Viroloog Johan Neyts: ‘Iedereen spreekt ten onrechte over hét vaccin’
President Donald Trump belooft dat zijn land een vaccin tegen Covid-19 zal hebben in oktober. Net voor de verkiezingen dus. Realistisch of vooral een verkiezingsbelofte? Dat laatste, zegt de viroloog Johan Neyts (KU Leuven). ‘Men verkoopt het vel van de beer nog voor die geschoten is.’
Donald Trump schept verkeerde verwachtingen met die uitspraak?
Johan Neyts (54): “Ik vind van wel. Het moet snel gaan, daar is iedereen van overtuigd. En er is ook een heuse wedren bezig. Alleen worden valse verwachtingen gecreëerd. Ik begrijp de nervositeit, maar als we er nu ook nog een verkiezings- of geopolitieke zaak van gaan maken, is het hek helemaal van de dam. Trump voert op deze manier de druk op de FDA (Food and Drug Administration, LID) op, zodat die snel het kandidaat-vaccin van het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna zou goedkeuren. Alleen moet zo’n procedure volgens verschillende fases lopen. Je kan geen stappen overslaan, en de verschillende data tijdens zo’n procedure moeten bestudeerd worden. Mij lijkt het een mission imposibble om tegen eind oktober daarmee klaar te zijn.”
Ook de Europese Commissie schept hoge verwachtingen en schuift eind december naar voor als datum voor een vaccin?
“Verschillende landen, ook België, hebben al vaccins aangekocht. Ik kan dat begrijpen. Maar op vandaag hebben we nog geen vaccin, enkel kandidaat-vaccins. Iedereen spreekt ten onrechte over hét vaccin. Er zijn verschillende kandidaat-vaccins in verschillende stadia van onderzoek. Maar geen enkel van die kandidaat-vaccins heeft al de laatste fase 3 doorlopen. Rusland is al bezig met het inenten van een eigen vaccin, maar dat heeft niet de volledige procedures doorlopen. Je kan dus nog niet weten of er een werkbaar vaccin tussen zit. Men geeft de mensen een vals gevoel van veiligheid.”
De CEO’s van negen grote farmabedrijven ondertekenden intussen samen een charter. Ze willen voorkomen dat een potentieel coronavaccin te snel wordt goedgekeurd en nog mankementen vertoont. Dat komt vast niet uit de lucht vallen?
“Neen, die bedrijven riskeren enorme reputatieschade. In de jaren 80 hebben we ook een dergelijke wedren gekend, in de strijd tegen HIV. Zoals u weet is er geen vaccin gevonden omdat HIV heel snel muteert. Wel is er inmiddels een therapie ontwikkeld om HIV onder controle te houden. Om een vaccin of een therapie te ontwikkelen heb je nu eenmaal tijd nodig. Op dat vlak zijn de verwachtingen bij de bevolking te hoog. Ik hoop net zoals iedereen dat er daar enkele tussen zitten die voldoende bescherming zullen bieden, maar we moeten realistisch zijn.”
En wat is realistisch volgens u?
“De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) legt de lat op minstens 50 procent werkzaamheidsgraad. Onder die drempel is een vaccin wetenschappelijk waanzin. Om de circulatie van het virus te stoppen, moet je minstens 60 procent van de bevolking kunnen vaccineren met een werkend vaccin. Niet alleen de werkzaamheid is belangrijk, maar ook de veiligheid, dat spreekt. En dan zijn er nog vele onbekenden: hoe lang ben je immuun? Spreken we over een one shot-vaccin, of moet je verschillende dosissen toedienen? Hoe moet je dat uitrollen, want we spreken hier wel over de wereldbevolking. Wij hebben al vraagtekens voor de 11 miljoen Belgen, maar je moet het op wereldschaal bekijken. Ik ben van nature optimist. Toch pleit ik voor realisme.”
