Het geheim van scenarist Charlie Kaufman

Charlie Kaufman: zijn naam is er een van dertien in een dozijn – het Joods-Amerikaanse equivalent van Jan Peeters –, maar zijn werk is dat allerminst. Eind vorige eeuw openbaarde Kaufman zich plots als de meest verfrissende scenarist van Hollywood, met een knettergek script over een poppenspeler die een geheime tunnel naar het hoofd van John Malkovich vindt. Being John Malkovich (1999) leverde hem meteen een Oscarnominatie voor het beste scenario op. Drie jaar later had hij zijn tweede beet voor Adaptation (2002), en met Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004) wist hij zijn derde nominatie te verzilveren.

Zijn geheim? Aan de ene kant is er de avontuurlijke vertelstructuur. De New Yorker respecteert de conventies van het scenarioschrijven zoals Novak Djokovic zich aan de coronaregels houdt: niet. Kaufman houdt van lussen, eindeloze weerspiegelingen en metaniveaus. Niet omdat hij graag moeilijk doet, maar omdat hij op die manier de werking van onze geest wil blootleggen.

Zijn trippy structuren combineert Kaufman met diepgravende analyses van de menselijke natuur. Kaufman zet ons – met een weemoedige glimlach – in ons blootje als de grandioze mislukkelingen die we zijn. Eenzaamheid en narcisme zijn de kernbegrippen die hij verbuigt in een eindeloze parade van gruwelijk raak geobserveerde details. En toch schemert er licht in zijn duistere universum, in de vorm van een oprechte hunkering naar connectie en romantiek. 

I’m Thinking of Ending Things bevat alle bovengenoemde Kaufman-ingrediënten, en smaakt toch weer volledig anders. We maken kennis met Lucy (supertalent Jessie Buckley), een jonge vrouw die samen met haar vriend Jake (Jesse Plemons) in de auto zit, terwijl buiten een sneeuwstorm opsteekt. Hij wil haar aan zijn ouders (diep verontrustende rollen van Toni Collette en David Thewlis) voorstellen, maar zij wordt onderweg verteerd door twijfels. Wil ze wel met hem verder? De titel geeft u alvast een idee.

I’m Thinking of Ending Things is Kaufman op zijn meest complex. Te beginnen bij het vertelstandpunt, dat niet is wat het aanvankelijk lijkt. We horen voortdurend de gedachten van Lucy – of is het nu Lucia, of Louisa, of Ames? –, maar hoe verder de film richting onrustwekkende nachtmerrie evolueert, hoe meer Jakes passies, angsten en onzekerheden het verhaal – en Lucy – lijken te kleuren.

De film proberen te begrijpen, is alsof je in een droom een puzzel zou proberen te leggen, maar de puzzelstukjes veranderen voortdurend van vorm. Staar u er niet blind op: er is niet één juiste betekenis, geen code die u moet kraken. Laat u gewoon mee ondersneeuwen door Kaufmans ontroerende overpeinzingen over tijd en spijt. Misschien voelt u zich na afloop weer wat minder eenzaam met de uitzichtloosheid van uw eigen bestaan.

I’m Thinking of Ending Things is nu te zien op Netflix.