de gezondheidsmedewerkers en het onderwijsveld al gecoverd zijn? “Het virus zal minder slachtoffers maken, maar zich nog wel verspreiden. Vaccineren mag zeker geen verplichting zijn, maar we moeten de bevolking op termijn wel overtuigen dat het een goed idee is om iedereen te laten vaccineren.”

“De overheid heeft een optie genomen op 1,5 miljoen dosissen van een potentieel vaccin. Het is de intentie om daar als eerste de risicopatiënten en gezondheidsmedewerkers mee te vaccineren. In principe moet dat haalbaar zijn met 1,5 miljoen dosissen. Zo niet, kan nog het onderscheid worden gemaakt tussen risicopatiënten en hoog-risicopatiënten”, aldus professor en viroloog Johan Neyts die samen met zijn team aan een coronavaccin werkt. Hij maakt zich evenwel een bedenking bij ouderen, die volgens het advies van de Gezondheidsraad ook tot de eerste groep behoren om gevaccineerd te worden. “Het is niet zeker dat het immuunsysteem bij ouderen meteen zal reageren op het vaccin. Er zijn voorlopig ook geen studies naar vaccins waarbij 80-plussers onderzocht worden, geloof ik. Als het eerste vaccin niet aanslaat, is er natuurlijk nog een herkansing bij een tweede generatie vaccins. Men zet nu immers in op snelheid, maar hoelang de immuniteit tegen het coronavirus blijft bestaan, is voorlopig onduidelijk. Het kan dus goed zijn dat iedereen na één of twee jaar opnieuw gevaccineerd moet worden. Daarom is het belangrijk dat er verschillende (kandidaat-)vaccins zijn. Hét vaccin bestaat niet.”

Nog volgens Neyts zijn de gezondheidsmedewerkers een erg belangrijke groep: “Mij lijkt het logisch dat huisartsen, artsen in ziekenhuizen, verplegers, maar ook zorgkundigen en zelfs logistieke medewerkers in woonzorgcentra (WZC) gevaccineerd worden. We mogen de zorgkundigen zeker niet vergeten, want het zijn vooral zij die in contact komen met de bewoners van de WZC. Het begrip gezondheidsmedewerkers zou zo breed mogelijk geïnterpreteerd moeten worden.”

“In een eerste advies formuleert de Hoge Gezondheidsraad drie risicogroepen die vooraan zouden moeten staan: alle gezondheidsmedewerkers, alle 65-plussers en alle mensen tussen 45 en 65 jaar met onderliggende aandoeningen - zoals zwaarlijvigheid - die het risico op overlijden door Covid-19 groter maken. Maar daarmee raakt de raad enkel nog maar het oppervlak van het debat. Want als je die groepen optelt, kom je aan 4 miljoen mensen. Terwijl er tegen maart 2021 in het beste geval zo’n miljoen vaccins beschikbaar zullen zijn. Krijgt een 90-jarige in een rusthuis dan voorrang op een 30-jarige verpleger op een Covid-afdeling? En wanneer komen mensen die niet in deze risicogroepen vallen, maar toch kwetsbaar zijn aan de beurt? Denk bijvoorbeeld aan bus- of tramchauffeurs die ook dagelijks met heel veel mensen in contact komen, maar het met veel minder bescherming moeten stellen dan medisch personeel.”

“Uiteraard is het logisch dat wie in een ziekenhuis in de frontlinie vecht tegen het coronavirus prioritair een vaccin krijgt, maar geldt die logica wel voor álle gezondheidsmedewerkers? En wordt het een algemene regel dat iedereen die van thuis kan werken als laatste een vaccin krijgt, en we voorrang geven aan winkelpersoneel, leerkrachten, en andere arbeidssectoren waar je nu eenmaal persoonlijk contact moet hebben?”

“Het zijn allemaal vragen die open blijven liggen. Je kan je niet ontdoen van de indruk dat de Gezondheidsraad zich tot nu toe veel te makkelijk heeft afgemaakt van zulke essentiële vraagstukken.”

Lees hier verder: ONZE OPINIE. Wanneer gaat België eindelijk nadenken over het ethische debat van de eeuw? (+)

En nu is het aan jou. Wat is jouw mening? Laat het weten in de comments onder dit artikel. We bundelen de boeiendste reacties vanavond in een nieuw stuk.