De KU Leuven richtte in 2010 de Gülen-leerstoel op, betaald door de Gülenbeweging van de uitgeweken Turkse prediker Fethullah Gülen, die onder meer door president Erdogan als het brein wordt gezien achter de mislukte couppoging van 15 juli 2016. Doelstelling van de leerstoel was het ‘stimuleren van onderzoek naar wederzijds intercultureel begrip tussen de moslimgemeenschappen en de brede westerse samenleving’.

Maar de leerstoel verdwijnt, schrijft de krant De Morgen vandaag. ‘De KU Leuven zal de bestaande overeenkomst voor de Gülen-leerstoel uitvoeren, tot de laatste dag, 30 september 2020’, zegt de KU Leuven in een reactie. De Morgen werpt onder meer de vraag op of dat onder druk is geweest van tegenstanders van Gülen. ‘Van stopzetten is helemaal geen sprake’, schrijft de KU Leuven. ‘Dat de universiteit zou hebben toegegeven aan enige vorm van politieke druk om de leerstoel stop te zetten, is dan ook een vreemde wending. De overeenkomst loopt wel ten einde. Dat leerstoelovereenkomsten aflopen, is de normale gang van zaken. Elk jaar lopen er een tiental af die niet vernieuwd worden. Jaarlijks zien ook nieuwe leerstoelen het levenslicht. Vandaag zijn er in totaal 109 lopende leerstoelovereenkomsten.’

‘Specifiek rond de Gülen-leerstoel achtte de KU Leuven het niet meer opportuun om de leerstoel te vernieuwen, omdat de interesse na tien jaar sterk was verminderd,’ laat de KU Leuven nog weten. ‘Dat blijkt ook uit het verminderde aantal activiteiten van de leerstoel. In die omstandigheden heeft de KU Leuven dan ook beslist om geen nieuwe overeenkomst te sluiten. De beslissing om een leerstoel op te richten, stop te zetten of te vernieuwen wordt genomen door het bestuur van de KU Leuven en de betrokken faculteit, op basis van inhoudelijke argumenten. Daarbij laat de KU Leuven zich niet onder druk zetten om een leerstoel net wel of net niet te organiseren.’

Controversieel

De Gülen-leerstoel was op zijn minst controversieel te noemen. Al bij de oprichting in 2010 leidde de leerstoel tot de nodige controverse. ‘Dit is een leerstoel zoals een andere’, zei Emmanuel Gerard, decaan van de faculteit Sociale Wetenschappen. ‘Zoals een bedrijf in de farmaceutische wetenschappen geld geeft om bepaalde aandoeningen of geneesmiddelen te onderzoeken, zo vraagt ook hier de geldschieter om onderzoek te doen naar een bepaald onderwerp, in dit geval interculturaliteit. De inhoud daarentegen bepalen de onderzoekers in alle vrijheid, en ze werken volledig volgens de academische standaarden.’ Geldschieter was het Intercultural Dialogue Platform (IDP), een gülenistische organisatie in België.

Na de couppoging in Turkije, in 2016, kwam de Gülen-leerstoel nogmaals onder vuur. ‘Dat we met de Gülenbeweging samenwerken, betekent niet dat we uitspraken over Turkije doen’, zei Gerard, die de laatste jaren de leerstoel coördineerde (DS 20 augustus 2016). ‘Onze activiteiten zijn academisch, niet politiek. Er valt ook niets op aan te merken. De Gülenbeweging heeft geen rechtstreekse invloed op de activiteiten van de leerstoel, maar bepaalt uiteraard wel het themaveld.’

Maar de controverse rond de leerstoel is nooit gaan liggen, onder meer door het vocale weerwerk van de tegenstanders van Fethullah Gülen. Dit jaar nog schreef Het Belang van Limburg dat een deel van de Turkse gemeenschap de KU Leuven wantrouwt vanwege de Gülen-leerstoel. Professor Johan Leman, die nog verantwoordelijk is geweest voor de leerstoel, zei eerder aan De Standaard bang te zijn dat ‘tegenstanders van Gülen ons werk zullen bemoeilijken’. ‘Ze zullen zelfs alle middelen aanwenden om de leerstoel te liquideren, vrees ik.’